Bài 10. Từ trái nghĩa

TỪ TRÁI NGHĨA
Kiểm tra bài cũ:
Tìm từ đồng nghĩa trong các câu sau và phân loại :
a-Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó� đuổi gà.
b- Trong trận chiến một mất một còn, nhiều chiến sĩ ta đã hi sinh nhưng kẻ địch cũng có rất nhiều tên phải bỏ mạng.
Khôn - khó

Hi sinh - bỏ mạng
=> Đồng nghĩa không hoàn toàn
I- Thế nào là từ trái nghĩa?
1/ Ví dụ:
a/ Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
b / Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
Nhận xét:
Những từ có nghĩa
trái ngược nhau:
-Trẻ - già
- Đi - về
- Ngẩng - cúi
=> Từ trái nghĩa
2/ Keát luaän : Töø traùi nghóa laø nhöõng töø coù nghóa traùi
ngöôïc nhau.







Thảo luận 2 HS/nhóm ( 3phút)
Câu 1:
- Tìm các nghĩa khác của từ già.
- Tìm từ trái nghĩa với các nghĩa khác nhau của từ� đó.

Câu 2: Đặt câu với các nghĩa khác nhau của từ già.
Già: _ lớn tuổi( trẻ - già)
_ hết độ phát triển (rau già - non)
_ quá số lượng xác định ( cân già- non)


2/ Kết luận :
- Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.

* Ghi nhớ 1 SGK/128













II-Sử dụng từ trái nghĩa:
* Ví dụ:
a- Chàng thì đi cõi xa mưa gió
Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn.
(Chinh phụ ngâm)
b-Thân cò lên thác xuống ghềnh ai hay(Ca dao).
c- Thiếu tất cả ta rất giàu dũng khí
Sống chẳng cúi đầu, chết vẫn ung dung.(Thơ Tố
Hữu).
=> Tạo hình tượng tương phản,gây ấn tượng mạnh,
làm cho lời nói thêm sinh động.
* Ghi nhớ 2 SGK/128
III_ Luyện tập:
Bài tập 1) Tìm từ trái nghĩa:
Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nặng lời.
Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi tết thịt treo đầy nhà
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
-Ba năm được một chuyến sai
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê
Bài tập 2) Tìm từ trái nghĩa với từ in đậm:
tươi
Cá tươi
Hoa tươi
>< ươn
>< héo
yếu
ă�n yếu
Học lực yếu
xấu
Chữ xấu
Đất xấu
>< Khỏe
>< giỏi
>< đẹp
>< tốt
3) Điền từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau:
-Chân cứng đá
mềm
-Có đi có
lại
-Gần nhà ngõ
xa
-Mắt nhắm mắt
mở
Chạy sấp chạy
ngửa
-Vô thưởng vô
phạt