Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

Kiểm tra bài cũ
Đọc diễn cảm bài :
"Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh".
Nêu chủ đề của bài thơ.
I. Đọc- Tìm hiểu chung :
1.Tác giả :
-Hạ Tri Chương (659-744)
-Quê: Vĩnh Hưng, Việt Châu
(nay thuộc tỉnh Tiêu Sơn- Chiết Giang).
-Đỗ tiến sĩ năm 695, từng giữ nhiều chức
vụ quan trọng trong triều đình.
-50 năm làm quan ở kinh đô Trường An.
Trình bày hiểu biết của em về
nhà thơ Hạ Tri Chương?
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả :
2.Tác phẩm: Đây là bài thơ nổi tiếng nhất
a.Đọc - chú thích : (trang 125 - SGK)
b.Hoàn cảnh sáng tác:
c.Thể thơ:

Năm Thiên Bảo thứ 3 (744) ông cáo lão trở về
cố hương. Đường Minh Hoàng tự thân đưa tiễn
và tặng thơ cho vị lão thần quy ẩn. Lúc này ông
đã 86 tuổi. Ông về quê trong sự lưu luyến của
nhà vua,thái tử và bạn bè ở kinh đô.
Hồi hương ngẫu thư
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi ,

Hương âm vô cải, mấn mao tồi.

Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,

Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai ?

hồi
tồi
lai
Thất
ngôn
tứ
tuyệt
Đường
luật
T B T
T B T
B T B
B T B
I. Đọc- Tìm hiểu chung
1. Tác giả :
2.Tác phẩm: Đây là bài thơ nổi tiếng nhất
a.Đọc- chú thích:
b.Hoàn cảnh sáng tác: Năm 744
c.Thể thơ:
-Nguyên tác: Thất ngôn tứ tuyệt
Đường luật.
-Bản dịch: Lục bát dân tộc

Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
(Phạm Sĩ Vĩ dịch)
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: "Khách từ đâu đến làng?"
(Trần Trọng San dịch)

1.Nhan đề: Hồi hương ngẫu thư
- Ngẫu thư: ngẫu nhiên viết không có chủ đích
- Hồi hương: trở về quê (sau hơn 50 năm làm quan )
=> Tình huống tạo cảm xúc thôi thúc tác giả viết, tình cảm quê hương sâu nặng tuy ngẫu nhiên, bất ngờ nhưng sâu sắc.

I. Đọc- Tìm hiểu chung
II. Phân tích:
1. Nhan đề: "Hồi hương ngẫu thư"
- Ngẫu thư: ngẫu nhiên viết không có chủ đích
- Hồi hương: trở về quê (sau hơn 50 năm làm quan )
=> Tình huống tạo cảm xúc thôi thúc tác giả viết bài thơ này, tình cảm quê hương sâu nặng tuy ngẫu nhiên bất ngờ nhưng chân thành cảm động.
Em hãy so sánh sự biểu hiện tình quê hương
ở bài thơ này với bài "Tĩnh dạ tứ" ?
1.Nhan đề: Hồi hương ngẫu thư
- Ngẫu thư: ngẫu nhiên viết không có chủ đích
- Hồi hương: trở về quê (sau hơn 50 năm làm quan )
=> Tình huống tạo cảm xúc thôi thúc tác giả viết, tình cảm quê hương sâu nặng tuy ngẫu nhiên, bất ngờ nhưng sâu sắc.

I. Đọc- Tìm hiểu chung
II. Phân tích:
1. Nhan đề: Hồi hương ngẫu thư
2. Hai câu đầu:
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.

2. Hai câu đầu:
- Khi đi trẻ, lúc về già
đi
về
trẻ
già
TT
TT
ĐT
ĐT
/
?
Đối vế câu
Đối từ loại
- Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Thiếu tiểu
li
lão đại
hồi
C - V C - V
DT ĐT DT ĐT
/
Đối cú pháp
Đối vế câu
Đối từ loại
Khái quát ngắn gọn quãng thời gian xa quê đã
lâu, thấy được sự thay đổi về vóc dáng, tuổi tác,
hé lộ tình cảm yêu quê hương của nhà thơ.
2. Hai câu đầu:
- Khi đi trẻ, lúc về già
- Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
nội dung
không đổi
hình thức
thay đổi
><
Hình ảnh thơ chọn lọc, tiêu biểu, giàu ý nghĩa
(giọng quê, tóc)
Phép đối tinh tế (thay đổi> Tác giả đã thể hiện tình cảm nhớ quê luôn
hiện hữu, bền chặt, sắt son.

Thảo luận nhóm
Em có nhận xét gì về giọng điệu và
phương thức biểu đạt ở hai câu thơ đầu?
2. Hai câu đầu:
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Giọng điệu: bề ngoài bình thản, khách quan song
phảng phất nỗi buồn.
II. Phân tích
1. Nhan đề
2. Hai câu đầu
3. Hai câu sau:
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?

Bài thơ kết thúc bằng những hình ảnh nào?
Hình ảnh ấy gợi nên tình huống đặc biệt gì?
3. Hai câu sau:
Tình huống
Chỉ có trẻ con vì tò mò
mà ra đón tác giả.
Trẻ con gọi tác giả là
"khách" .
=> bọn trẻ hồn nhiên vô tư trong sáng.
Tâm trạng của tác giả
Buồn trong cảm giác bị lãng quên.
Bùi ngùi xót xa, sầu muộn vì bị coi là "khách lạ" ở chính quê mình.
=> Nỗi đau xót da diết, thấm thía vì xa quê quá lâu.
><
NX:- Thể hiện tình quê đậm đà, sâu sắc.
-Giọng điệu bi hài thấp thoáng ẩn sau những lời
tường thuật khách quan và câu hỏi tu từ hóm hỉnh.

Bài tập củng cố
Câu 1: Bài thơ "Hồi hương ngẫu thư" được tác giả
viết trong hoàn cảnh nào?
A.Mới rời quê ra đi
B.Xa nhà xa quê đã lâu
C.Xa quê rất lâu nay mới trở về
D.Sống ở ngay quê nhà
Câu 2: Tâm trạng của tác giả trong bài thơ là gì?
A.Vui mừng, háo hức khi trở về quê
B.Buồn thương trước cảnh quê hương nhiều đổi thay
C.Ngậm ngùi, hẫng hụt khi trở thành khách lạ giữa quê hương
D.Đau đớn, luyến tiếc khi phải xa chốn kinh thành
Khoanh tròn vào đáp án mà em cho là đúng nhất
Câu 3: Phương thức biểu đạt của bài thơ này là:
A.Tự sự, biểu cảm
B. Tự sự, miêu tả
C. Miêu tả, biểu cảm
D. Kết hợp cả 3 yếu tố: Tự sự , miêu tả, biểu cảm.
Câu 4: Có ý kiến cho rằng câu thơ thứ 3 làm cho giọng
điệu bài trở nên vui tươi hơn vì sự xuất hiện của trẻ con
A.Đúng
B. Sai
C. ý kiến cá nhân
I.Đọc- Tìm hiểu chung.
II. Phân tích
III. Tổng kết


Bài thơ biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc,
hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê hương thắm
thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong
khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
Làm bài Luyện tập (tr128)
Soạn bài:
Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
Dặn dò: