Bài 10. Từ trái nghĩa

Kính chào quý thầy cô về dự giờ tiết học hôm nay
Từ đồng nghĩa là gì,có mấy loại. cho ví dụ .
Kiểm tra bài cũ
Tiết 39:

Từ trái nghĩa

I.THẾ NÀO LÀ TỪ TRÁI NGHĨA

 Tìm hiểu mục I/sgk trang 128
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
(Lí Bạch) (Tương Như dịch)
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi:” Khách từ đâu đến làng”
(Hạ Tri Chương)
(Trần Trọng Sang dịch)
A.BÀI HỌC
nghĩa trái ngược nhau
- ngẩng >< cúi
- già >< trẻ
- đi >< trở lại
Ghi nhớ I, chấm 1 SGK/128: Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau.
=> Từ trái nghĩa
Trò chơi: Ghép ảnh để tạo ra các cặp từ trái nghĩa.
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
5
4
3
nắng>3
4
5
già
=>”già” là một từ nhiều nghĩa.
non
trẻ
Ghi nhớ I, chấm 2 SGK/128: Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.

(tuổi tác)
Bài tập nhanh
? Tìm từ trái nghĩa với các từ :tươi,yếu.



+tươi



+yếu
(cá)
(hoa)
(Ăn)
(học lực)
(hạnh kiểm)
=>
Tươi,yếu là từ nhiều nghĩa thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
ươn
héo
khỏe
giỏi
tốt
Phiếu học tập
Tìm từ trái nghĩa với từ lành.

lành
Lành
rách
Bể (vỡ)
Sứt (mẻ)
Thủng
Hiện tượng sự vật
Thuộc tính của vật
dữ
dại
điên
Sức khoẻ
yếu
đau
bệnh
thực phẩm
thuốc chữa bệnh
Độc
Tính cách
dữ
tợn
ác
.Chú ý: Khi tìm từ trái nghĩa cần dựa trên cơ sở chung nào đó
II.Sử dụng từ trái nghĩa
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Lí Bạch) Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hạ Tri Chương)
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi:” Khách từ đâu đến làng”
-ngẩng >< cúi;
-trẻ>< già
-đi> +Các cặp từ trái nghĩa trong hai bài thơ:

Tìm hiểu mục II/sgk trang128
=>
-Tạo thể đối,tạo hình tượng tương phản
Nhấn mạnh tình yêu quê hương sâu đậm của hai nhà thơ Lí Bạch và Hạ Tri Chương
So sánh hai cách nói,cách nói nào sinh động hơn.
-An đi học không đều.
-Bà tôi làm lụng vất vả cả đời mà vẫn không đủ ăn.
-An đi học bữa đực bữa cái.
-Bà tôi dầm mưa dãi nắng cả đời mà vẫn không đủ ăn.
A
B
=>Cách nói B sinh động hơn vì có sử dụng từ trái nghĩa trong các thành ngữ.
Ghi nhớ II, chấm 2 sgk: Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối,tạo các hình tượng tương phản,gây ấn tượng mạnh,làm cho lời nói thêm sinh động.
Củng cố
B-LUYỆN TẬP
a-Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nhiều lời.
b-Số cô chẳng giàu thì nghèo,
Ngày ba mươi tết thịt treo trong nhà.
c-Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn quần dài đi thuê
d-Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
.
Bài tập 1/SGK, tr.129: Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau:
Bài tập 1 /SGK,tr129
Căp từ trái nghĩa
cơ sở chung
a. lành >< rách
b. giàu >< nghèo
c. ngắn >< dài
d. đêm >< ngày
trạng thái
Hiện tượng xã hội
kích thước
thời gian
không gian
sáng >< tối
Trò chơi:Diễn đạt tốt,giải thích từ nhanh và đúng.
Hướng dẫn cách chơi:
Hai em
Em diễn đạt: nhìn lên màn hình(giải thích từ cho sẵn, bằng từ trái nghĩa không giải thích từ bằng khái niệm hoặc cách khác sẽ phạm quy).
Em trả lời: nhìn xuống lớp (không quay lên màn hình )trả lời theo sự diễn đạt của bạn.
Trò chơi:Diễn đạt tốt,giải thích từ nhanh và đúng.

cứng
đi
gần
nhắm
sấp

thưởng
khinh
cái
cao
ráo
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Chân cứng đá……….
Có đi có ……………..
Gần nhà ………... ngõ
Mắt nhắm mắt ……...
Chạy sấp chạy ………

Vô thưởng vô ………..
Bên ……….. bên khinh
Buổi ……….... buổi cái
Bước ………. bước cao
Chân ………. chân ráo
mềm
lại
xa
mở
ngửa
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
phạt
trọng
đực
thấp
ướt
mềm
lại
xa
mở
ngửa
phạt
trọng
đực
thấp
ướt
Bài tập 3 sgk/129
cạn
ồn ào
ngắn
sạch sẽ
giỏi(học tập)
bồi
chăm
hoà bình
trung thực
yếu(hạnh kiểm)
Diễn đạt tốt , giải thích từ nhanh và đúng
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Bài tập 4/SGK, tr.129
Hãy viết đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương có sử dụng từ trái nghĩa.(gạch chân từ trái nghĩa)
Gợi ý:- Hình thức: +Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
+ Đoạn văn ngắn ( 3 –> 5 câu )
+ Có sử dụng từ trái nghĩa hoặc thành ngữ có từ trái nghĩa

- Nội dung: Nói về tình cảm với quê hương.

-Học thuộc ghi nhớ.
-Hoàn thành bài tập vào vở.
Soạn bài: Luyện nói văn biểu cảm về sự vật,con người.
-Chọn một trong bốn đề sgk/129, làm dàn ý ở nhà tiết sau luyện nói trên lớp.

Hướng dẫn về nhà

CẢM ƠN THẦY CÔ
VỀ DỰ TIẾT HỌC HÔM NAY