Bài 11. Từ đồng âm

KIỂM TRA BÀI CŨ
1- Thế nào là từ trái nghĩa? Tìm từ trái nghĩa cho những từ sau:

Quả chín
Cơm chín
Áo lành
Bát lành
Vị thuốc lành
><
><
><
><
><
Quả xanh
Cơm sống
Áo rách
Bát vỡ
Vị thuốc độc


Giáo viên: Đặng Thị Hoài
TỪ ĐỒNG ÂM
I - Thế nào là từ đồng âm?
Bài 11 Tiết 43 TÖØ ÑOÀNG AÂM
1- Giải thích nghĩa của mỗi từ lồng trong các câu sau:
a- Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b- Mua được con chim nó nhốt ngay vào lồng.

Lồng (a): chỉ hoạt động nhảy dựng lên với
sức mạnh đột ngột rất khó kìm giữ.
Lồng (b): đồ vật thường đan bằng tre, nứa
để nhốt chim.
I - Thế nào là từ đồng âm?

Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
Em hãy rút ra kết luận về từ đồng âm?

2-Nghĩa của các từ lồng trên có liên quan gì với
nhau không?
-Nghĩa khác xa nhau,không liên quan gì với nhau.

Bài 11 Tiết 43 TÖØ ÑOÀNG AÂM
Từ nhiều nghĩa
Phân biệt từ nhiều nghĩa với từ đồng âm
Từ đồng âm
-Là từ mà các nghĩa của nó có một mối liên hệ ngữ nghĩa nhất định.

->Các từ có nét nghĩa chung
-Là những từ mà nghĩa của chúng không có mối liên hệ ngữ nghĩa gì cả.

->Các từ có nghĩa hoàn toàn khác nhau
Ví dụ:
Từ chân :
-Bộ phận cuối cùng của người hay động vật
-Bộ phận dưới cùng của một số đồ dùng (chân bàn ,chân giường)
? Cơ sở chung là nét nghĩa "bộ phận dưới cùng
Ví dụ :
từ "đường"
-đường đi
-đường ăn
? âm thanh giống nhau nhưng nghĩa khác nhau
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Bài 11 Tiết 43 TÖØ ÑOÀNG AÂM
Câu “ Đem cá về kho!” nếu tách khỏi ngữ cảnh thì có thể hiểu thành mấy nghĩa? Em hãy thêm vào câu này một vài từ để câu trở thành đơn nghĩa.
-Đem cá về mà kho!(nÊu )
-Đem cá về để nhập kho!(tµng ,chøa)
II.Sử dụng từ đồng âm
Nhờ đâu mà em phân biệt được nghĩa của các từ lồng trong hai câu trên?
-Dựa vào ngữ cảnh ,tức là các câu văn cụ thể.
Bài 11 Tiết 43 TÖØ ÑOÀNG AÂM
Để tránh những hiểu lầm do hiện tượng đồng âm gây ra, cần chú ý điều gì khi giao tiếp?
II.Sử dụng từ đồng âm
Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm.

Bài 11 : Tiết 43 TÖØ ÑOÀNG AÂM
Bài tập nhanh
Giải thích ý nghĩa của từ "chả" trong ngữ cảnh sau:
Trời mưa đất thịt trơn như mỡ
Dò đến hàng nem chả muốn ăn.
Từ "chả" có 2 cách hiểu :
-Một món ăn ,ý nghĩa sự vật :giò chả ,nem chả
-Phủ định từ : không,chưa,chẳng
Bài tập 1: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Tháng tám thu cao , gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về, chống gậy lòng ấm ức!
Tìm từ đồng âm với mỗi từ sau đây: thu, cao, ba, tranh, sang, nam, sức, nhè, tuốt ,môi.?

III . Luyện tập
Thu
Thu tiền
Mùa thu
Cao
Cao thấp
Cao hổ cốt
Ba
Số ba
Ba má
Tranh
Cỏ tranh
Tranh lụa
Sang
Sang trọng
Sang đò
Nam
Hướng nam
Nam nhi
Sức
Sức mạnh
Phục sức
nhè
Khóc nhè
nhè nhẹ
Tuốt
Tuốt gươm
Tuốt tuột
Bài tập 2.
a)Tìm các nghĩa khác nhau của danh từ cổ và giải thích mối liên quan giữa các nghĩa đó?

b)Tìm từ đồng âm với danh từ cổ và cho biết nghĩa của từ đó.
Nghĩa khác nhau của danh từ “cổ” :
1-Bộ phận của cơ thể nối đầu và thân (cái cổ )
2-Bộ phận nối liền cánh tay và bàn tay, ống chân và bàn chân (cổ tay, cổ chân).
3-Bộ phận của áo hoặc giày bao quanh cổ hoặc cổ chân(cổ áo, giày cao cổ)
4- Chỗ eo lại gần phần đầu của một số đồ vật( cổ chai,cổ lọ).

-> Nghĩa 1: nghĩa gốc.
Nghĩa 2,3,4: nghĩa chuyển.

Từ đồng âm : cổ 1: xưa (ngôi nhà cổ)
cổ 2: - cái trống( cổ diện:mặt trống)
- đánh cho kêu, làm ồn (cổ động)
cổ 3: cô ấy (cổ đến kìa!)
B�i t?p 3:
D?t cõu v?i m?i c?p t? d?ng õm sau ( ? m?i cõu ph?i cú c? hai t? d?ng õm):

b�n ( danh t?) - b�n (d?ng t?)
sõu (danh t? ) - sõu (tớnh t?)
nam (danh t?) - nam ( s? t?)
-Hai anh em ngồi vào bàn bàn bạc mãi mới ra vấn đề.
-Con sâu lẫn sâu vào bụi rậm
-Năm nay, năm anh em đều làm ăn khá giả cả.
Bài tập 4:
Anh chàng trong câu chuyện đã sử dụng biện pháp gì để không trả lại cái vạc cho người hàng xóm?
Nếu em là viên quan xử kiện,
em sẽ làm thế nào để phân
rõ phải trái?

Để phân rõ phải trái,chỉ cần
thêm từ để cụm từ vạc đồng
không thể hiểu nước đôi
-> Vaïc baèng ñoàng


Dặn dò
1-Học ghi nhớ SGK/135-136.
2- Hoàn thành các bài tập vào vở.
3-Chuẩn bị bài: “ Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm”.
-Tìm các yếu tố tự sự, miêu tả trong đoạn văn SGK/137.
-Nếu không có yếu tố tự sự và miêu tả thì yếu tố
biểu cảm có bộc lộ được hay không?
Bài học kết thúc chúc các em khoẻ