Bài 10. Từ trái nghĩa

TRƯỜNG THCS MINH HƯNG


NGỮ VĂN 7



GIÁO VIÊN : NGUYỄN THÚY MAI
Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là từ đồng nghĩa?
2. Tìm từ đồng nghĩa với các từ sau :
a/ Đậu phộng d/ Bàn ủi
b/ Cái chén e/ Bột giặt
c/ Thịt ba rọi
TỪ TRÁI NGHĨA
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Lí Bạch )
Trái nghĩa nhau về hoạt động
Cúi
Ngẩng
<
>
I/ Thế nào là từ trái nghĩa?
HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng ?
( Hạ Tri Chương )
Già
Trẻ
<
>
Đi
Trở lại
>
>
 Trái nghĩa nhau về tuổi tác
 Trái nghĩa nhau về hoạt động
Thế nào là từ trái nghĩa ?
6
rau già >
< rau non
Cau già >
già >
< trẻ
rau già >
< rau non
già >
< trẻ
già
rau già >< rau non
già >< trẻ
<
Ghi nhớ
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau
- Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau
Quan sát hình ảnh và tìm cặp từ trái nghĩa.
MẬP ỐM
ĐẸP
XẤU
CAO
THẤP
NẮNG MƯA
NGỦ THỨC
VIỆC XẤU
VIỆC TỐT
Bài tập 1: Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau :
- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nhiều lời.

- Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.
- Ba năm được một chuyến sai,

Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê .

- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,

Ngày tháng mười chưa cười đã tối .
Cá ươn (khô)
Hoa héo (khô)
Cá tươi
Hoa tươi
tươi
yếu
Ăn yếu
Học lực yếu
Ăn khoẻ
xấu
Chữ xấu
Đất xấu
Chữ đẹp
Đất tốt
Bài tập 2: Tìm các từ trái nghĩa với những từ in đậm trong các cụm từ sau :
Học lực giỏi
><
><
><
><
><
><
II/ Sử dụng từ trái nghĩa :
1/ TĨNH DẠ TỨ
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Lí Bạch )
HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng ?
( Hạ Tri Chương )
2/ Tìm một số thành ngữ có dùng từ trái nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng các cặp từ trái nghĩa ấy.
Mắt nhắm mắt mở
Kẻ khóc người cười
Lên thác xuống ghềnh
Lên voi xuống chó

Mắt nhắm mắt mở
Kẻ khóc người cười
Lên thác xuống ghềnh
Lên voi xuống chó
II/ Sử dụng từ trái nghĩa :
1/ TĨNH DẠ TỨ
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Lí Bạch )
HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng ?
( Hạ Tri Chương )
Lên voi xuống chó.

Ghi nhớ : Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.

Bài tập 3: Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau :

- Chân cứng đá … - Vô thưởng vô …
- Có đi có…. - Bên trọng bên …
- Gần nhà … ngõ. - Buổi đực buổi …
- Mắt nhắm mắt… - Bước thấp bước ..
- Chạy sấp chạy … - Chân ướt chân …
mềm.
lại.
xa
mở .
ngửa
phạt .
khinh
cái .
cao .
ráo.
mềm.
lại.
III/ Luyện tập :
1/ Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau :
- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nhiều lời.
- Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.
…………………………………….
2/ Tìm các từ trái nghĩa với những từ in đậm trong các cụm từ sau :




…………………………..

3/ Điền các từ trái nghĩa thích hợp vào các thành ngữ sau :
- Chân cứng đá mềm. - Vô thưởng vô phạt.
- Có đi có lại. - Bên trọng bên khinh.
- Gần nhà xa ngõ. - Buổi đực buổi cái.
- Mắt nhắm mắt mở. - Bước thấp bước cao.
- Chạy sấp chạy ngửa. - Chân ướt chân ráo.
tươi
Hoa héo (khô)
Cá ươn (khô)
Cá tươi
Hoa tươi
><
4/ Hãy viết một đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa.
Bình Phước ! Ôi hai tiếng thân thương mà đậm đà biết mấy. Bình Phước quê hương tôi với những con người hiền lành, tuy nghèo về vật chất nhưng rất giàu tình cảm. Trong cuộc sống, dù còn nhiều vất vả nhưng họ luôn giúp đỡ nhau “lá lành đùm lá rách”, vui buồn có nhau. Mỗi lần đi đâu xa tôi đều nhớ về Bình Phước quê tôi như câu ca dao :
“Bình Phước nghĩa nặng tình sâu
Đi đâu cũng nhớ nhịp cầu quê hương”
CỦNG CỐ
Thế nào là từ trái nghĩa ?
- Sử dụng từ trái nghĩa có tác dụng gì ?
DẶN DÒ
- Tìm các cặp từ trái nghĩa được sử dụng để tạo hiệu quả diễn đạt trong một số văn bản đã học.
Chuẩn bị kiểm tra tiếng việt tiết 48

XIN CHÀO TẠM BIỆT