Bài 10. Từ trái nghĩa

`
Về dự giờ
Chào mừng các thầy , cô giáo
KIỂM TRA BÀI CŨ
Em hãy đọc thuộc bài thơ: “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”. Nêu nội dung nghệ thuật của bài.
Tiết 39:TỪ tr¸i nghÜa
Ví dụ 1: Tỡm nh?ng cặp từ trái nghĩa trong 2 van bản sau:
1./ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
đầu giường ánh trang rọi ,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhỡn trang sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
( Tương Như - dịch)
2./ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Trẻ đi già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi : "Khách từ đâu đến làng"
( Trần Trọng San - dịch)
I./ Tỡm hiểu bài
Th? n�o l� t? trỏi nghia?
Ví dụ 1:
- Ng?ng-cỳi
Hoạt động của đầu theo
chiều lên xuống.
-Tr?-gi�
Trái nghĩa về tuổi tác.
-Di- tr? l?i
Trái nghĩa về sự chuyển rời.
Nghĩa trái ngược nhau -> từ trái nghĩa
Ví dụ 2: (th?o lu?n)
Tỡm từ trái nghĩa với từ già trong:
Rau già
Cau già
Rau gi�>Cau gi� >< Cau non
Ví dụ 2:
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
*Ghi nhớ 1: sgk/128
Ví dụ 3: đọc lại 2 van bản sau:
1./ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
đầu giường ánh trang rọi ,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhỡn trang sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
( Tương Như - dịch)
2./ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Trẻ đi già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi :"Khách từ đâu đến làng"
( Trần Trọng San -dịch)
2. Sử dụng từ trái nghĩa:
Vd 3:
Việc sử dụng các từ trái nghĩa trong 2 bài thơ
=> Tạo nên phép đối,làm nổi bật tình cảm nhớ quê hương của nhà thơ.
Ví dụ 4:
So sánh hai cách diễn đạt sau:
Cách1:
“ Chào đồng chí! Chúc đồng chí đi chí bền, lực khoẻ, vượt qua được mọi khó khăn,nguy hiểm nhé! Đi nhé!”
Cách 2:
“ Chào đồng chí! Chúc đồng chí đi chân cứng đá mềm nhé! Đi nhé!”
=> Gây ấn tượng mạnh làm cho lời nói thêm sinh động
* Ghi nhớ 2: SGK /198
II.Luyện tập:
Bài tập 1: Tìm từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau:
Chị em như chuối nhiều tàu
Tấm lành che tấm rách , đừng nói nhau nặng lời.

Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi tết thịt treo trong nhà

Ba năm được một chuyến sai
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối

Bài tập 2 : Tỡm các từ trái nghĩa với nh?ng từ in đậm trong các cụm rừ sau đây:

Tươi

> < hoa héo
> < đất tốt
Xấu
chữ xÊu
đất xấu
> < ch? đẹp
cá tươi
hoa tươi
> < cá ươn
Yếu
ăn yÕu
> < an khỏe
học lực yếu
> < học lực giỏi


Bài tập 3: điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ng? sau:
Chân cứng đá...
Có đi có..
Gần nhà...ngõ
Mắt nhắm mắt ..
Chạy sấp chạy...
Vô Thưởng vô...
Bên.....bên khinh
Buổi ..buổi cái
Bước thấp bước..
Chân ươt chân..
mềm
lại
xa
mở
ngửa
phạt
trọng
đực
cao
ráo
Bài 4: viết đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa:
Ai sinh ra mà chẳng có một quê hương. Khi xa quê ai mà chẳng nhớ, tôi cũng vậy. Khi xa, tôi nhớ hết thảy những gì thuộc về quê. Nhưng có lẽ tôi nhớ nhất là con sông quê. Tôi nhớ nó trong những ngày nắng ấm áp, nước sông lấp lánh như dát bạc, nhớ cả những ngày mưa nước ào ạt xô bờ. Nhớ cả con nước khi vơi, khi đầy. Nhớ những con thuyền khi xuôi, khi ngược. Tôi nhớ tất cả những gì gắn bó với dòng sông.
Ô chữ kì diệu
M
T
R
ừ
G
N
T
ớ
H
R
A
ắ
T
ử
C
N
N
Ê
L
I
á
G
N
I
ạ
ĩ
B
P
H
N
G
ư
ở
a
ấ
ư
T
x
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Diền từ thích hợp vào ô trống
Câu 1 : ...kính dưới nhường
Câu 3:Chân ..chân ráo
Câu 2:Nửa .. nửa lo
Câu 5:Buổi đực buổi ...
Câu 8: Vô .. vô phạt
Câu 7:Chạy sấp chạy ..
Câu 4: Mềm nắn .. buông
Câu 6:Có đi có ..
Câu 9: Bước .. bước cao
Câu 11: Gần nhà .. ngõ
Câu 10: .... cực thái lai
Dặn dò
Học thuộc phần ghi nhớ.
Hoàn thành các bài tâp còn lại .
Soạn bài : Luyện nói văn biểu cảm về sự vật con người.
- Mỗi em chuẩn bị 1 đề( lập dàn ý).
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT!