Bài 11. Từ đồng âm

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 7/1
KIỂM TRA BÀI CŨ:

1- Thế nào là từ trái nghĩa?
2- Điền vào chỗ trống các câu dưới đây để có các cặp từ trái nghĩa:
a- Dòng sông bên lở, bên ..........
Bên lở thì ........, bên .........thì ........
b- Đôi tay vin cả hai cành
Quả chín thì hái, quả ..........thì đừng.
( Ca dao )
bồi
bồi
đục
trong
xanh
Đáp án:
1- Từ trái nhĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
- Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ trái nghĩa khác nhau.
Tìm từ chỉ hoạt động của bé.
Tìm danh từ chỉ tên của con vật.
bò
bò
I-Thế nào là từ đồng âm?
? Giải thích nghĩa của mỗi từ lồng trong các câu sau:
a- Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b- Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng.
Lồng (a): nhảy dựng lên (Động từ)
Lồng (b): vật làm bằng tre, nứa,..dùng để nhốt chim, gà.. (Danh từ)
? Em có nhận xét gì về âm và nghĩa của từ lồng trong 2 câu trên?
lồng
Giống nhau
Khác nhau
Từ đồng âm
? Qua các ví dụ trên, em hiểu thế nào là từ đồng âm?
Lồng (a): nhảy dựng lên (Động từ)
Lồng (b): vật làm bằng tre, nứa,..dùng để nhốt chim, gà.. (Danh từ)
I-Thế nào là từ đồng âm?
về âm thanh
về nghĩa
a- Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b- Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
II- Sử dụng từ đồng âm:
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
? Đặt câu với cặp từ đồng âm sau:
bàn ( Danh từ ) - bàn (Động từ )
(ở mỗi câu phải có cả hai từ đồng âm)
? Nhờ đâu mà em phân biệt được nghĩa của các từ lồng trong hai câu trên?
Dựa vào ngữ cảnh của câu.
Câu: Đem cá về kho.
? Nếu tách khỏi ngữ cảnh thì câu trên có thể hiểu thành mấy nghĩa?
Chế biến thức ăn.
2 nghĩa:
Nơi cất giữ.
I-Thế nào là từ đồng âm?
a- Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên.
b- Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
II- Sử dụng từ đồng âm:
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
? Hãy thêm vào vài từ để trở thành câu đơn nghĩa.
+ Đem cá về mà kho
+ Đem cá về nhập kho
? Để tránh hiểu lầm do hiện tượng đồng âm gây ra, cần chú ý điều gì trong giao tiếp?
Cần chú ý đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm.
Câu: Đem cá về kho.
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
Ghi nhớ SGK tr 136
? Qua sự phân tích trên, khi sử dụng từ đồng âm, em cần lưu ý điều gì?
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Trong cuộc sống, nhất là trong văn chương người ta lợi dụng hiện tượng đồng âm với mục đích tu từ chơi chữ như:
Bà già đi chợ Cầu Đông
Bói xem một quẻ lấy chồng chăng
Thầy bói gieo quẻ nói rằng
thì có nhưng răng không còn.
( Ca dao )
? Hãy tìm và nêu tác dụng của việc sử dụng từ đồng âm trong bài ca dao trên.
I-Thế nào là từ đồng âm?
Lợi
lợi
lợi
II- Sử dụng từ đồng âm:
Ghi nhớ SGK tr 136
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Bài tập nhanh:
- Từ chân trong hai câu sau có phải từ đồng âm không? vì sao?
+ Nam bị ngã nên đau chân1.
+ Cái bàn này chân2 bị gãy rồi.
Không phải từ đồng âm vì giữa chúng có một nét nghĩa chung làm cơ sở: bộ phận dưới cùng.
Từ đồng âm
↓
Nghĩa hoàn toàn khác xa, không liên quan gì với nhau
Từ nhiều
nghĩa
↓
Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở.
? Làm thế nào để phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa?
( Thảo luận nhóm 2)
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
Ghi nhớ SGK tr 136
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Tháng tám, thu cao gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về, chống gậy lòng ấm ức !

