Bài 10. Từ trái nghĩa

Chào mừng
quý Thầy Cô
về dự giờ
Kiểm tra bài cũ
Thế nào là từ đồng nghĩa? Từ đồng nghĩa chia làm mấy loại? Cho ví dụ.
- Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.
- Từ đồng nghĩa chia làm 2 loại:
+ Từ đồng nghĩa hoàn toàn: quả - trái
+ Từ đồng nghiã không hoàn toàn :
hy sinh - bỏ mạng
Tiếng việt
TỪ TRÁI NGHĨA
Tuần 11 - Tiết 42
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM
THANH TĨNH
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Tương Như )
ngẩng >< cúi
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN
BUỔI MỚI VỀ QUÊ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng?”
(Trần Trọng San )


trẻ >< già; đi >< trở lại
I).Thế nào là từ trái nghĩa?
- Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau khi ta xét trên một cơ sở chung nào đó.
- già >< trẻ
rau già,
cau già
><
non
- Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghiã khác nhau.
Bài tập nhanh
Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ về giỗ Tổ mồng mười tháng ba.
(Ca dao)
Dòng sông bên lở bên bồi,
Bên lở thì đục, bên bồi thì trong.
(Ca dao)
II).Sử dụng từ trái nghĩa?
Cho biết tác dụng của các cặp từ trái nghiã trong hai bản dịch thơ trên ?
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM
THANH TĨNH
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
( Tương Như )
 làm nổi bật tâm trạng nhớ quê hương của nhà thơ.
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN
BUỔI MỚI VỀ QUÊ
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng?”
(Trần Trọng San )


 làm nổi bật thời gian xa quê, cũng như nỗi buồn của nhà thơ khi về già mới được về thăm quê.
- Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối,
Thiếu tất cả, ta rất giàu dũng khí,
Sống, chẳng cúi đầu; chết, vẫn ung dung.
Giặc muốn ta nô lệ, ta lại hoá anh hùng,
Sức nhân nghĩa mạnh hơn cường bạo.
( Tố Hữu)
Tìm cặp từ trái nghĩa có trong bài thơ sau ?
tạo các hình tượng tương phản, gây ấn
tượng mạnh, ta thấy được ý chí kiên
cường,tinh thần bất khuất chống giặc
ngoại xâm của dân tộc ta.
Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động.

BT1/129 :Tìm các cặp từ trái nghĩa có trong các câu ca dao, tục ngữ sau:

III).Luyện tập
- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói
nhau nhiều lời.

- Chị em như chuối nhiều tàu,
Tấm lành che tấm rách, đừng nói
nhau nhiều lời.

- Số cô chẳng giàu thì nghèo,
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.

- Số cô chẳng giàu thì nghèo,
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà.

- Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.

- Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.

- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
- Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,
Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
BT1/129 : Các cặp từ trái nghĩa có trong các câu ca dao, tục ngữ là:
- lành >< rách
- giàu >< nghèo
ngắn >< dài
đêm >< ngày; sáng >< tối
BT2/129:Tìm từ trái nghĩa với từ in đậm
- cá tươi ><
+ tươi
- hoa tươi ><

- ăn yếu ><
+ yếu
- học yếu ><

- chữ xấu ><
+ xấu
- đất xấu ><
cá ươn
hoa héo, tàn
ăn khoẻ
học khá, giỏi
chữ đẹp
đất tốt.
BT3/129: Điền từ trái nghĩa thích hợp vào chỗ trống:
1.Chân cứng đá...
2.Có đi có...
3. Gần nhà .... ngõ
4.Mắt nhắm mắt....
5. Chạy sấp chạy ....
6. Vô thưởng vô….
7. Bên ... bên khinh
8. Buổi..... buổi cái
9. Bước thấp bước…..
10.Chân ướt chân ….
mềm
lại
xa
mở
ngửa
phạt
trọng
đực
cao
ráo
1.Tôi chúc bạn thành công trong kì thi này nhé. Vì chân cứng đá mềm mà!
2.Người ta thường nói có đi có lại mới toại lòng nhau mà.
3.Bạn đi học cứ buổi đực buổi cái như thế này làm sao nắm bài được.
4.Mới đến đây sống nên mẹ con tôi vẫn còn chân ướt chân ráo lắm!
Về nhà
- BT 4/129 : Viết đoạn văn ngắn nói về tình cảm quê hương, trong đó có sử dụng từ trái nghĩa.
- Soạn bài “Từ đồng âm”
- Soạn đề số 4 “Cảm nghĩ về món quà mà em đã được nhận thời thơ ấu” (SGK/130)
để luyện nói trước lớp giờ Tập làm văn tiết tới.
Cảm ơn quý Thầy cô
đã về dự giờ
tiết học hôm nay.