Bài 10. Từ trái nghĩa

I. Thế nào là từ trái nghĩa ?
ngẩng >< cúi
trẻ >< già
đi >< về
Tìm cặp từ trái nghĩa trong 2 bài thơ sau:
Bài tập 1
Kết luận 1


Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
Tìm từ trái nghĩa với từ "già" trong :
rau già, cau già
rau già >< rau non
cau già >< cau non
già >< non
già >< non
Bài tập 2
già
non
già
non
tính lành, áo lành, bát lành
tính lành >< tính dữ
áo lành >< áo rách
lành >< dữ
lành >< rách
bát lành >< bát vỡ
lành >< vỡ
lành
dữ
lành
lành
rách
vỡ
Kết luận 2
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau. Từ trái nghĩa luôn được xác lập trên cùng một bình diện, một cơ sở chung.
II. Sử dụng từ trái nghĩa :
1. Tác dụng của từ trái nghĩa trong 2 bài thơ sau:
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Lí Bạch
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Hạ Tri Chương
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: "Khách ở chốn nào lại chơi ?"
Tạo hiện tượng tương phản, gây ấn tượng liên tưởng ngược chiều về tâm trạng. Thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, luôn thường trực trong lòng các tác giả.
1. Tác dụng của từ trái nghĩa trong 2 bài thơ sau:
2. Tác dụng của từ trái nghĩa trong thành ngữ:
Tạo sự tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau, từ trái nghĩa luôn được xác lập trên cùng một bình diện, một cơ sở chung nào đó.
Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
III. Ghi nhớ
Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau?
Bài tập 1
lành >< rách
giàu >< nghèo
đêm >< ngày ; sáng >< tối
ngắn >< dài
Xác định các cặp từ trái nghĩa trong đoạn thơ sau và chỉ ra cơ sở chung của chúng.
Bài tập 4
Cuộc đời "khổ trước sướng sau"
"Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ"
"Kính già yêu trẻ" em thơ
"Khôn ba năm dại một giờ" tiếc thay
"Vào Nam ra Bắc" bấy nay
"Vào sống ra chết" bao ngày gian nguy
"Sinh có hạn tử bất kỳ"
"Mua rẻ bán đắt" chi li từng đồng
- Cuộc đời "khổ trước sướng sau"
"Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ"
- "Kính già yêu trẻ" em thơ
"Khôn ba năm dại một giờ" tiếc thay
-"Vào Nam ra Bắc" bấy nay
"Vào sống ra chết" bao ngày gian nguy
-"Sinh có hạn tử bất kỳ"
"Mua rẻ bán đắt" chi li từng đồng
"Thất bại là mẹ thành công"
Dù "méo mó có hơn không" cần gì
"Nói trước quên sau" có khi
"Gần nhà xa ngõ" biết đi lối nào
"Nhiều no ít đủ" chẳng sao
"Vào tù ra tội" bao lần có nên ?
Giữ cho "trong ấm ngoài êm"
"Có nam có nữ mới nên xuân" mà
"Thất bại là mẹ thành công"
Dù "méo mó có hơn không" cần gì
"Nói trước quên sau" có khi
"Gần nhà xa ngõ" biết đi lối nào
"Nhiều no ít đủ" chẳng sao
"Vào tù ra tội" bao lần có nên ?
Giữ cho "trong ấm ngoài êm"
"Có nam có nữ mới nên xuân" mà
"Trời xanh đất rộng" bao la
"Kính trên nhường dưới" mới là người ngoan
Đừng có "đoán già đoán non"
"Xấu người đẹp nết" còn hơn đẹp người
Vô tâm "kẻ khóc người cười"
Thuyền ai "đi ngược về xuôi" tháng ngày
"Trời xanh đất rộng" bao la
"Kính trên nhường dưới" mới là người ngoan
Đừng có "đoán già đoán non"
"Xấu người đẹp nết" còn hơn đẹp người
Vô tâm "kẻ khóc người cười"
Thuyền ai "đi ngược về xuôi" tháng ngày
Hãy tìm những từ trái nghĩa ở các hình ảnh dưới đây?
Bài tập 5
Trời - Đất
Cao - Thấp
Nhanh - Chậm
Gầy - Béo
Khoẻ - Yếu
Trắng - Đen
Đầu - Đuôi
Nhắm - mở
Khóc - Cười
Thấp - Cao
Ngắn - Dài
sáng - tối
ngày - đêm
Bật - Tắt
Viết đoạn vănn ngắn (từ 6 - 8 câu) trong đó có sử dụng ít nhất 1 cặp từ trái nghĩa
Bài tập 6
Bye !