Bài 11. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá (Mao ốc vị thu phong sở phá ca)

Trường THCS Nguyễn Trãi.
Tổ Khoa học Xã hội
GVTH: Huỳnh Ngọc Bích
Năm học: 2013-2014.
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 7A3
KIỂM TRA MIỆNG
Đọc bản phiên âm và dịch thơ bài thơ “Hồi hương ngẫu thư”.







Phiên âm
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi,
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch thơ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng”
- Tình quê hương là một trong những tình cảm lâu bền và thiêng liêng nhất của con người.
- Lí Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị, …
2. Nêu ý nghĩa của văn bản
3. Kể tên một số nhà thơ lớn của Trung Quốc đời Đường
Bài 11 Tiết 41
Tuần 11
Đọc-hiểu chú thích:
1. Đọc:
Hướng dẫn đọc:
3 khổ thơ đầu: đọc với giọng đau xót, cảm thông. Chú ý các chi tiết miêu tả nỗi khổ của nhà thơ.
- Khổ thơ cuối:
+ 3 câu đầu: giọng hân hoan, vui sướng.
+ 2 câu cuối: giọng sâu lắng.
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.


Trẻ con thôn nam khinh ta già không
sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức!


Giây lát, gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường, nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!
MAO ỐC VỊ THU PHONG SỞ PHÁ CA
Đỗ Phủ
Nam thôn quần đồng khi ngã lão vô lực,
Nhẫn năng đối diện vi đạo tặc.
Công nhiên bão mao nhập trúc khứ,
Thần tiều khẩu táo hô bất đắc.
Qui lai ỷ trượng tự thán tức.
Bát nguyệt thu cao phong nộ hào,
Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao.
Mao phi độ giang sái giang giao.
Cao già quái quyến trường lâm sao,
Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao.
Nga khoảnh phong định vân mặc sắc,
Thu thiên mạc mạc hướng hôn hắc.
Bố khâm đa niên lãnh tự thiết.
Kiều nhi ác ngọa đạp lý liệt.
Sàng đầu ốc lậu vô can xứ,
Vũ cước như ma vị đoạn tuyệt.
Tự kinh táng loạn thiểu thụy miên,
Trường dạ chiêm thấp hà do triệt.
An đắc quảng hạ thiên vạn gian,
Ðại tí thiên hạ hàn sĩ câu hoan nhan,
Phong vũ bất động an như san.
Ô hô, hà thời nhãn tiền đột ngột kiến thử ốc,
Ngô lư độc phá thụ đống tử diệc túc.
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
Đọc, tìm hiểu chú thích:
1. Đọc:
2. Chú thích:
a. Tác giả:
Đỗ Phủ ( 712-770) là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường. Được tôn vinh là “Thi thánh”.

Nhà bia kỉ niệm Đỗ Phủ
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
Đọc, tìm hiểu chú thích:
1. Đọc:
2. Chú thích:
Đỗ Phủ ( 712-770) là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường. Được tôn vinh là “Thi thánh”.
b. Tác phẩm:
Ra đời vào tháng 8 năm 760.
a. Tác giả:
BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
Đọc, tìm hiểu chú thích:
1. Đọc:
2. Chú thích:
b. Tác phẩm:
- Sáng tác vào tháng 8 năm 760.
Thể thơ: Cổ thể.
c. Bố cục: 2 phần.

Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức !

Giây lát, gió lặng ,mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa ,mưa ,mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng ,vững vàng như thạch bàn !
Than ôi ! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được !
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

Khổ 1: Cảnh nhà bị gió thu phá.
Khổ 2: Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá.
Khổ 3: Cảnh nhà trong đêm mưa.
Khổ 4
Phần1:
Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình
Phần 2: Ước vọng cao cả của nhà thơ
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình:
a. Cảnh nhà bị gió thu phá.
- Gió thu cuốn mất ba lớp tranh làm căn nhà tiêu điều, tan tác.
 Buồn, lo, tiếc và bất lực.
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình:
a. Cảnh nhà bị gió thu phá.
- Gió thu cuốn mất ba lớp tranh làm căn nhà tiêu điều, tan tác.
 Buồn, lo, tiếc và bất lực.
Bát nguyệt thu cao phong nộ hào, 
Quyển ngã ốc thượng tam trùng mao. 
Mao phi độ giang sái giang giao, 
Cao giả quải quyến trường lâm sao, 
Hạ giả phiêu chuyển trầm đường ao. 

Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình:
b. Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá.

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức !
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình:
b. Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá.
“ Trẻ con thôn nam….lũy tre”
- Loạn lạc, lũ trẻ suy đồi .
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình :
b. Cảnh cướp giật khi nhà bị gió thu phá:
- Loạn lạc, lũ trẻ suy đồi .
 Tâm trạng: buồn, bất lực trước thời cuộc.
Môi khô miệng cháy gào chẳng được,
Quay về chống gậy lòng ấm ức !
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình :
c. Cảnh nhà trong đêm mưa.
- Khổ vì nghèo khó.
- Nỗi lo lắng vì loạn lạc.
 Xã hội loạn lạc, nhân dân đói khổ.
Giây lát, gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót ?
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình :
2. Ước vọng cao cả của nhà thơ:

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi ! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được !
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Nỗi khổ của nhà thơ và gia đình :
2. Ước vọng cao cả của nhà thơ:
Ước ngôi nhà rộng vững chắc muôn ngàn gian có thể che nắng, che mưa cho tất cả người nghèo.
 Là người có tấm lòng nhân ái, giàu lòng vị tha.

Thảo luận nhóm đôi
Ở khổ thơ cuối, tác giả có những ước mơ gì? Em có nhận xét gì về ước mơ đó.
2. Em hiểu như thế nào về câu thơ “Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!”? Qua đó, em thấy tác giả là người như thế nào?

Theo em vì sao ước mơ của tác giả cao đẹp như vậy lại bật lên lời than “Than ôi!”
Vì Đỗ Phủ không tin ước vọng ấy có thể trở thành hiện thực trong xã hội bế tắc, bất công.
B. Đó là ước mơ cao cả nhưng chua xót.
C. Phê phán hiện thực xã hội phong kiến bất công.
D. Cả 3 ý kiến trên.
Bài 11 Tiết: 41 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
Tuần: 11 ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca) – Đỗ Phủ
II. Đọc, tìm hiểu văn bản:
1. Những nỗi khổ của nhà thơ và gia đình :
2. Ước vọngcao cả của nhà thơ:
3. Nghệ thuật:
- Viết theo bút pháp hiện thực, tái hiện lại những chi tiết, các sự việc nối tiếp, từ đó khắc họa bức tranh về cảnh ngộ những người nghèo khổ.
- Sử dụng kết hợp các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm.
* Ý nghĩa văn bản:
Lòng nhân ái vẫn tồn tại ngay cả khi con người phải sống trong hoàn cảnh nghèo khổ cùng cực.

Bài tập củng cố
Câu thơ nào thể hiện rõ nhất chủ nghĩa nhân đạo cao cả của nhà thơ?
A. Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
B. Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan,
C. Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
D. Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!
Chọn từ thích hợp điền vào ô trống trong đoạn văn sau: đau khổ, tái hiện, nhân đạo, vị tha, loạn lạc.
“ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” của Đỗ Phủ đã………….bức tranh sinh động về cảnh ngộ………….của bản thân nhà thơ trong cảnh…………..Nhưng điều đáng quí nhất là vượt lên trên cảnh ngộ cá nhân, nhà thơ đã bộc lộ tinh thần ……… và lòng……. cao cả.
tái hiện
đau khổ
loạn lạc
nhân đạo
vị tha
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
* Đối với bài học này:
- Học thuộc bài thơ, nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa bài thơ.
- Trình bày cảm nghĩ của em về tấm lòng của nhà thơ đối với những người nghèo khổ.
* Đối với bài học tiếp theo:
- Chuẩn bị: Kiểm tra Văn 1 tiết
- Ôn tập phần Văn học từ bài 1 đến bài 10