Bài 11. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu phong sở phá ca)

bài giảng Ngữ văn 7.
GV: Nguyễn văn thành
Trường THCS phong dụ
Kiểm tra bài cũ
? Đọc thuộc lòng bài thơ "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê" của Hạ Tri Chương ? (phần dịch thơ)
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : khách ở chốn nào lại chơi ?
(Phạm Sĩ Vĩ)
? Bài thơ " Hồi hương ngẫu thư" (Hạ Tri Chương)
giống với bài thơ "Tĩnh dạ tứ" ( Lý Bạch) ở điểm nào ?
Em hãy chọn câu trả lời đúng nhất:
Hai tác giả đều bằng tuổi nhau và đều xa quê
Hai bài thơ đều thể hiện tình yêu quê hương tha thiết.
Hai bài thơ đều được làm khi các nhà thơ đã cao tuổi.
Hai bài thơ đều nói đến ánh trăng.
Kiểm tra bài cũ
B
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
Nhà kỉ niệm Đỗ Phủ ở quê hương.
- Đỗ Phủ (712 - 770) nhà thơ nổi tiếng đời Đường (TQ), tự là Tử Mĩ, hiệu là Thiếu Lăng, quê tỉnh Hà Nam.
- Gần như suốt đời sống trong cảnh đau khổ, bệnh tật
- Năm 759, ông từ quan, đưa gia đình về vùng Tây Nam, một TG sống ở Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên.
- Chính tại Thành Đô ông được bạn bè và người thân giúp dựng một căn nhà tranh, ông vào ở được mấy tháng thì căn nhà bị gió phá nát.
Bản Đồ hành chính Trung Quốc
Hà Nam
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
- Sáng tác năm 760 khi nhà tranh của Đỗ Phủ bị gió phá nát.
Tứ XUYÊN
Bản Đồ hành chính Trung Quốc
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
- Bài ca nhà tranh bị gió thu phá là một tác phẩm nổi tiếng của Đỗ Phủ.
3. Đọc, chú thích :
a. Đọc (SGK)
TÁC PHẨM “MAO ỐC VỊ THU PHONG SỞ PHÁ CA” – ĐỖ PHỦ
茅屋為秋風所破歌
八月秋高風怒號，

卷我屋上三重茅。

茅飛渡江灑江郊，
高者掛罥長林梢，

下者飄轉沉塘坳。
Mao ốc vị thu phong sở phá ca
Bát nguyệt thu cao phong nộ hào,
Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao.
Mao phi độ giang sái giang giao.
Cao già quái quyến trường lâm sao,

Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao.
南村群童欺我老無力，
忍能對面為盜賊。
公然抱茅入竹去，
唇焦口燥呼不得，

歸來倚杖自歎息。


Nam thôn quần đồng khi ngã lão vô lực,
Nhẫn năng đối diện vi đạo tặc.
Công nhiên bão mao nhập trúc khứ,
Thần tiều khẩu táo hô bất đắc.
Qui lai ỷ trượng tự thán tức.
Photo CongVuong
俄頃風定雲墨色，

秋天漠漠向昏黑。

布衾多年冷似鐵，

驕兒惡臥踏裡裂。

床頭屋漏無干處，

雨腳如麻未斷絕。

自經喪亂少睡眠，

長夜沾濕何由徹！

Nga khoảnh phong định vân mặc sắc,
Thu thiên mạc mạc hướng hôn hắc.

Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.

Kiều nhi ác ngọa đạp lý liệt.

Sàng đầu ốc lậu vô can xứ,

Vũ cước như ma vị đoạn tuyệt.

Tự kinh táng loạn thiểu thụy miên,

Trường dạ chiêm thấp hà do triệt.
安得廣廈千萬間，

大庇天下寒士俱歡顏，
風雨不動安如山！

嗚呼！何時眼前突兀見此屋，
吾廬獨破受凍死亦足！
An đắc quảng hạ thiên vạn gian,

Ðại tí thiên hạ hàn sĩ câu hoan nhan,

Phong vũ bất động an như san.

Ô hô, hà thời nhãn tiền đột ngột kiến
thử ốc,

Ngô lư độc phá thụ đống tử diệc túc.
Photo CongVuong
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Photo CongVuong
Dịch thơ :
Tháng tám, thu cao, gió thét già
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta
Tranh bay sang sông rải khắp bờ
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa
Mảnh thấp bay lộn vào mương sa.


Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Dịch thơ :
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Bản dịch của Khương Hữu Dụng )
Photo CongVuong
Giây lát, gió lặng, mây tối mực
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian
Khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như
thạch bàn
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng
trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
3. Đọc, chú thích :
a. Đọc (SGK)
b. Chú thích (SGK)
II. phân tích văn bản
1. Kết cấu, bố cục :
- Thể thơ : cổ thể
Xác định phương thức biểu đạt cho mỗi đoạn trong văn bản bằng cách đánh dấu vào ô trống trong bảng sau:




Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
3. Đọc, chú thích :
a. Đọc (SGK)
b. Chú thích (SGK)
II. phân tích văn bản
1. Kết cấu, bố cục :
- Thể thơ : cổ thể
- PTBĐ : biểu cảm là chính
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá nát
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Dịch thơ :
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

Giây lát, gió lặng, mưa tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nét đạp lót nát
Đâu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳngdứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót?

