Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

1
Kiểm tra bài cũ
* Đọc thuộc lòng bài thơ (phần dịch thơ): Tĩnh dạ tứ -Lí Bạch
*Nêu nghệ thuật và nội dung của bài thơ?
2
Tr? L?I
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
*Nghệ thuật:
Từ ngữ giản dị, lời ít ý nhiều; d?i ý, vừa miêu tả được cảnh trăng sáng vừa nói lên tình cảm của nhà thơ với quê hương.
*Nội dung: Thể hiện tình cảm yêu quê hương tha thiết sâu sắc của nhà thơ.
Tĩnh Dạ Tứ
3

-
Hạ Tri Chương ( 659 - 744) ; Quê: Vĩnh Hưng, Việt Châu ( Chiết Giang - Trung Quốc )
- Ông có trên 50 năm làm quan ở kinh đô Trường An , sau đó cáo quan về quê
Hạ Tri Chương
(659 - 744)
- Ông đỗ tiến sĩ năm 695,từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình
4
+ Hồi :
+ Hương :
+ Ngẫu :
+ Thư :
Trở về
Làng, quê hương
Tình cờ, ngẫu nhiên
Chép, viết, ghi lại
=> Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
5

-
Phiên âm
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai
đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng?
(Trần Trọng San dịch, trong Thơ Đường, tập I
Bắc Đẩu, Sài Gòn, 1966)

Tác phẩm
- Dịch không sát nghĩa từ : "không chào"
- Mất từ: " cu?i"
Dịch thơ
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập I
NXB Văn học, Hà Nội, 1987)
---------------
------------
---------------------
------------
-------------------
-----------
---------------------------
- Dịch chưa sát nghĩa :"Sương pha mái đầu"
- Mất từ: "nhi đồng"
---------------------
------------
----------------
6

. Cấu trúc văn bản.
Phiên âm
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch thơ
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
(Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập I
NXB Văn học, Hà Nội, 1987)

Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập I
NXB Văn học, Hà Nội, 1987)
- Thể thơ:
+Phần phiên âm :
+ Phần dịch thơ :
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm qua tự sự và miêu tả
Thể thơ lục bát
Thất ngôn tứ tuyệt
- Bố cục: 2 phần
Phần1: 2 câu thơ đầu (khai - thừa)
- Phần 2: 2 câu thơ cuối (chuyển- hợp)

7
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Thay đổi:
- Tuổi tác
- Hình dáng
- Mái tóc
Không thay đổi:
- Giọng quê
Khách quan
Chủ quan
Nghệ thuật đối
><
, giọng điệu bình thản, khách quan, phảng phất buồn
8
9


Trẻ hồn nhiên, vui vẻ
Tác giả lúc đầu ngạc nhiên, bất ngờ, sau thì buồn tủi, xót xa
Nghệ thuật: - Dùng hình ảnh âm thanh vui tươi
- Giọng thơ bi hài
10
.
Nghệ thuật
+ Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
+ Nghệ thuật đối.
+ Biểu cảm thông qua tự sự, miêu tả.
Thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, mãnh liệt của tác giả trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân tới quê hương.
Nội dung:
11




Luyện tập:
Câu 1: Bài thơ "Hồi hương ngẫu thư" được tác giả viết trong hoàn cảnh nào?
A. Mới rời quê ra đi
B. Xa nhà xa quê đã lâu
C. Xa quê rất lâu nay mới trở về
D. Sống ở ngay quê nhà
Câu 2: Tâm trạng của tác giả trong bài thơ là gì?
A. Vui mừng, háo hức khi trở về quê
B. Buồn thương trước cảnh quê
hương nhiều đổi thay
C. Ngậm ngùi, hẫng hụt khi trở thành khách lạ giữa quê hương
D. Đau đớn, luyến tiếc khi phải xa chốn kinh thành

12
So sánh điểm giống nhau và khác nhau về chủ đề và phương thức biểu đạt của hai bài thơ: "Tĩnh dạ tứ" và "Hồi hương ngẫu thư".
1. Bài tập 2
a, Giống nhau:
- Chủ đề: tình yêu quê hương sâu nặng .
- Phương thức biểu đạt: biểu cảm .
b, Khác nhau
- Cách thức thể hiện chủ đề :
+ Bài "Tĩnh dạ tứ": từ nơi xa nghĩ về quê hương.
+ Bài "Hồi hương ngẫu thư": từ quê hương nghĩ về quê hương .
- Phương thức biểu cảm :
+ Bài "Tĩnh dạ tứ": biểu cảm trực tiếp .
+ Bài " Hồi hương ngẫu thư": biểu cảm gián tiếp .
13
Hướng dẫn về nhà:
Học: - Thuộc lòng và diễn cảm phần phiên âm và
phần dịch thơ.
- Nắm được nội dung và nghệ thuật của bài
thơ.
2. Làm: Viết đoạn văn ngắn phát biểu cảm nghĩ của
em về bài thơ này.
3. Chuẩn bị: Đọc và tìm hiểu bài "từ trái nghĩa".