Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô về dự buổi học
ngày hôm nay
KIỂM TRA BÀI CŨ
1, Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” của Lí Bạch.(Bản phiên âm và dịch thơ )
Nhµ th¬ LÝ B¹ch ®­îc mÖnh danh lµ
“Tiªn th¬” ( ¤ng tiªn lµm th¬ )

TÜnh d¹ tø lµ mét bµi th¬ §­êng luËt
TÜnh d¹ tø lµ mét bµi th¬ tø tuyÖt cæ thÓ
Bài thơ là nỗi niềm hoài hương của
người con xa xứ .
A
B
C
D
2, NhËn xÐt kh«ng nµo ®óng trong nh÷ng nhËn xÐt sau ?
Bài 10:
Văn bản :
Ngẫu nhiên viết nhân buổi
mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư)
-Hạ Tri Chương-
Tiết 38 : Đọc - Hiểu văn bản

Giáo viên: Nguyễn Thị Hải Hà
Trường THCS Quảng Thọ
Tác giả - tác phẩm:
1.Tác giả:
Hạ Tri Chương ( 659 - 744 );
Quê: Vĩnh Hưng, Việt Châu ( nay thuộc huyện Tiêu Sơn, tỉnh Chiết Giang ),
Đỗ tiến sĩ năm 695.
Ông có trên 50 năm làm quan ở kinh đô Trường An
Để lại cho đời hơn 20 bài thơ. Trong đó có hai bài Hồi hương ngẫu thư.
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
1.Tác giả:
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tiểu sử sơ lược
Đời Đường Trung Tông, Hạ Tri Chương đỗ tiến sĩ vào năm 684, được bổ làm Thái thường bác sĩ. Trong thời Khai nguyên, đời vua Đường Huyền Tông, ông làm Lễ bộ thị lang kiêm Tập hiền viện học sĩ, đổi làm Thái tử tân khách, rồi Bí thư giám. Đầu đời Thiên Bảo, ông xin từ quan về làm đạo sĩ.
Ông cùng với Trương Húc, Trương Nhược Hư, Bao Dung được người đương thời gọi là Ngô trung tứ sĩ (Bốn danh sĩ đất Ngô). Ông là bạn vong niên với Lý Bạch, từng gọi Lý Bạch là "trích tiên" (tiên bị đày).
Hạ Tri Chương thích uống rượu, tính tình hào phóng. Ông còn để lại 20 bài thơ, trong đó hai bài Hồi hương ngẫu thư là nổi tiếng nhất.
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư
- Kỳ Nhị (nguyên tác):
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư
- Kỳ Nhất (nguyên tác):
Dịch Nghĩa
Còn trẻ ra đi, lão mới về
Tóc thưa cằn cỗi, tiếng còn quê
Trẻ con trông thấy mà không biết
Cười hỏi " Khách từ mô đến tê ? "


Năm tháng xa nhà chắc đã lâu
Bạn bè mất nửa, nửa về đâu
Hồ Gương trước cửa lung linh nước
Gió chẳng làm thay gợn sóng sầu
Dịch Nghĩa
Hồi hương ngẫu thư kì nhị
-Hạ Tri Chương-
Phiên âm:
Li biệt gia hương tuế nguyệt đa
Cận lai nhân sự bán tiêu ma
Duy hữu môn tiền Kính Hồ thủy
Xuân phong bất cải cựu thời ba.
Dịch thơ:
Trải bao năm tháng xa quê
Chuyện đời điểm lại nửa bề tiêu vong
Chỉ còn trước cửa hồ trong
Gió xuân không xóa những vòng sóng xưa.

Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Nguyên tác
- Hoàn cảnh sáng tác :
- Thể thơ :
Khi tác giả về quê sau bao năm xa cách .(năm744 )
Tác giả - tác phẩm:


1.Tác giả:
2. Tác phẩm
Khi dịch bài thơ, các tác giả đã thay đổi sang thể thơ lục bát.
- bài thơ được viết
theo thể thơ thất ngôn
tứ tuyệt Đường luật thể trắc.
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
1.Tác giả:
2. Tác phẩm
II. Đọc , chú thích
1.Đọc
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải , mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến , bất tương thức,
Tiếu vấn:Khách tòng hà xứ lai?


Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?




DỊCH
NGHĨA
PHIÊN
ÂM

Khi đi trẻ, lúc về già Trẻ đi ,già trở lại nhà,
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao Giọng quê không đổi ,sương pha mái đầu.
Trẻ con nhìn lạ không chào Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi? Trẻ cười hỏi:”Khách từ đâu đến làng ?“

(PHẠM SĨ VĨ dịch, trong THƠ ĐƯỜNG tập 1 (TRẦN TRỌNG SAN dịch,trong THƠ ĐƯỜNG
tập 1
NXB Văn học,HÀ NỘI,1987 ) BẮC ĐẨU,SÀI GÒN,1966)


1. Đọc
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Dịch
Thơ
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải , mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến , bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?

PHIÊN
ÂM
B¶n dÞch 1 B¶n dÞch 2
Khi đi trẻ, lúc về già Trẻ đi già trở lại nhà,
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao Giọng quê không đổi , sương pha mái đầu.
Trẻ con nhìn lạ không chào Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Hỏi rằng :Khách ở chốn nào lại chơi? Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng ?”

(PHẠM SĨ VĨ dịch, trong THƠ ĐƯỜNG tập 1 (TRẦN TRỌNG SAN dịch,trong THƠ ĐƯỜNG
, tập 1
NXB Văn học,HÀ NỘI,1987 ) BẮC ĐẨU,SÀI GÒN,1966)


1. Đọc
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Dịch
Thơ
Nối cột A với nội dung ở cột B cho phù hợp.
A
B
Hương âm
Tãc mai

Giäng quª


Kh«ng ®æi



Cïng nhau

Háng, r¬i rông
1
C
B
A
2
3
4
5
D
E
Vô cải
Mấn mao
Tồi
Tương
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
1.Tác giả:
2. Tác phẩm
II. Đọc , chú thích
1.Đọc:
2.Chú thích:
Hương âm :
Giọng quê
Vô cải :
Không đổi
Mấn mao :
Tóc mai
Tồi :
Hỏng, rơi rụng
Tương :
Cùng nhau
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
II. Đọc , chú thích
III. Phân tích tác phẩm:
1. Nhan đề bài thơ:
Dựa vào chú thích , nói rõ cách hiểu của em lần về quê của ông quan- nhà thơ Hạ Tri Chương?
Tại sao tác giả lại ngẫu nhiên viết ? Vậy ý nghĩa nhan đề bài thơ có gì đáng chú ý?
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi?

(PHẠM SĨ VĨ dịch, trong THƠ ĐƯỜNG tập 1
,
NXB Văn học,HÀ NỘI,1987 )


Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Bản dịch 1
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
II. Đọc , chú thích
III. Phân tích tác phẩm:
1. Nhan đề bài thơ:
2. Câu khai . thừa:
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Hai câu thơ đầu
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
III. Ph©n tÝch t¸c phÈm

ở câu thơ thứ 1, tác giả nêu lên thay đổi gì của bản thân khi trở lại quê hương?
Đọc câu thơ thứ 2 và cho biết nội dung câu thơ này có điều gì giống và khác với câu thơ thứ 1?
+ Nghệ thuật: đối, tương phản
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Hai câu thơ đầu
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
III. Ph©n tÝch t¸c phÈm
Biện pháp nghệ thuật nào được tác giả sử dụng?
Nghệ thuật đối được sử dụng ở hai câu thơ đầu trong bài thơ.
* Em hãy chỉ ra các biểu hiện của phép đối đó trên các phương diện:
- Đối vế câu
- Đối từ loại.
- Đối cú pháp.
* Nêu tác dụng của việc dùng phép đối ấy ?


