Bài 10. Từ trái nghĩa

KIỂM TRA BÀI CŨ
1/ Thế nào là từ đồng nghĩa? Có mấy loại từ đồng nghĩa ?
Cho ví dụ.
2/ Nhận xét về hai nhóm từ sau:
- Thật, thật thà, trung thực, ngay thẳng….
- Cho, tặng, biếu
I.Thế nào là từ trái nghĩa?
1. Ví dụ SGK - 128
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.`
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng ?”
( TrÇn Träng San dÞch )
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
đầu nhìn trăng sáng,
đầu nhớ cố hương.
( T­¬ng Nh­ dÞch )
Ngẩng
Cúi
Trẻ
trở lại
đi,
già
Tiết 39 :
a. Ví dụ 1
I.Thế nào là từ trái nghĩa?
1. Ví dụ SGK - 128
Tiết 39 :
a. Ví dụ 1
ngẩng > < cúi
trẻ > < già
đi > < trở lại
( hoạt động)
( tuổi tác)
( di chuyển)
Là những từ có nghĩa trái
ngược nhau dựa trên một
cơ sở chung nào đó.
b. Ví dụ 2
Từ trái nghĩa với từ "già" trong "cau già" và "rau già"
Rau già >< Rau non
Cau già >< Cau non
?Già >< Non
Một từ nhiều nghĩa có
thể thuộc nhiều cặp từ
trái nghĩa khác nhau.
2. Ghi nhí 1 : SGK

Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa
trái ngược nhau Một từ nhiều nghĩa
có thê thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa
khác nhau
trẻ > < già
I.Thế nào là từ trái nghĩa?
1. Ví dụ SGK - 128
Tiết 39 :
a. Ví dụ 1
b. Ví dụ 2
2. Ghi nhí 1 : SGK
Bài tập nhanh:
Tìm các từ trái nghĩa với từ "xấu"?
xấu >< xinh
xấu >< đẹp
xấu >< tốt
I.Thế nào là từ trái nghĩa?
1. Ví dụ SGK - 128
Tiết 39 :
a. Ví dụ 1
b. Ví dụ 2
2. Ghi nhí 1 : SGK
II. Sö dông tõ tr¸i nghÜa
1. Ví dụ SGK - 128
ngẩng > < cúi
trẻ > < già
đi > < trở lại
Tác dụng:
Tạo nên các cặp đối nhau. Tạo hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh.
a. Ví dụ 1
Thảo luận nhóm
Em hãy cho biết tác dụng của các cặp từ trái nghĩa đã được sủ dụng trong hai bài thơ trên ?
I.Thế nào là từ trái nghĩa?
1. Ví dụ SGK - 128
Tiết 39 :
a. Ví dụ 1
b. Ví dụ 2
2. Ghi nhí 1 : SGK
II. Sö dông tõ tr¸i nghÜa
1. Ví dụ SGK - 128
a. Ví dụ 1
b. Ví dụ 2
2. Ghi nhí 1 : SGK
Một số thành ngữ có từ trái nghĩa.
Sáng nắng chiều mưa.
Lên voi xuống chó.
Chạy sấp chạy ngöa.
Đổi trắng thay đen.
Lên thác xuống ghềnh.
có mới nới cũ.
Tác dụng : Với các hình ảnh tương phản, làm cho từng thành ngữ trở nên sinh động và gây ấn tượng mạnh cho người đọc .
- Từ trái nghĩa được dùng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
CAO
THẤP
NHÌN HÌNH TÌM
TỪ TRÁI NGHĨA
VUI
BUỒN
Tiết 39 :
Béo
Gầy
Tiết 39 :
Già
Trẻ
Tiết 39 :
Nhỏ
To
Tiết 39 :
Giàu
Nghèo
Tiết 39 :
Lưu ý:
- Nghĩa của từ luôn được biểu hiện qua sự đối lập, so sánh trong các quan hệ trái nghĩa. Vì thế người ta có thể sử dụng từ trái nghĩa để giải nghĩa từ.
Ví dụ:
+ Tự do: là không bị ràng buộc
+ Độc lập: là không lệ thuộc vào bất cứ ai
- Từ trái nghĩa còn là phương tiện rất thú vị để chơi chữ trong văn thơ.
Tiết 39 :
III : LUYỆN TẬP
BT 1:
a/ Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm che tấm đừng nói nhau nặng lời
lành
rách
b/ Số cô chẳng thì
Chiều ba mươi tết thịt treo trong nhà
giàu
nghèo
c/ Ba năm được một chuyến sai
Áo đi mượn quần đi thuê
ngắn
dài
d/ tháng năm chưa nằm đã
tháng mười chưa cười đã
Đêm
sáng
tối
Ngày
Tiết 39 :
BÀI TẬP 2
Cá ươn
Hoa héo
Cá tươi
Hoa tươi
tươi
yếu
ăn yếu
học lực yếu
ăn khoẻ
Học lực Giỏi
xấu
Chữ xấu
Đất xấu
Chữ đẹp
Đất tốt
Tiết 39 :
Vô thưởng vô ……
Bên trọng bên ……
Buổi đực buổi……
Bước thấp bước …
Chân ướt chân…
phạt .
khinh .
cái .
cao .
ráo .
BÀI TẬP 3:
Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau:
Chân cứng đá…
Có đi có..
Gần nhà ……ngõ.
Mắt nhắm mắt…
Chạy sấp chạy …
mềm .
lại .
xa
mở .
ngửa .
Tiết 39 :
BÀI TẬP 4:

Viết đoạn văn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa
Tiết 39 :
Bài tập:
Điền từ trái nghĩa vào chỗ trống trong các câu sau:
Cuộc đời khổ trước ............. sau.
Người ........ cảnh có vui đâu bao giờ.
Vào Nam ........... Bắc bấy nay
Vào sống ra ............bao ngày gian nguy.
Nói ........... quên sau có khi.
Gần nhà............ ngõ biết đi lối nào?
Nhiều no ............ đủ chẳng sao
...........người đẹp nết còn hơn đẹp người
Giữ cho trong ấm .............. êm.
Kính ............. nhường dưới mới là trò ngoan
sướng
buồn
ra
chết
trước
xa
ít
Xấu
ngoài
trên
Tiết 39 :
I- Thế nào là từ trái nghĩa?
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau
II- Sử dụng từ trái nghĩa:
Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
Tiết 39 :
BÀI TẬP VỀ NHÀ:
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Tìm các cặp từ trái nghĩa trong bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương

Học bài.
Soạn bài: luyện nói văn biểu cảm về sự vật con người.
( Mỗi nhóm chuẩn bị 1 đề trong phầnI).
Chào các Thầy cô và các em !
- Từ trái nghĩa được dùng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
Tác dụng : Với các hình ảnh tương phản, làm cho từng thành ngữ trở nên sinh động và gây ấn tượng mạnh cho người đọc .
b/ Một số thành ngữ có từ trái nghĩa.
Sáng nắng chiều mưa.
Lên voi xuống chó.
Chạy sấp chạy ngữa.
Đổi trắng thay đen.
Lên thác xuống ghềnh.
có mới nới cũ.
Tiết 39: Từ trái nghĩa

II- SỬ DỤNG TỪ TRÁI NGHĨA:
1. Ví dụ SGK - 128
a. Ngẩng - Cúi
Trẻ - Già
Đi - Trở lại


Tác dụng:
Tạo nên các cặp đối nhau. Tạo hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh.