Bài 12. Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚP
MÔN

1
TRƯỜNG THCS
GD & ĐT
An phú
NGƯỜI GIẢNG DẠY :
BÙI THỊ PHƯƠNG THÚY
Kiểm tra bài cũ:
Những ngón chân của bố khum khum, lúc nào cũng như bám vào đất để khỏi trơn ngã. Người ta nói “ đấy là bàn chân vất vả”. Gan bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng hòa muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng rên vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi…..
Bố ơi! Bố chữa làm sao được lành lặn đôi bàn chân ấy: đôi bàn chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh.
Đưa yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả vào đoạn văn (bài văn) biểu cảm nhằm mục đích gì?
Tìm yếu tố tự sự và yếu tố miểu tả trong đoạn văn biểu cảm sau:
Trả lời:
Những ngón chân khum khum, lúc nào cũng bám vào đất để khỏi trơn ngã. Gan bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong da từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng hòa muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng rên vì nhức chân. Rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi…..
Yếu tố miêu tả:
Những ngón chân của bố bám vào đất để khỏi ngã… người ta nói “ đấy là bàn chân vất vả”. Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng hòa muối, gãi liên tục, rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên …
Tuần:13 BÀI 13
Tiết : 49 C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc

I- Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học :
1.Ví dụ: Bài văn Cảm nghĩ về một bài
ca dao
2. Nhận xét.
- D?i tu?ng bi?u c?m l�: b�i ca dao - m?t tỏc ph?m van học.
Nguyên văn bài ca dao.

Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ.
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi, nhện chờ mối ai?
Buồn trông chênh chếch sao Mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ?
Đêm đêm tưởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn.
Đá mòn nhưng dạ chẳng mòn
Khê nước chảy vẫn còn trơ trơ.
Tượng tượng gười mặc áo dài, khăn đóng…..

Đứng bờ ao…. Cá lặn….
Trông cá cá lặn…
Trông sao sao mờ
Buồn trông con nhện chăng tơ……
Buồn trông chênh chếch sao mai…
….Dải ngân hà….
Tuần: 13 BÀI 13
Tiết : 49 C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc

I- Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học :
1.Ví dụ: Bài văn Cảm nghĩ về một bài
ca dao
2. Nhận xét.
- D?i tu?ng bi?u c?m: b�i ca dao - m?t tỏc ph?m van học.
*Cỏc y?u t? liờn tu?ng, tu?ng tu?ng, h?i tu?ng, suy ng?m:
* Cỏc y?u t? liờn tu?ng, tu?ng tu?ng, h?i tu?ng, suy ng?m.
+ Do?n 1: Tu?ng tu?ng hỡnh ?nh ngu?i d�n ụng (d?i khan, m?c ỏo d�i, ch?p tay sau lung, quay m?t trụng tr?i; d?ng bờn c?u r?a ? b? ao)
+ Đoạn 2: Tu?ng tu?ng c?nh ngúng trụng ti?ng n?c, ti?ng kờu c?a ngu?i mong ngúng.
+ Đoạn 3: Suy ng?m v? sụng Ngõn H� g?n li?n v?i hỡnh ?nh Nguu Lang - Ch?c N?
+Đoạn 4: Liờn tu?ng 40 nam sau khi d?c b�i ca dao m?i du?c d?n sụng T�o Khờ
? liờn tu?ng t?i ngu?i quen dang nh? quờ.
? tu?ng tu?ng ra tõm tr?ng c?a nhõn v?t tr? tỡnh trong b�i ca dao.
? suy ng?m v? lũng chung th?y c?a con ngu?i.

a. Phỏt bi?u c?m nghi v? m?t TPVH l� nờu c?m xỳc (tu?ng tu?ng, liờn tu?ng, suy ng?m) v?:
- Tu tu?ng c?a tỏc ph?m.
- C?nh, ngu?i trong tỏc ph?m.
- Tõm h?n con ngu?i, s? ph?n nhõn v?t trong tỏc ph?m.
- Vẻ đẹp ngôn từ trong tác phẩm.
* L­ưu ý:
Khi làm bài phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
- Ph?i d?a v�o tỏc ph?m van h?c? Xỏc d?nh nh?ng c?m nghi c?n phỏt bi?u? Hỡnh th�nh c?m xỳc t? chi ti?t, hỡnh ?nh gõy ?n tu?ng.
- T? c?m xỳc ? phỏt huy trớ tu?ng tu?ng, liờn tu?ng, h?i tu?ng ? rỳt ra suy nghi v? ý nghia c?a tỏc ph?m.
- Ph?i cú c?m xỳc chõn th�nh, k? nang c?m th? nhõn v?t, dựng t? d?t cõu, d?ng do?n....
- Nêu cảm xúc chung về tác phẩm.
+Trình bày những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
b. Bố cục: 3 phần
* Mở bài.
- Giới thiệu tác phẩm: đề tài, thể loại, tác giả.
- Hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm.
* Thân bài.
+ C?m nh?n, tu?ng tu?ng v? cỏc hỡnh ?nh trong tỏc ph?m.
+ Cảm nghĩ về từng chi tiết.
+ C?m nghi v? tu tu?ng, tỡnh c?m c?a tỏc ph?m.
* Kết bài.
- Nờu ?n tu?ng chung v? tỏc ph?m.
* Ghi nhớ:
- Phỏt bi?u c?m nghi v? m?t tỏc ph?m van h?c l� trỡnh b�y nh?ng c?m xỳc, tu?ng tu?ng, liờn tu?ng, suy ng?m c?a mỡnh v? n?i dung v� hỡnh th?c c?a tỏc ph?m dú.

