Bài 10. Từ trái nghĩa

Kiểm tra bài cũ
Đọc đoạn thơ sau:
Nhớ ông cụ mắt sáng ngời
áo nâu túi vải đẹp tươi lạ thường.
Nhớ người những sáng tinh sương
Ung dung yên ngựa trên đường suối reo.
( Tố Hữu)
Đọc bài ca dao sau:
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy
Cho ao kia cạn cho gầy cò con.
( Ca dao)
Tiết 39 Từ trái nghĩa
I/ Bài học.
1. Thế nào là từ trái nghĩa?
a/ Ví dụ.
* Ví dụ 1
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

Dịch thơ:
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ nmặt đất phủ
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Tương Như dịch)
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Dịch thơ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: " Khách từ đâu đến làng?"
( Trần Trọng San dịch)
Ngẩng > < Cúi
Trẻ > < Già
Đi > < Trở lại
Những từ đó có nghĩa trái ngược nhau.
*Ví dụ 2
- Cau già
- Rau già
< Cau non
> < Rau non
"Già"1:
Nhiều tuổi lâu năm.
"Già"2:
Quá độ
Từ " già" là từ nhiều nghĩa
- Già
Già > < Trẻ
Già > < Non
b/ Ghi nhớ 1
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái
ngược nhau
Một từ nhiều nghiã có thể thuộc nhiều
cặp từ trái nghĩa khác nhau
Bài tập
? Tìm từ trái nghĩa với từ " Lành"
Lành
( tính) lành
(thuốc)lành
( áo) lành
> < ác ( dữ)
> < độc
> < rách
*Lưu ý: sự trái ngược về nghĩa của từ trái nghĩa, là phải
dựa trên một cơ sở một tiêu chí nhất định.
Ngẩng > < cúi
Trẻ > < già
Đi > < trở lại
Trái nghĩa về hoạt động
Trái nghĩa về tuổi tác
Trái nghĩa về sự tự di chuyển
2. Sử dụng từ trái nghĩa.
a/ Ví dụ
-Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương
-Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu.
Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối.
- Trẻ > < già; đi > < trở lại
Tạo hình ảnh tương phản , gây ấn tượng mạnh.
Mắt nhắm mắt mở.
Bước thấp bước cao
Làm cho lời nói sinh động
Ghi nhớ 2
Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo các
hình ảnh tương phản gây ấn tượng mạnh làm cho lời
nói thêm sinh động.
II/ Luyện tập.
1. bài tập 1. Tìm từ trái nghĩa
Chi en như chuối nhiều tau,
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nhiều lời