Bài 10. Từ trái nghĩa

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP!
Kiểm tra bài cũ
Đọc câu ca dao sau và trả lời câu hỏi:
“Anh em như thể chân tay
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần.”
- Tìm từ đồng nghĩa với từ đùm bọc?
- Từ lành – rách có phải là từ đồng nghĩa không? Vì sao?
Trả lời:
- Từ đồng nghĩa với từ đùm bọc là che chở.
- Từ lành – rách không phải là cặp từ đồng nghĩa vì nghĩa của hai từ này không giống nhau.
2/20/2013
Vũ Hải
3
Vũ Hải
4
2/20/2013
TỪ TRÁI NGHĨA
Tiết: 39
I.Thế nào là từ trái nghĩa?
1. VÝ dô
- Tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai bản dịch thơ sau:


Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Đầu giừơng ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
(Tuong Nhu d?ch)


Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê

Trẻ đi , già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: " Khách từ đâu đến làng?"
(Tr?n Tr?ng San d?ch)
Trẻ
già
đi
Ngẩng
Cúi
trở lại
2/20/2013
Vũ Hải
6
Trả lời: Từ trái nghĩa với từ già ở đây là từ non ( rau non, cau non).
Tìm từ trái nghĩa với từ già trong trường hợp rau già, cau già.
2/20/2013
Vũ Hải
8
Thảo luận:
Cho ví dụ sau:
" Cô ấy xinh nhưng lười"
Theo em"lười" và"xinh"có phải là cặp từ trái nghĩa không?
Vì sao?
Bài tập 1: Tìm các từ trái nghĩa trong các câu ca dao,
tục ngữ sau đây:
- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nhiều lời.
- Ba năm được một chuyến sai,
áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.
- Số cô chẳng giàu thì nghèo ,
Ngày ba mươi tết thịt treo trong nhà.

- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
2/20/2013
Vũ Hải
10
Bài tập 2: Tìm các từ trái nghĩa với những từ in
đậm trong các cụm từ sau đây :
a. tươi <
cá tươi
hoa tươi
b. yếu <
an yếu
học lực yếu
c. xấu <
chữ x?u
dất xấu
> < cỏ ươn
> < hoa héo
> < an khoẻ
> < h?c l?c giỏi
> < ch? đẹp
> < d?t tốt
2/20/2013
Vũ Hải
12




II. Sử dụng từ trái nghĩa
1. Ví dụ:
- Việc sử dụng các từ trái nghĩa trong hai bản dịch thơ sau có tác dụng gì?


Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
Đầu giừơng ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
(Lý Bạch)

Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: " Khách từ đâu đến làng?"
(Hạ Tri Chương)

Tạo các hình tượng tương phản
gây ấn tượng mạnh
?=>

Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: " Khách từ đâu đến làng?"
(Hạ Tri Chương)
?=>
Tăng t/d nghệ thuật đối
Tạo sức gợi hình, gợi cảm cho câu thơ.

-Trong hai bài dịch thơ trên, việc sử dụng các từ trái nghĩa có tác dụng gì?
2/20/2013
Vũ Hải
16


- Buổi đực buổi .
- Bảy nổi ba .
- Chân cứng đá ...
?=>
Lời nói thêm sinh động
mềm
chìm
cái
Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau và cho biết việc sử dụng các từ trái nghĩa có tác dụng gì?
Thảo luận nhóm:
Hoàn thành phiếu học tập
Tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng các từ trái nghĩa ấy.
Đầu voi đuôi chuột
Mắt nhắm mắt mở
Xanh vỏ đỏ lòng
Trống đánh xuôi
kèn thổi ngược
Sử dụng từ trái nghĩa để cấu tạo
thành ngữ có tác dụng tạo ra
những hình ảnh đối lập,gây
ấn tượng mạnh mẽ, làm cho lời
nói sinh động.
2/20/2013
Vũ Hải
20

Bài 3: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau:

- Chân cứng đá.......
- Có đi có......... lại
- Vô thưởng vô..........
- Bên...... .........bên khinh.
mềm
phạt
trọng
2/20/2013
Vũ Hải
22
II. Luyện tập:
Bài 4: Hãy viết một đoạn văn ngắn theo chủ đề tự chọn, có sử dụng từ trái nghĩa.
Gợi ý:
- Hình thức: +Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
+ Đoạn văn ngắn ( 3 –> 5 câu )
+ Có sử dụng từ trái nghĩa hoặc thành ngữ có từ trái nghĩa

- Nội dung: Nói về tình cảm với quê hương, tình bạn bè, học tập…

2/20/2013
Vũ Hải
24
Béo
B�i t?p: Hãy tìm các cặp từ trái nghĩa mô tả các bức tranh sau:
Gầy
Gìa
Trẻ
Thấp
Cao
Nhỏ
To
Đẹp
Xấu
2/20/2013
Vũ Hải
30
nắng > < mưa
vui > < buồn
cười > < khóc
Hướng dẫn học ở nhà:
Học bài và hoàn thành bài tập trong vở bài tập
Sưu tầm 10 câu thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa .
Tìm các cặp từ trái nghĩa được sử dụng để tạo hiệu quả diễn đạt trong một số văn bản đã học.
Chuẩn bị bài “Luyện nói văn biểu cảm về sự vật con người” ( làm phần chuẩn bị ở nhà)