Bài 11. Từ đồng âm

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO Về DỰ GIỜ
Giáo viên thực hiện: Đào Thanh Tịnh
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là từ trái nghĩa? Tìm từ trái nghĩa trong đoạn thơ sau:
- Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa nhau.
- Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
Tháng tám thu cao gió thét già
Cuộn mất ba lớp tranh nhà tan
Tranh bay sang sông rãi khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.
(trích bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ)
Tiết 43: Từ đồng âm
I. Thế nào là từ đồng âm:
1, Xét ví dụ:
a. Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
Lồng = Phi, nhảy, vọt, tế...
b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay nó vào lồng.
Em hãy tìm những từ đồng nghĩa với từ lồng ở VD a ?
Giải thích nghĩa của từ lồng ở ví dụ a?
Lồng a: Chỉ hành động cất cao vó với sức mạnh đột ngột, khó kìm giữ.
Xét về từ loại lồng a thuộc từ loại nào?
Động từ
Tiết 43: Từ đồng âm
I. Thế nào là từ đồng âm:
1, Ví dụ:
Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay nó vào lồng.
Giải thích nghĩa của từ lồng ở ví dụ b?
Lồng b: Chỉ tên gọi sự vật thường đan thưa bằng tre, gỗ, sắt,. dùng để nhốt chim, gà,.
Tìm từ có nghĩa tương tự với từ lồng ở VD b ?
Chuồng
Xét về từ loại từ lồng ở ví dụ b thuộc từ loại nào?
Danh từ
Tiết 43: Từ đồng âm
I. Thế nào là từ đồng âm:
1, Ví dụ:
Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay nó vào lồng.
Vậy hai từ lồng ở ví dụ trên có điểm nào giống và điểm nào khác nhau?
Giống: âm thanh
Khác: về nghĩa
Đồng âm
I. Thế nào là từ đồng âm:
1,VD:
Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay nó vào lồng.
- VD a: Lồng
Chỉ hành động (ĐT)
- VD b: Lồng
Chỉ tên gọi sự vật(DT)
Qua tìm hiểu 2 ví dụ trên các em hiểu thế nào là từ đồng âm
*/ KL: - Âm thanh giống nhau
- Nghĩa hoàn toàn khác xa nhau.

Bài tập nhanh
Xác định từ đồng âm trong các câu sau:
Kiến bò đĩa thịt bò
Ruồi đậu mâm xôi đậu
Tôi tôi vôi
Thảo luận
Cái bàn này bị gãy chân
Phía dưới chân núi có hai con bò
Bạn Nam: hai từ chân là từ đồng âm
Bạn Nga: hai từ chân trên là từ nhiều nghĩa
Theo em bạn nào nói đúng? Giải thích?
Bạn Nga nói đúng vì: chân bàn là bộ phận dưới cùng của bàn dùng để đỡ các vật khác (chân bàn, chân ghế). Chân núi bộ phận dưới cùng của vật tiếp giáp và bám với mặt nền (chântường,chânnúi,.).
Nên không phải là từ đồng âm, đây là từ nhiều nghĩa giữa chúng có một điểm chung làm cơ sở "Chỉ bộ phận dưới cùng" các nghĩa chuyển đều dựa trên cơ sở nghĩa gốc.
Thảo luận
Từ đó hãy phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa?
Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau.
Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở.

II. Sử dụng từ đồng âm :
1.Ví dụ:
- Đem cá về kho.
Nếu tách khỏi ngữ cảnh từ kho ở ví dụ trên có thể hiểu theo mấy nghĩa?
+ Kho: Chế biến thức ăn.
+ Kho: Cái kho để chứa cá.
Dựa vào đâu em phân biệt được nghĩa của từ lồng trong hai ví dụ trên?
Dựa vào quan hệ giữa từ lồng với các từ khác trong câu, tức là dựa vào ngữ cảnh trong câu.