- B? c?c: 3 ph?n
+ M? b�i: gi?i thi?u tỏc ph?m v� ho�n c?nh ti?p xỳc v?i tỏc ph?m.
+ Thõn b�i: nh?ng c?m xỳc, suy nghi do tỏc ph?m g?i lờn.
+ K?t b�i: ?n tu?ng chung v? tỏc ph?m.
TUẦN 13 TIẾT 49 BÀI 13
CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM VỀ TÁC PHẨM VĂN HỌC

Sơ đồ tư duy:
Liên tưởng
Cảnh khuya
Rằm tháng giêng
II. Luyện tập:
Các em hãy thực hiện các bước tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý cho đề văn PBCN về bài thơ “Cảnh khuya”- “ Rằm tháng giêng” Hồ Chí Minh.
1- Tìm hiểu đề, tìm ý.
+ Cõu 1: Thớch thỳ tru?c hỡnh ?nh so sỏnh m?i m?, h?p d?n.
- Thể loại: Văn biểu cảm
- D?i tu?ng: B�i tho C?nh khuya
- Tìm ý: Cảm nghĩ qua các hình ảnh
+ Câu 2: Hình ảnh bóng trăng, bóng cây, bóng hoa quấn quýt, lung linh, huyền ảo.
+ Cõu 3+ 4: C?m d?ng v? t?m lũng yờu thiờn nhiờn, d?t nu?c c?a Bỏc.
2. Dàn ý:
- Giới thiệu về tỏc gi? Hồ Chí Minh
- Hoàn cảnh sáng tác : Những năm đầu trong cuộc kháng chiến chống Pháp.
a. Mở bài:
-Ấn tượng chung: Cảnh đẹp trong đêm khuya ở rừng Việt Bắc và tâm trạng của Bác.
b. Thân bài
* Câu 1+2: Cảnh đêm trăng rừng êm đềm thơ mộng.
- Giữa không gian tĩnh lặng của đêm, nổi bật tiếng suối chảy róc rách. Câu thơ sử dụng nghệ thuật so sánh độc đáo.
- ánh trăng chiếu sáng mặt đất với những mảng sáng tối đan xen hoà quện tạo khung cảnh lung linh huyền ảo.
=> T?o nờn b?c tranh dờm trang r?ng tuy?t d?p cu?n hỳt ngu?i d?c.
* Câu 3+4 : Tâm trạng của Bác trong đêm khuya.
- Tru?c khung c?nh lung linh huy?n ?o c?a ch?n r?ng Vi?t B?c, Bỏc say mờ ng?m c?nh.
- Bác chưa ngủ một phần vì cảnh đêm khuya quá đẹp làm say đắm tâm hồn nghệ sĩ, phần vì lo lắng cho đất nước.
=> Tỡnh yờu thiờn nhiờn luụn g?n li?n v?i tỡnh yờu nu?c tha thi?t trong con ngu?i Bỏc.
c) Kết bài.
- Khẳng định lại tình cảm của người viết: Đây là bài thơ hay thể hiện tâm hồn tinh tế nhạy cảm, tinh thần yêu nước sâu nặng của Bác.
Viết phần mở bài:
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng tài ba mà còn một nhà thơ lớn của dân tộc. Người đã để lại rất nhiều bài thơ hay, nhưng bài thơ để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất là bài “Cảnh khuya”. Tác phẩm được Bác viết trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp tại chốn rừng Việt Bắc. Qua bài thơ, ta thấy vẻ đẹp huyền ảo và tâm hồn yêu nước, yêu thiên nhiên tha thiết của Người.

Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con người. Đặc biệt ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thuỷ chung của con người. Viết về vấn đề này có rất nhiều bài thể hiện nhưng bài để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất là: “ Đêm qua ra đứng bờ ao…”
 Hướng dẫn học ở nhà
Bài học ở tiết này : Thuộc lòng ghi nhớ.
Bài tập 1 viết tiếp phần thân bài
Bài tập 2 dựa vào dàn bài để viết hoàn chỉnh bài văn.
Bài học ở tiếp theo:
Chuẩn bị : “ Viết bài tập làm văn số -Văn biểu cảm”.
Xem đề bài trong SGK trang 145, tập tìm hiểu đề, tìm ý và lập dàn ý cho bài viết. Kẻ sẵn khung giấy để viết bài.
*****Hết*****
Chúc quý thầy cô và các em
một ngày với nhiều niềm vui và hạnh phúc !