Bài 11. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu phong sở phá ca)

`
Đọc thuộc lòng bản dich thơ: “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”” (Hạ Tri Chương).
Qua bài thơ em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của tác giả đối với quê hương?
Kiểm tra bài cũ
Tiết 41
Tiết 41
Ti?t 41:
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
1. Tỏc gi?:
- D? Ph? (712-770) l� nh� tho hi?n th?c vi d?i nh?t c?a Trung Qu?c ? d?i Du?ng.

I. Tìm hiểu chung
- Cuộc đời nhiều bất hạnh.
- Ông được tôn vinh là “thi Thánh”
- Ông để lại cho đời hơn 1400 bài thơ.

- Tự là Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, quê ở Hà Nam.
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ

c. Ho�n c?nh sỏng tỏc
D?a trờn s? vi?c cú th?t trong cu?c s?ng d?y khú khan c?a gia dỡnh D? Ph? ? Th�nh Dụ (T? Xuyờn)
1. Tác giả:
2. Văn bản
I. Tìm hiểu chung
B�I CA NH� TRANH B? GIể THU PH�
( Mao ?c v? thu phong s? phỏ ca) D? Ph?
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.


Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!

BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) Đỗ Phủ
Giây lát, gió lặng, mưa tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót?

Ước gì nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi! Bao giờ nhà ấy dựng sừng sững trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!

(D? Ph?)


Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được
Quay về, chống gậy lòng ấm ức

Giây lát, gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho chót?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!

( Đỗ Phủ, Khương Hữu Dụng dịch
Trong thơ Đỗ Phủ, NXB Văn học, Hà Nội, 1962)

Phần 1:
Nỗi thống khổ của người nghèo trong hoạn nạn
Đoạn 1: Cảnh nhà bị gió thu phá
Đoạn 2: Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá
Đoạn 3: Cảnh đêm trong nhà bị gió thu phá
Đoạn 4:
Phần 2:
Ước vọng của nhà thơ
I. Tỡm hi?u chung
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
II. D?c - hi?u van b?n:
a. Giỏ tr? hi?n th?c c?a tỏc ph?m.

Cảnh nhà tranh bị giú thu phỏ
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.
- Gió thột gi�
Cu?n ba l?p tranh
- Tranh: bay, rải,
treo tót, quay lộn.
Động từ mạnh, hình ảnh giàu sức gợi
xót xa, đau khổ
-> Cảnh tượng tan nát, tiêu điều
I. D?c - hi?u chỳ thớch:
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
II. D?c - hi?u van b?n:
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được
Quay về, chống gậy lòng ấm ức
- Thái độ: khinh
- Hành động: xô, cướp giật, cắp, đi tuốt
→ Nghèo đói, loạn lạc làm thay đổi tính cách của trẻ
Động từ mạnh, hình ảnh gợi cảm
Giá trị hiện thực của tác phẩm được thể hiện qua:
- Cảnh nhà bị gió thu phá
- Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá
Tỏc gi? ?m ?c vỡ n?i gỡ?
Vỡ b?t l?c tru?c b?n tr?.
Vỡ xút xa, cay d?ng cho thõn ph?n mỡnh.
Vỡ gi?n cỏi xó h?i r?i ren, den b?c.
C? 3 ý trờn.

- Lòng ấm ức
Bọn trẻ
Thận phận
xã hội
Cảnh nhà trong đêm mưa:
nhà dột
mền vải lạnh tựa sắt
con đạp rách
Giây lát, gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót?
-> kh? c?c
- ít ngủ
nghèo khổ
bệnh tật
đất nước loạn lạc
- Câu hỏi tu từ
Ngậm ngùi, cay đắng
- Đêm dài ướt át sao cho trót ?
Hình ảnh thơ cụ thể, chân thực
I. Tỡm hi?u chung
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
II. D?c - hi?u van b?n:
I. Tỡm hi?u chung
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
II. D?c - hi?u van b?n:
Được thể hiện qua việc tác giả bày tỏ thái độ:
- Sự thấm thía sâu sắc nổi thống khổ của người nghèo.
- Ước vọng của tác giả
- Niềm vui của ông trước niền hân hoan của những người nghèo khổ có nhà ( dù là trong mơ tưởng).
I. Tỡm hi?u chung
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
II. D?c - hi?u van b?n:
1. Cảnh nhà bị gió thu phá :
2. Cảnh trẻ con cướp tranh
3. Cảnh nhà trong đêm mưa
Nỗi khổ cực của nhà thơ
Số phận và cuộc sống của nhân dân Trung Quốc đương thời.

4. Ước mơ của tác giả
- Nhà rộng ngàn gian, vững như thạch bàn, che khắp thiên hạ
ước mơ lớn lao, cao cả
- khi nhìn thấy ngôI nhà ? lều nát, chết rét cũng được.
Vị tha
Giá trị hiện thực
Giá trị nhân đạo
"Thi Thánh"
Theo em, vì sao người đời thường ca ngợi Đỗ Phủ là "Thi Thánh"?
A. Vị Thánh làm thơ.
B. Làm thơ siêu việt.
C. Có tấm lòng của bậc thánh nhân.
D. Làm thơ khác thường như thần thánh.
Vì sao em khẳng định như vậy ?
So sánh bài "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" (Đỗ Phủ ) và "Xa ngắm thác núi Lư" ( Lý Bạch ) bằng cách chọn các cụm từ thích hợp điền vào ô trống: thất ngôn tứ tuyệt; cổ thể; bay bổng - phóng khóang - kỳ vĩ; chân thực -cụ thể; bút pháp hiện thực; bút pháp lãng mạn; tình yêu thiên nhiên; tinh thần nhân đạo và lũngvị tha cao cả.
Tác phẩm
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Xa ngắm thác núi Lư
Thể thơ
Hình ảnh thơ
Bút pháp
Nội dung
Thất ngôn tứ tuyệt
Cổ thể
Chân thực cụ thể
Bay bổng, phóng khoáng, kỳ vĩ
Bút pháp hiện thực
Bút pháp lãng mạn
Tinh thần nhân đạo cao cả
Tình yêu thiên nhiên
I. D?c - hi?u chỳ thớch:
Van b?n: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) - Đỗ Phủ
II. D?c - hi?u van b?n:
1. Cảnh nhà tranh b? giú thu phỏ :
2. Cảnh trẻ con cướp tranh
3. Cảnh nhà trong đêm mưa
4. Ước mơ của tác giả
III. T?ng k?t:

V?i bỳt phỏp hi?n th?c v� nh?ng hỡnh ?nh tho c? th?, b�i tho
" B�i ca nh� tranh b? giú thu phỏ" c?a D? Ph? dó th? hi?n m?t cỏch sinh d?ng v? c?nh ng? kh? c?c c?a tỏc gi? trong c?nh lo?n li. Nhung di?u dỏng quý nh?t l� vu?t lờn trờn c?nh ng? cỏ nhõn, b�i tho dó b?c l? tinh th?n nhõn d?o v� lũng v? tha cao c?.
Hướng dẫn về nhà
Học thuộc bài thơ
Nắm được giá trị nội dung, nghệ thuật của bài thơ.
Ôn lại phần văn học từ đầu năm để chuẩn bị kiểm tra 45 phút:
+ Cụm bài: Văn bản nhật dụng
+ Ca dao, dân ca
+ Thơ trung đại
+ Thơ Đường (Trung Quốc)
* Chú ý tới nội dung, nghệ thuật tiêu biểu của từng bài.