Bài 10. Từ trái nghĩa

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh!
Giáo viên: Mai Thị Hồng Minh
Ngữ văn 7
KIỂM TRA BÀI CŨ
Thế nào là từ đồng nghĩa? Phân loại và nêu cách sử dụng từ đồng nghĩa.
Bài 10 – Tiết 39:
TỪ TRÁI NGHĨA
Bài 10 – tiết 39: TỪ TRÁI NGHĨA
I. THẾ NÀO LÀ TỪ TRÁI NGHĨA
* Ví dụ 1: Đọc lại các bản dịch thơ sau:
a. Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Lí Bạch)
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
(Tương Như dịch)

b. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hạ Tri Chương)
Trẻ đi, già ở lại nhà
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng?”
(Trần Trọng San dịch)
Câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai văn bản dịch thơ trên?
Bài 10 – tiết 39: TỪ TRÁI NGHĨA
I. THẾ NÀO LÀ TỪ TRÁI NGHĨA
* Ví dụ 1: Đọc lại các bản dịch thơ sau:
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Lí Bạch)
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
(Tương Như dịch)

Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hạ Tri Chương)
Trẻ đi, già ở lại nhà
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng?”
(Trần Trọng San dịch)
Ngẩng >< Cúi
Trẻ >< già
Đi >< ở lại
Bài 10 – tiết 39: TỪ TRÁI NGHĨA
I. THẾ NÀO LÀ TỬ TRÁI NGHĨA
* Ví dụ 1:
Ngẩng >< Cúi
Trẻ >< già
Đi >< ở lại
Câu hỏi: Các cặp từ trái nghĩa này dựa trên cơ sở nào?
Trái ngược về hướng
Trái ngược về tuổi tác
Trái ngược về hoạt động của đầu
*Ví dụ 2:Hãy tìm từ trái nghĩa với từ “già” trong các trường hợp sau?

Già
Cau già
Rau già
Người già
>< Cau non
>< Rau non
>< Người trẻ
Bài 10 – tiết 39: TỪ TRÁI NGHĨA
I. THẾ NÀO LÀ TỬ TRÁI NGHĨA
Câu hỏi: Cặp từ trái nghĩa “ già - non” trong trườn hợp rau già, cau già và rau non, cau non dựa trên cở sở nào?
*Ví dụ 2:Hãy tìm từ trái nghĩa với từ “già” trong các trường hợp sau?

Bài 10 – tiết 39: TỪ TRÁI NGHĨA
I. THẾ NÀO LÀ TỬ TRÁI NGHĨA
Già
Cau già
Rau già
Người già
>< Cau non
>< Rau non
>< Người trẻ
Có số lượng vượt quá mức nào đó một chút.
Tuổi tác
Kết luận:
Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau.
( Ghi nhớ SGK )
Xác định các cặp từ trái nghĩa trong những câu sau ?

- Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn cho gầy cò con.




BÀI TẬP NHANH
CAO
THẤP
? Tìm các cặp từ trái nghĩa tương ứng với các hình ảnh sau:
cao - thấp
vui - buồn
nắng - mưa
( tâm trạng )
( chi?u cao )
( thời tiết )
2. SỬ DỤNG TỪ TRÁI NGHĨA.
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM
THANH TĨNH
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Lí Bạch)
NGẪU NHIÊN VIẾTNHÂN
BUỔI MỚI VỀ QUÊ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi,sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng.
( Hạ Tri Chương )
2- SỬ DỤNG TỪ TRÁI NGHĨA:

*X�t ví d? : Sgk




THẢO LUẬN
- Việc sử dụng từ trái nghĩa trong hai bài thơ có tác dụng gì ?
*x�t ví d? : SGK
Bài
Tác dụng


? Tạo ra phép đối (nh?n m?nh c?nh ng? nh? quờ nh� c?a tác giả)
? Tạo ra phép đối làm nổi bật tình yêu quê của nh� thơ )
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh

Ngẫu nhiên viết nhân buổi
mới về quê
II- SỬ DỤNG TỪ TRÁI NGHĨA:

Em hãy tìm một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa? Và nêu tác dụng của việc dùng các từ trái nghĩa ấy?
- Lên voi xuống chó.
- Chạy sấp chạy ngửa.
- Đổi trắng thay đen.
- Lên thác xuống ghềnh.
- Có mới nới cũ.
Điều nặng tiếng nhẹ.
- Gần nhà xa ngõ…
Tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.
BÀI TẬP NHANH
CHẬM NHƯ RÙA
NHANH NHƯ SÓC
VIỆC XẤU
VIỆC TỐT
II. LUYỆN TẬP
Bài 1: Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau :
- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nhiều lời.

- Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.
- Ba năm được một chuyến sai,

Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê .

- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,

Ngày tháng mười chưa cười đã tối .
Cá ươn (khô)
Hoa héo (khô)
Cá tươi
Hoa tươi
-tươi
-yếu
Ăn yếu
Học lực yếu
Ăn khoẻ
-xấu
Chữ xấu
Đất xấu
Chữ đẹp
Đất tốt
Bài tập 2
Học lực giỏi
><
><
><
><
><
><


3/ Bài 3: Điền các từ trái nghĩa thích hợp
vào các thành ngữ sau:
- Chân cứng đá..
- Có đi có….
- Gần nhà … ngõ.
- Mắt nhắm mắt ..
- Chạy sấp chạy …
mềm.
lại.
xa
mở .
ngửa .
-Vô thưởng vô …
-Bên trọng bên …
-Buổi đực buổi ..
-Bước thấp bước …
-Chân ướt chân ..
phạt .
khinh .
cái .
cao .
ráo .
Bài 4: SGK/129
Hãy viết một đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương,
có sử dụng từ trái nghĩa.
Gợi ý:
- Hình thức: + Đoạn văn ngắn ( 5 - 7 câu ) cú m? do?n, thõn do?n v� k?t do?n.
+ Có sử dụng từ trái nghĩa.
- N?i dung: Đề tài quê hương.
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm.
Bài 4:
ĐOẠN VĂN GỢI Ý
Quê hương ! Hai tiếng thân thương ấy luôn in đậm trong lòng tôi. Quê hương tôi với những con người chân chất, dù nghèo về vật chất nhưng lại giàu tình người. Trong cuộc sống dù còn nhiều khó khăn vất vả nhưng họ luôn biết chia sẻ với những nghĩa cử cao đẹp “lá lành đùm lá rách”, lúc vui, lúc buồn có nhau, cùng giúp nhau vươn lên gia đình ấm no, quê hương giàu mạnh…



HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
- Tìm các cặp từ trái nghĩa được sử dụng để tạo hiệu quả diễn đạt trong một số văn bản đã học.
- Viết đoạn văn ngắn về tình bạn, có sử dụng từ trái nghĩa.(5- 7 câu)
+ Chuẩn bị bài : Từ đồng âm
Giờ học đến đây là kết thúc
Xin chân thành cảm ơn .
TRẺ
GIÀ
XEM HÌNH VÀ TÌM TỪ THÍCH HỢP ?