II. Sử dụng từ đồng âm :
1.Ví dụ:
- Đem cá về kho.
+ Kho: Chế biến thức ăn.
+ Kho: Cái kho để chứa cá.
Em hãy thêm vào câu này một vài từ để câu trở thành đơn nghĩa?
-Đem cá về mà kho.
-Đem cá về nhập kho.
*Từ kho được dùng với nghĩa nước đôi.
II. Sử dụng từ đồng âm :
Qua phân tích các ví dụ trên theo em để tránh những hiểu lầm do hiện tượng đồng âm gây ra chúng ta cần chú ý đến điều gì khi giao tiếp?
Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm gây ra, phân biệt với từ nhiều nghĩa.
1.Ví dụ:
2.Kết lụận:
Kiến thức cần nhớ :
1/ Từ đồng âm : là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau.
2/ Cách sử dụng: - Chú ý đến ngữ cảnh tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi.
Bài tập1: Tìm từ đồng âm trong đoạn thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về, chống gậy lòng ấm ức!
III.Luyện tập
* Ba Ba má
Số ba
* Tranh Nhà tranh
Tranh giành
Sang Sang trọng
Sửa sang
Cao Cao l?n
Cao ngựa
Bài tập1:
Bài tập2:
a. Tìm các nghĩa khác nhau của danh từ cổ và giải thích mối liên quan giữa các nghĩa đó.
* Phần cơ thể nối đầu với thân mình: (Cổ họng, cổ cò, hươu cao cổ )
*bộ phận nối liền cánh tay và bàn tay, bàn chân và ống chân
* Bộ phận phần đầu của một số đồ vật hơi dài và thon ở giữa: ( Cổ chai, cổ chày )
III. Luyện tập
Hươu cao cổ
Cổ tay
Cổ lọ
b. Tìm từ đồng âm với danh từ cổ và cho biết nghĩacủa từ đó ?
* Cổ : Cổ đại, cổ đông,cổ kính,cổ phần...
Cổ đại: Thời đại xưa nhất trong lịch sử.
Cổ đông: Người có cổ phần trong một công ty.
Cổ kính: Công trình xây dựng từ lâu, có vẻ trang nghiêm. Cổ phần: Phần vốn góp vào một tổ chức kinh doanh.
Bài tập2:
3.Bài tập3: Đặt câu với mỗi từ đồng âm sau: ( ở mỗi câu phải có cả hai từ đồng âm)
Bàn (danh từ ) - bàn ( động từ) Sâu ( danh từ) _ sâu (tính từ) Năm ( danh từ_ năm (số từ )
.Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Con sâu bị rơi xuống hố sâu.
Năm nay, cháu học lớp năm.
B�i t?p 4:
Anh ch�ng trong câu chuy?n dó s? d?ng bi?n pháp gì d? không tr? l?i cái v?c cho ngu?i h�ng xóm?
N?u em l� viên quan x? ki?n,
em s? l�m th? n�o d? phõn
rừ ph?i trỏi?

D? phõn rừ ph?i trỏi,ch? c?n
thờm t? d? c?m t? v?c d?ng
khụng th? hi?u nu?c dụi
-> Vaùc baống ủo�ng
CÂU H?I TR?C NGHI?M
1- Dòng n�o du?i dây phản ánh dúng d?c diểm của từ dồng âm?
A - L� nh?ng t? có ph?n v?n gi?ng nhau nghe na ná nhu nhau.
B - L� nh?ng t? gi?ng nhau v? âm thanh v� có các nghia g?n nhau, cùng m?t ngu?n g?c.
C - L� nh?ng t? gi?ng nhau v? m?t âm thanh nhung nghia khác xa nhau, không liên quan gì v?i nhau.
2-Dũng n�o sau dõy ch? g?m nh?ng t? d?ng õm?
A- Chân tu?ng ,chân núi
B- Hoa d�o, d�o gi?ng
C-C? áo, khan qu�ng c?
D-Ch?y ti?p s?c, d?ng h? ch?y
IV. C?ng c? - V? nh�
H?c b�i, l�m b�i t?p cũn l?i
Chu?n b? b�i cỏc y?u t? t? s?, miờu t? trong van bi?u c?m.
cảm ơn các thầy cô giáo về dự giờ