Bài 11. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu phong sở phá ca)

Người dạy: Nguyễn Thị Tuyết Mai
Trường THCS Mạo Khê II
Kiểm tra bài cũ

Điểm giống nhau về nội dung tư tưởng ở hai bài thơ “Hồi hương ngẫu thư” của Hạ Tri Chương và “Tĩnh dạ tứ” của Lý Bạch?
Bài 14 tiết 11
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
(Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả

Bài 14 tiết 11
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
(Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
712- 770, tự là Tử Mĩ, hiệu là Thiếu Lăng, là nhà thơ nổi tiếng đời Đường, được mệnh danh là “Thi Thánh”, “ Thi Sử” để lại cho đời gần 1500 bài thơ
Bài 11. Tiết 44
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ
Tứ XUYÊN
Bản Đồ hành chính Trung Quốc

I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Tác giả
Tác phẩm
Sáng tác năm 760 khi nhà tranh bên suối Cán Hoa của Đỗ Phủ bị gió phá nát với bút pháp hiện thực và nhân đạo cao cả
3. Thể loại: Cổ thể
4. Đọc và tìm hiểu chú thích
TÁC PHẨM “MAO ỐC VỊ THU PHONG SỞ PHÁ CA” – ĐỖ PHỦ
茅屋為秋風所破歌
八月秋高風怒號，

卷我屋上三重茅。

茅飛渡江灑江郊，
高者掛罥長林梢，

下者飄轉沉塘坳。
Mao ốc vị thu phong sở phá ca
Bát nguyệt thu cao phong nộ hào,
Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao.
Mao phi độ giang sái giang giao.
Cao già quái quyến trường lâm sao,

Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao.
南村群童欺我老無力，
忍能對面為盜賊。
公然抱茅入竹去，
唇焦口燥呼不得，

歸來倚杖自歎息。


Nam thôn quần đồng khi ngã lão vô lực,
Nhẫn năng đối diện vi đạo tặc.

Công nhiên bão mao nhập trúc khứ,

Thần tiều khẩu táo hô bất đắc.

Qui lai ỷ trượng tự thán tức.


Photo CongVuong
俄頃風定雲墨色，

秋天漠漠向昏黑。

布衾多年冷似鐵，

驕兒惡臥踏裡裂。

床頭屋漏無干處，

雨腳如麻未斷絕。

自經喪亂少睡眠，

長夜沾濕何由徹！

Nga khoảnh phong định vân mặc sắc,
Thu thiên mạc mạc hướng hôn hắc.

Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.

Kiều nhi ác ngọa đạp lý liệt.

Sàng đầu ốc lậu vô can xứ,

Vũ cước như ma vị đoạn tuyệt.

Tự kinh táng loạn thiểu thụy miên,

Trường dạ chiêm thấp hà do triệt.
安得廣廈千萬間，

大庇天下寒士俱歡顏，
風雨不動安如山！

嗚呼！何時眼前突兀見此屋，
吾廬獨破受凍死亦足！
An đắc quảng hạ thiên vạn gian,

Ðại tí thiên hạ hàn sĩ câu hoan nhan,

Phong vũ bất động an như san.

Ô hô, hà thời nhãn tiền đột ngột kiến
thử ốc,

Ngô lư độc phá thụ đống tử diệc túc.
Photo CongVuong
Dịch nghĩa :
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tháng tám, trời thu cao, gió giận dữ gào thét,
Cuốn đi ba lớp cỏ tranh trên mái nhà ta.
Cỏ tranh bay qua sông, rải xuống miền đất bên sông.
Cao thì vắt vẻo treo trên ngọn cây rừng;
Thấp thì tả tơi rơi chìm xuống ao nước.


Lũ trẻ xóm nam khinh ta già yếu,
Nhẫn tâm làm giặc cướp ngay trước mặt ta.
Chúng công khai ôm cỏ tranh đi vào trong xóm trúc;
Ta khô môi rát miệng, kêu thét mà không được.
Trở về, chống gậy, thở than.

Photo CongVuong
Một lát sau, gió yên mây đen như mực.
Trời thu bát ngát đen tối lúc chiều tà.
Chiếc chăn vải dùng nhiều năm, lạnh như sắt,
Bị đứa con thơ khó ngủ đạp rách toang.
Ở đầu giường mái nhà dột, không chỗ nào khô;
Vết mưa nhiều như gai vẫn còn chưa hết.
Từ khi gặp cơn loạn lạc, mình ít ngủ,
Suốt đêm dài ướt đẫm, biết làm sao hết được!


Mong sao có được ngàn vạn gian nhà lớn,
Để giúp cho các hàn sĩ trong thiên hạ đều được vui vẻ,
Không bị kinh động vì mưa gió, yên ổn như núi non!
Hỡi ôi, biết bao giờ được trông thấy nhà này đứng cao sững trước mắt,
Dù cho riêng nhà ta bị phá vỡ, mình có chịu rét đến chết, cũng thỏa lòng!
Dịch thơ :
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Bản dịch của Khương Hữu Dụng )
Tháng tám, thu cao, gió thét già
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.


Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!


Photo CongVuong
Giây lát, gió lặng, mây tối mực
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như
thạch bàn
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng
trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!
Bài 11. Tiết 44
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ

Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Phân tích
1. Bố cục
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ

Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Giây lát, gió lặng, mưa tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nét đạp lót nát
Đâu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳngdứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót?

Ước gì nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi! Bao giờ nhà ấy dựng sừng sững trước mắt,
Riêng lều ta nát, chụi chết rét cũng được!
Phần 1:
Nỗi thống khổ trong hoạn nạn
Đoạn 1: Cảnh nhà bị gió thu phá
Đoạn 2: Cảnh trẻ con cướp tranh
Đoạn 3: Cảnh đêm trong nhà bị gió thu phá
Đoạn 4
Phần 2:
Ước vọng của nhà thơ
Bài 11. Tiết 44
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ

Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Phân tích
Bố cục
Phân tích văn bản
a, Nỗi thống khổ của người nghèo trong hoạn nạn
Nỗi thống khổ trong cơn hoạn nạn
















* Cảnh nhà tranh bị gió thu phá
Gió thét già
- Cuộn mất ba lớp tranh
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh treo tót ngọn rừng xa
Mảnh lộn vào mương sa
cảnh tượng tiêu điều, tan tác, kinh hoàng
* Bút pháp tả thực sinh động, ngôn ngữ giàu chất hội hoạ
* Cảnh trẻ con cướp tranh
Khinh ta già không sức
Nỡ nhè trước mặt, xô, cướp, giật
Cắp tranh đi tuốt
=> Tinh quái, ngang nhiên trắng trợn, trơ tráo, mặc cho nhà thơ gào thét, ấm ức

* Tự sự xen lẫn biểu cảm

* Cảnh trong đêm mưa

- Gió lặng
- Mây tối mực
- Trời mịt mịt
- Đêm đen đặc.
- Mền vải lạnh tựa sắt.
- Nhà dột chẳng chừa đâu
- Mưa chẳng dứt.
Đêm kinh hoàng với giá lạnh, rét mướt
* Bút pháp tả thực, câu hỏi tu từ , hình ảnh thơ giàu sức gợi

=> Khổ cực chồng chất khổ cực. Bao đắng cay, cơ hàn bủa vây nhà thơ.
Bài 11. Tiết 44
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ

Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Phân tích
Bố cục
Phân tích
a, Nỗi thống khổ trong cơn hoạn nạn
Khổ cực chồng chất lên khổ cực. Bao đắng cay, cơ hàn bủa vây nhà thơ
b, Ước mơ của nhà thơ
Nỗi thống khổ trong cơn hoạn nạn
















* Cảnh nhà tranh bị gió thu phá
Gió thét già
- Cuộn mất ba lớp tranh
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh treo tót ngọn rừng xa
Mảnh lộn vào mương sa
cảnh tượng tiêu điều, tan tác, kinh hoàng
* Bút pháp tả thực sinh động, ngôn ngữ giàu chất hội hoạ
* Cảnh trẻ con cướp tranh
Khinh ta già không sức
Nỡ nhè trước mặt, xô, cướp, giật
Cắp tranh đi tuốt
=> Tinh quái, ngang nhiên trắng trợn, trơ tráo, mặc cho nhà thơ gào thét, ấm ức

* Tự sự xen lẫn biểu cảm

* Cảnh trong đêm mưa

- Gió lặng
- Mây tối mực
- Trời mịt mịt
- Đêm đen đặc.
- Mền vải lạnh tựa sắt.
- Nhà dột chẳng chừa đâu
- Mưa chẳng dứt.
Đêm kinh hoàng với giá lạnh, rét mướt
* Bút pháp tả thực, câu hỏi tu từ , hình ảnh thơ giàu sức gợi

=>Khổ cực chồng chất khổ cực. Bao đắng cay, cơ hàn bủa vây nhà thơ cũng như bao người nghèo khổ khác trong xã hội phong kiến Trung Quốc.
Ước
Mơ
Nhà rộng muôn ngàn gian
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo hân hoan
Gió mưa chẳng núng, vững như bàn thạch
Ước mơ đẹp đẽ, cao cả giàu chất lãng mạn, thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc.
=> Biểu cảm trực tiếp, thậm xưng, cảm hứng lãng mạn
Bài 11. Tiết 44
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ

Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Phân tích
Bố cục
Phân tích
a, Nỗi thống khổ trong cơn hoạn nạn
Khổ cực chồng chất lên khổ cực. Bao đắng cay, cơ hàn bủa vây nhà thơ
b, Ước mơ của nhà thơ
Ước mơ đẹp đẽ, cao cả, giàu chất lãng mạn, thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc
Bài 11. Tiết 44
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ

Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
Phân tích
Tổng kết
1. Nội dung
Bài thơ là bức tranh đầy màu sắc hiện thực về cuộc sống khổ cực, bất hạnh của nhân dân Trung Quốc dưới thời Đường, đồng thời là bài ca đẹp đẽ từ trái tim chan chứa tình yêu thương của nhà thơ với những ước vọng cao đẹp.
2. Nghệ thuật
Bài thơ có bố cục chặt chẽ, các phương thức biểu đạt sử dụng linh hoạt, bút pháp hiện thực sắc sảo với những hình ảnh giàu sức gợi kết hợp với chất lãng mạn bay bổng đầy chất thơ.
Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc bài thơ, nắm được giá trị nội dung của bài thơ.
Học tập về cách thể hiện cảm xúc trong bài thơ.
Ôn lại phần văn học từ đầu năm để chuẩn bị kiểm tra 45 phút:
+ Cụm bài: Văn bản nhật dụng
+ Ca dao, dân ca
+ Thơ trung đại
+ Thơ Đường (Trung Quốc)
* Chú ý tới nội dung, nghệ thuật tiêu biểu của từng bài.
Xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo và các em!