Bài 11. Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm

Lớp 7B4.
Kiểm tra bài cũ:

H/ Để tạo ý cho bài văn biểu cảm người viết cần phải làm gì?
H/ Làm thế nào để người đọc tin và đồng cảm với bài văn biểu cảm cuả mình?

- Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn cho mạch cảm xúc nảy sinh, người viết có thể hồi tưởng kỉ niệm qúa khứ, suy nghĩ về hiện tại, mơ ước tới tương lai tưởng tưởng ...
Tiết 44

CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ

TRONG VĂN BIỂU CẢM.
Tiết 44
CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ
TRONG VĂN BIỂU CẢM.
Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm:

1. Ví dụ:
Câu hỏi thảo luận:
-Tìm yếu tố miêu tả, tự sự ; vai trò của các yếu tố ấy trong bài văn biểu cảm
(phân công làm việc theo nhóm: tổ1- khổ thơ 1, tổ 2- khổ thơ 2, tổ 3- khổ thơ 3, tổ 4- khổ thơ 4



Tháng tám, thu cao, gió thét già
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức
Giây lát, gió lặng, mây tối mực
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?
Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được

Tháng tám, thu cao, gió thét già
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.
Dịch thơ: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá. (Khương Hữu Dụng dịch)
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Giây lát, gió lặng, mây tối mực
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!
+Tự sự: 2 câu đầu.
+Miêu tả: 3 câu sau.
 Có vai trò tạo bối cảnh chung.
+ Tự sự:chuyện bị trẻ con cướp mât tranh
+Biểu cảm: buồn, ấm ức
Tự sự kết hợp với biểu cảm.
Tự sự, miêu tả và hai câu sau biểu cảm.
- Sự cam chịu thân phận nghèo khổ.
Biểu cảm trực tiếp, thể hiện tình cảm cao thượng, vị tha, sẵn sàng xả thân vì người khác.

Tiết 44
CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ
TRONG VĂN BIỂU CẢM.

I. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm:

Ví dụ:

2. Nhận xét:

3. Kết luận:
- Các yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu cảm được sử dụng kết hợp ở những mức độ khác nhau.
H. Từ VD trên yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu cảm được sử dụng ntn?

Đọc ví dụ sau:
Những ngón chân của bố khum khum, lúc nào cũng như bám vào đất để khỏi trơn ngã. Người ta nói “đấy là bàn chân vất vả”. Gan bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ chỗ, bao giờ cũng khuyết một miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác. Mu bàn chân mốc trắng, bong ra từng bãi, lại có nốt lấm tấm. Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng hoà muối, gãi lấy gãi để rồi xỏ vào đôi guốc mộc. Khi ngủ bố rên, rên vì đau mình, nhưng cũng rên vì nhức chân, rượu tê thấp không tài nào xoa bóp khỏi.
Bố đi chân đất. bố đi ngang dọc đông tây đâu đâu con không hiểu. Con chỉ thấy ngày nào bố cũng ngâm chân xuống nước, xuống bùn để câu quăng. Bố tất bật đi từ khi sương còn đẫm ngọn cây cỏ. Khi bố về cũng là lúc cây cỏ đẫm sương đêm. Cái thúng câu bao lần chà đi xát lại bằng sắn thuyền. Cái ống câu nhẫn mòn, cái cần câu bóng dấu tay cầm…Con chỉ biết cái hòm đồ nghề cắt tóc sực mùi dầu máy tra tông-đơ, cái ghế xếp bao lần thay vải, nó theo bố đi xa lắm.
Bố ơi! Bố chữa làm sao được lành lặn đôi bàn chân ấy: đôi bàn chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh.
(Duy Khán, Tuổi thơ im lặng)
H. Hãy chỉ ra các yếu tố tự sự, miêu tả trong đoạn văn và cảm nghĩ của tác giả?
H. Nếu không có yếu tố tự sự, miêu tả thì yếu tố biểu cảm có thể bộc lộ được hay không?
- Phải nhờ các yếu tố đó thì tác giả mới bộc lộ được tình cảm, cảm xúc của mình một cách cụ thể, thấm thía và xúc động nhất.
- Tác giả tập trung kể và tả ngón chân, bàn chân, cuộc đời của cha vất vả, mọi đắng cay khổ cực đều đè nặng trên đôi chân ấy.
- Cảm nghĩ của tác giả từ sự sót thương, xúc động về người cha thân yêu, vô cùng kính trọng của mình “đôi bàn chân dầm sương dãi nắng đã thành bệnh”.
H. Đoạn văn trên MT, TS trong niềm hồi tưởng. Hãy cho biết tình cảm đã chi phối tự sự và miêu tả ntn?
-…khi lựa chọn hình ảnh chân thật, ấn tượng và sức gần gũi với tất cả mọi người, ai cũng có thể cảm nhận một cách rễ ràng nhất.
Tiết 44
CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ
TRONG VĂN BIỂU CẢM.

I. Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm:
1. Ví dụ:
2. Nhận xét:
3. Kết luận:
- Các yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu cảm được sử dụng kết hợp ở những mức độ khác nhau.
H. Vậy vai trò của yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu ntn?
- Vai trò của yếu tố tự sự, miêu tả trong bài văn biểu: tự sự và miêu tả để khơi gợi về đối tượng biểu cảm và gửi gắm cảm xúc, do cảm xúc chi phối, chứ không nhằm mục đích kể, tả đầy đủ sự việc, phong cảnh.
Tiết 44 CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ
TRONG VĂN BIỂU CẢM.

II. Luyện tập.
Bài 1: Kể lại nội dung Bài ca nhà tranh….bằng bài văn xuôi biểu cảm.
Bài 2: Dựa vào bài “Kẹo Mầm” viết lại thành một bài văn biểu cảm.
*MT: Cảnh người mẹ và người chị gỡ tóc rối bằng cái lược gỗ vàng, hình ảnh gánh hàng rong của bà đổi kẹo, những que kẹo mầm ngọt lịm.
*TS: Kể lại mẹ và chị hay chải đầu và gỡ tóc rối rắt lên mái hiên nhà, chuyện đổi kẹo, chuyện khi mẹ mất, chị đi lấy chồng. Tưởng tượng khi mẹ nghe thấy tiếng rao đổi kẹo.
*Biểu cảm: Từ que kẹo mầm gợi trong lòng tác giả những cảm xúc bồi hồi, xót thương về người mẹ, những kỉ niệm sẽ theo đứa con đi suốt cuộc đời.
*HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:

Hãy nêu tác dụng và vai trò của phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm?
- Về nhà học nắm được nội dung bài học. Làm tiếp các bài tập.
Tham khảo các đề trong SGK, chuẩn bị viết bài số 3 văn biểu cảm.
Tiết 44 CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ
TRONG VĂN BIỂU CẢM.

Kính chúc các Thầy Cô giáo mạnh khoẻ.
Chúc các em đạt kết quả cao trong học tập.