Ước gì nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi! Bao giờ nhà ấy dựng sừng sững trước mắt,
Riêng lều ta nát, chụi chết rét cũng được!B
Phần 1:
Nỗi thống khổ của người nghèo trong hoạn nạn
Đoạn 1: Cảnh nhà bị gió thu phá
Đoạn 2: Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá
Đoạn 3: Cảnh đêm trong nhà bị gió thu phá
Đoạn 4
Phần 2:
Ước vọng của nhà thơ
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
a) Nỗi khổ của nhà thơ :
* Nhà tranh bị gió thu phá.
Tranh bay sang sông - rải khắp bờ.
Mảnh treo tót ngọn rừng xa.
Mảnh lộn vào mương xa.
Cảnh tượng :
Tan tác
tiêu điều.
Tâm trạng:
Bàng hoàng
tiếc nuối
lo lắng, sợ hãi
đau khổ.
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả :
2. Tác phẩm :
3. Đọc, chú thích :
II. phân tích văn bản
1. Kết cấu, bố cục :
2. Phân tích :
- Cuốn mất ba lớp tranh.
- Gió thét già.
* Trẻ con cướp tranh.
- Bọn trẻ:
+ Nhè trước mặt cướp giật.
+ Đi tuốt vào luỹ tre.
- Tinh quái, trắng trợn
Đáng thương
- Nghèo khổ.
- Không được quan tâm.
- Đỗ Phủ:
+ Gào thét
+ Ấm ức.
Tỏc gi? ?m ?c vỡ n?i gỡ?
B?t l?c tru?c b?n tr?.
Vỡ xút xa, cay d?ng cho thõn ph?n mỡnh.
Vỡ gi?n cỏi xó h?i r?i ren, den b?c.
C? 3 ý trờn.
D
Bất lực, xót xa, căm giận.
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
II. phân tích văn bản
1. Kết cấu, bố cục :
2. Phân tích :
a) Nỗi khổ của nhà thơ :
* Nhà tranh bị gió thu phá.
* Trong đêm mưa.
- Trong nhà + Mền vải lạnh tựa sắt.
+ Nhà dột chẳng chừa đâu
+ Con quËy ph¸
Nghèo khổ, cơ cực.
- “M­a ch¼ng døt, ®ªm dµi, Ýt ngñ ”
- Câu hỏi tu từ
Vừa giãi bày nỗi cay đắng của nhà thơ vừa ngầm lên án giai cấp thống trị ...
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
II. phân tích văn bản
1. Kết cấu, bố cục :
2. Phân tích :
a) Nỗi khổ của nhà thơ :
* Nhà tranh bị gió thu phá.
* Trẻ con cướp tranh.
- Bên ngoài + Mây tối mực
+ Trời mịt mịt
+ Đêm đen đặc.
Gợi một xã hội đen tối, bế tắc đói khổ
Lo lắng loạn lạc và vận mệnh của đất nước.
b) Ước mơ của nhà thơ
- Ngôi nhà rộng, v÷ng ch¾c
- Che cho kẻ sĩ nghèo kh¾p thiªn h¹
Ước mơ cao đẹp
Chứa chan lòng vị tha và tinh thần nhân đạo cao c¶.
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ -
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
II. phân tích văn bản
* Trong đêm mưa.
1. Kết cấu, bố cục :
2. Phân tích :
* Nhà tranh bị gió thu phá.
* Trẻ con cướp tranh.
a) Nỗi khổ của nhà thơ :
bài tập trắc nghiệm
1- Đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá"( Đỗ Phủ) là gì?
A - Bố cục chặt chẽ
B - Sử dụng phép đối triệt để
C- Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt
D - Bút pháp hiện thực sắc sảo.
E - Cả 4 ý trên.
Hãy chọn D�P án đúng nhất
A
C
D
2- Giá trị nội dung của bài thơ: "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá"( Đỗ Phủ) là :
A- Giá trị hiện thực: Thể hiện nỗi khổ của bản thân nhà thơ và gia đình cùng nỗi khổ của nhân dân Trung Quốc thời Trung Đường.
B- Giá trị hiện thực: Thể hiện nỗi khổ của nhà thơ và những trẻ em nghèo dưới thời loạn lạc.
C- Giá trị nhân đạo: Bộc lộ khát vọng cao cả của nhà thơ.
D- Giá trị nhân đạo: Thể hiện ước mơ của nhà thơ về cuộc sống tốt đẹp cho bản thân và gia đình.
bài tập trắc nghiệm
Hãy chọn những khẳng định đúng nhất
A
C
Tiết 41 : Văn bản
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ-
1. Ngh? thu?t : Bố cục chặt chẽ; Kết hợp nhiều phương thức biểu đạt; Bút pháp hiện thực sắc sảo.
2. N?i dung :
- Giá trị hiện thực : Thể hiện nỗi khổ của bản thân nhà thơ và gia đình cùng nỗi khổ của nhân dân Trung Quốc thời Trung Đường.
- Giá trị nhân đạo : Bộc lộ khát vọng cao cả của nhà thơ.
III. tổng kết
I. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm
II. phân tích văn bản
b) Ước mơ của nhà thơ
* Trong đêm mưa.
1. Kết cấu, bố cục :
2. Phân tích :
* Nhà tranh bị gió thu phá.
* Trẻ con cướp tranh.
a) Nỗi khổ của nhà thơ :
- Chứa chan lòng vị tha và tinh thần nhân đạo.
- Ước mơ cao đẹp
Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc bài thơ
Nắm được giá trị nội dung của bài thơ.
Học tập về cách thể hiện cảm xúc trong bài thơ.
Ôn lại phần văn học từ đầu năm để chuẩn bị kiểm tra 45 phút :
+ Cụm bài : Văn bản nhật dụng
+ Ca dao, dân ca
+ Thơ trung đại
+ Thơ Đường (Trung Quốc)
* Chú ý tới nội dung, nghệ thuật tiêu biểu của từng bài.
Xin chân thành cảm ơn
các thầy cô giáo và các em!