Câu hỏi thảo luận
Thời gian : 2`- Thảo luận theo bàn
+ Nghệ thuật: đối, tương phản
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Hai câu thơ đầu
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
- Tạo nhịp điệu cân đối cho thơ
- KháI quát ngắn gọn quãng đời xa quê với những đổi thay
+ Tác dụng:
- Khẳng định tình quê hương vẫn thủy chung, nguyên vẹn, gắn bó

III. Ph©n tÝch t¸c phÈm
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi?

( Nhi đồng tương kiến , bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai? )

Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
II. Đọc , chú thích
III. Phân tích tác phẩm:
1. Nhan đề bài thơ:
2. Câu khai . thừa:
3. Hai câu Chuyển - họp
(Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ? )
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hai câu thơ cuối
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?

Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
III. Ph©n tÝch t¸c phÈm
Có 1 tình huống bất ngờ nào đã xảy ra khi tác giả vừa đặt chân về đến làng?
Việc bọn trẻ vui cười hỏi khách tác động gì đến thái độ và tâm trạng của nhà thơ?
Tại sao nhà thơ vốn quê ở đó lại bị lũ trẻ xem là khách?
Em suy nghĩ gì về tình yêu quê hương trong thời đại hiện nay?
Nếu nhà thơ thường xuyên thăm quê thì liệu có xảy ra cảnh tượng bị coi là khách lạ không?
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
II. Đọc , chú thích
III. Phân tích tác phẩm:
1. Nhan đề bài thơ:
2. Câu khai . thừa:
3. Hai câu chuyển- họp:
: tình huống bất ngờ, câu hỏi tu từ,
hình ảnh, âm thanh vui tươi
=> Để bộc lộ nỗi ngậm ngùi, chua xót của tác giả trong tình cảm đối với quê hương.
Nghệ thuật
Sự biểu hiện tình quê ở hai câu trên và hai câu dưới của bài thơ có gì khác nhau về giọng điệu?

Câu hỏi thảo luận
Thời gian : 2` - Thảo luận theo bàn

Thảo luận theo bàn - 2 phút
Bài thơ "Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh" của Lý Bạch và bài "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê" của Hạ Tri Chương đều viết về tình quê hương nhưng cách biểu hiện tình cảm ở mỗi bài thơ lại khác nhau. Em hãy chỉ ra sự khác nhau đó?
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
II. Đọc , chú thích
III. Phân tích tác phẩm:
1. Nhan đề bài thơ:
2. Câu khai . thừa:
3. Hai câu chuyển- họp:
IV. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung:
Nghệ thuật đối, nghệ thuật tạo tình huống
Tình yêu quê hương chân thành, sâu sắc

3. Ghi nhớ:
Bài thơ biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
1: Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?
A.Thất ngôn bát cú B.Thất ngôn tứ tuyệt
C.Ngũ ngôn tứ tuyệt D.Tự do.
2: Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ
A.Phép đối B.Tương phản , đối lập
C.Biểu cảm qua tự sự
D.Tất cả các biên pháp nghệ thuật trên.
3: Bài thơ trên được tác giả viết trong hoàn cảnh nào?
A.Mới rời quê ra đi
B.Xa nhà,xa quê ®· lâu
C.Xa quê rất lâu nay mới trở về
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

Vui mõng, h¸o høc
khi trë vÒ quª


§au ®ín, luyÕn tiÕc
khi ph¶i rêi xa chèn
kinh thµnh


Buồn thương trước
cảnh quê hương
nhiều thay đổi

Ngậm ngùi, hụt hẫng
khi trở thành khách lạ
giữa quê hương
A
B
C
D
4. Tâm trạng của tác giả trong bài thơ là gì?
Tiết 38 - Bài 10: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Tác giả - tác phẩm:
II. Đọc , chú thích
III. Phân tích tác phẩm:
1. Nhan đề bài thơ:
2. Câu khai . thừa:
3. Hai câu chuyển- họp:
IV. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung:
3. Ghi nhớ
V. Hướng dẫn về nhà:
V. Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ ( phiên âm và dịch thơ )
- Viết đoạn văn phát biểu cảm nghĩ của em về quê hương.
- Soạn bài: "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" (Đỗ Phủ).
Cảm ơn thầy cô đã về dự
buổi học ngày hôm nay
Kính chúc các thầy cô giáo và các em mạnh khoẻ
Người thiết kế:
Nguyễn THị Hải Hà
Giáo viên trường THCS Quảng Thọ