cao1: cao thấp - cao2: cao hổ cốt.
tranh1: bức tranh - tranh2: tranh giành.
ba1: thứ ba - ba2: ba mẹ
sang1: sang sông - sang2: giàu sang.
Bài 1: Tìm từ đồng âm với các từ: thu, cao, ba, tranh, sang, nam, sức, nhè, tuốt, môi trong đoạn thơ “Bài ca nhà tranh…”
( Thảo luận nhóm 2 )
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
III- Luyện tập:
thu1: mùa thu - thu2: thu tiền.
Bài 1: Tìm từ đồng âm với các từ:
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
Ghi nhớ SGK tr 136
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Bài 2a- Danh từ cổ
+ cổ : phần thon nhỏ nối đầu với thân thể (cổ người, hươu cao cổ.)
+ cổ : chỉ khoảng thon, nhỏ giữa hai đoạn dài hay lớn của một vật gì (cổ tay, cổ chai, . . . )
 Mối liên quan:
Đều là bộ phận dùng để nối các phần của người, vật...
Bài 2a: Tìm nghĩa khác nhau của danh từ cổ và giải thích mối liên quan giữa các nghĩa đó.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
III- Luyện tập:
Ghi nhớ SGK tr 136
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Bài 2b:
+ Từ đồng âm với danh từ cổ:
Cổ : xưa, cũ, đời xưa. (cổ xưa, cổ đại, cây cổ thụ,. . . )
Bài 2b: Tìm từ đồng âm với danh từ cổ và cho biết nghĩa của từ đó.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
III- Luyện tập:
Ghi nhớ SGK tr 136
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
+ cổ : phần thon nhỏ nối đầu với thân thể (cổ người, hươu cao cổ.)
+ cổ : chỉ khoảng thon, nhỏ giữa hai đoạn dài hay lớn của một vật gì (cổ tay, cổ chai, . . . )
Sâu ( danh từ) - sâu (tính từ)
Năm ( danh từ - năm (số từ )
Bài 3: Đặt câu với mỗi từ đồng âm sau: (ở mỗi câu phải có cả hai từ đồng âm).
Bài 3:
Con sâu bị rơi xuống hố sâu.
Năm nay, cháu học lớp năm.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
I-Thế nào là từ đồng âm?
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
II- Sử dụng từ đồng âm:
III- Luyện tập:
Ghi nhớ SGK tr 136
Ngày xưa có anh chàng mượn của người hàng xóm một cái vạc đồng. Ít lâu sau, anh ta trả cho người hàng xóm hai con cò, nói là vạc đã bị mất nên đền hai con cò này. Người hàng xóm đi kiện. Quan gọi hai người đến xử. Người hàng xóm thưa: “Bẩm quan, con cho hắn mượn vạc, hắn không trả”. Anh hàng xóm nói: “Bẩm quan, con đã đền cho anh ta cò”.
Nhưng vạc của con là vạc thật.
Dễ cò của tôi là cò giả đấy phỏng? – Anh chàng trả lời.
Bẩm quan, vạc của con là vạc đồng.
- Dễ cò của tôi là cò nhà đấy phỏng?
Bài 4: Đọc truyện và cho biết anh chàng trong câu chuyện đã sử dụng biện pháp gì để không trả vạc cho người hàng xóm ? Nếu em là viên quan xử kiện, em sẽ phân rõ trái phải ra sao ?
( Thảo luận nhóm 4 )
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
Bài 4: - Dùng từ đồng âm:
+ vạc: thứ chảo lớn (thường làm bằng đồng)
+ vạc: con vạc, thuộc họ cò.
- Yêu cầu: dùng thêm từ cho chính xác: cái vạc, con vạc.
III- Luyện tập:
Ghi nhớ SGK tr 136
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
H
O
A
Đ
A
O
Đ
1
O
N
Câu1: (Gồm 14 chữ cái) Dòng nào sau đây chỉ gồm những từ đồng âm?
A- Hoa đào, đào giếng B- Chạy tiếp sức, đồng hồ chạy
T
Ư
Đ
Ô
N
G
Â
M
2
T
Đ
Ô
Câu 2 : (Gồm 8 chữ cái) Từ in màu trong câu “ Bà ta đang la con la .” thuộc loại từ gì?
C
A
O
T
H
Â
P
3
O
A
Câu 3 : (Gồm 7 chữ cái ) Tìm cặp từ trái nghĩa cho bức tranh sau.
D
U
N
G
C
A
M
4
N
G
Câu 4 : (Gồm 7 chữ cái) Đây là từ đồng nghĩa với từ “gan dạ” ?
T
Ư
T
R
A
I
N
G
H
I
A
5
Ư
R
Câu 5 : (gồm 11 chữ cái) Những từ có nghĩa trái ngược nhau gọi là gì ?
T
H
I
S
6
T
S
Câu 6 : (gồm 5 chữ cái). Đây là từ đồng nghĩa với từ “ nhà thơ”.
T
Ô
N
S
Ư
T
R
O
N
G
Đ
A
O

A
O
G
I
Ê
N
G
I
Trò chơi ô chữ
Hướng dẫn về nhà:
- Nắm khái niệm cách sử dụng từ đồng âm, làm bài tập còn lại.
- Tìm từ đồng âm trong thơ văn.
- Soạn bài: Các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm.
+ Đọc và trả lời các câu hỏi bài tập tìm hiểu.
+ Nghiên cứu trước bài tập luyện tập.
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau.
I-Thế nào là từ đồng âm?
II- Sử dụng từ đồng âm:
III- Luyện tập:
Ghi nhớ SGK tr 136
Ví dụ: Tôi và nó ngồi xuống bàn để bàn bạc mọi việc.
Xin chân thành cảm ơn