Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

KIỂM TRA BÀI CŨ
1, Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” của Lí Bạch.(Bản phiên âm và dịch thơ )
Nhµ th¬ LÝ B¹ch ®­îc mÖnh danh
laø “Tieân thô”(OÂng Tieân laøm thô)
TÜnh d¹ tø lµ mét bµi th¬ §­êng luËt
TÜnh d¹ tø lµ mét bµi th¬ tø tuyÖt
coå theå
Bài thơ là nỗi niềm hoài hương của người con xa xứ .
A
B
C
D
2. Nhận xét nào khoõng đúng trong những nhận
xeựt sau?
Tổ : KHXH - GV Nguyễn Kim Lương
Mơn Ng? Van
Ti?t : 38
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
*Nội dung bài học:
I. Tìm hiểu chung :
1 Cấu trúc văn bản.
II. Đọc - hiểu văn bản
a. Hai câu đầu (khai - đề):
2. Phân tích văn bản.

2. Tác phẩm
1. T�ác gi?:
a. Thể thơ:
b. Phương thức biểu đạt:
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
IV. Luyện tập - củng cố:
III. Tổng kết:
I. Tìm hiểu chung :
1- Tác gi?:
- Hạ Tri Chương ( 659 - 744 );
Quê: Vĩnh Hưng, Việt Châu

- Naờm 965 ụng d? ti?n si, l�m quan 50 naờm ụỷ kinh ủoõ Traứng An

- Để lại cho đời hơn 20 bài thơ. Trong đó có hai bài "Hồi hương ngẫu thư".

Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
? Nêu những hiểu biết của em về tác giả?
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư
- Kỳ Nhị (nguyên tác):
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư
- Kỳ Nhất (nguyên tác):
Dịch Nghĩa
Còn trẻ ra đi, lão mới về
Tóc thưa cằn cỗi, tiếng còn quê
Trẻ con trông thấy mà không biết
Cười hỏi " Khách từ mô đến tê ? "


Năm tháng xa nhà chắc đã lâu
Bạn bè mất nửa, nửa về đâu
Hồ Gương trước cửa lung linh nước
Gió chẳng làm thay gợn sóng sầu
Dịch Nghĩa
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-

2. Tác phẩm
- Saựng taực khi tác giả vửứa ủaởt chaõn về tụựi quê sau bao năm xa cách (năm744 )
1- T�ác gi?:
II. Đọc - hiểu văn bản
* Đọc văn bản
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
I/ Tìm hiểu chung :
? Em hiểu " ngẫu thư" (ngẫu nhiên viết) ở đây có nghĩa là gì?
Tình cảm, cảm xúc được bộc lộ một cách ngẫu nhiên.
" Ngẫu nhiên viết" vì tác giả không chủ định làm thơ ngay lúc mới đặt chân tới quê hương.
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải , mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến , bất tương thức,
Tiếu vấn:Khách tòng hà xứ lai?

Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
DỊCH
NGHĨA
PHIÊN
ÂM

Khi đi trẻ, lúc về già Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao Giọng quê không đổi ,sương pha mái đầu.
Trẻ con nhìn lạ không chào Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi? Trẻ cười hỏi:”Khách từ đâu đến làng ?“
(Phaïm Só Vó dịch, trong Thô Đöôøng tập 1 (Traàn Troïng San dịch,trong Thô Đöôøng
NXB Văn học-Haø Noäi,1987 ) tập 1 Baéc Ñaåu - SaøiGoøn,1966)

Dịch
Thơ
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
* Đọc văn bản
* Nguyên tác:
 th¬ lôc b¸t.
? thất ngôn tứ tuyệt Đường luật - thể trắc.
1 Cấu trúc văn bản.
* Dịch thơ :
? Chỉ ra th? tho và n�u c? th? v? th? tho ?
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
b. Phương thức biểu đạt:
 Bieåu caûm thoâng qua töï söï
a. Thể thơ:
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
a. Hai câu đầu (khai - đề):
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
 Keå vaø taû veà söï thay ñoåi cuûa baûn thaân nhaø thô.
a. Hai câu đầu (khai -đề):
?Hai câu thơ đầu là tả hay kể? Về ai vaø về những vấn đề gì?
Sự thay đổi ấy như thế nào ? Có điều gì khác không?
 Söï thay ñoåi: voùc daùng,tuoåi taùc, maùi toùc.
 Khoâng ñoåi: gioïng noùi queâ höông
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
* Nghệ thuật:
? Phép đối (tiểu đối),
* Tác dụng:
 Taïo nhòp ñieäu caân ñoái cho thô
 Khaùi quaùt ngaén goïn quaõng ñôøi xa queâ vôùi nhöõng ñoåi thay
? Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở đây? Chæ ra tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó?
- Thiếu tieồu > < laừo đại; li > < hồi - Hương âm vô cải >< mấn mao tồi
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
?Em có nhận xét gì về các hình ảnh, chi tiết được kể và tả ở hai caâu thô?
 Vöøa thöïc vöøa töôïng tröng laøm nổi bật tình cảm gắn boù với queâ hương.
* Nghệ thuật:
* Tác dụng:
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
? Tỡnh caỷm gaộn boự saõu naởng vaứ be�n chaởt cuỷa taực giaỷ ủoỏi vụựi queõ hửụng.
* Hỡnh aỷnh :
?Bằng phép đối với các hình ảnh vừa thực vừa tượng trưng hai câu thơ đã bộc lộ tình cảm của tác giả như thế nào?
(Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ? )
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
 Gaëp boïn treû khoâng chaøo maø hoûi.
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Có 1 tình huống bất ngờ nào đã xảy ra khi tác giả vừa đặt chân về đến làng?
Tại sao lại có thể xảy ra chuyện như vậy ?
 boïn treû toát buïng vaø hieáu khaùch khi gaëp ngöôøi laï.
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Khách ở chốn nào lại chơi?
? Trong lời hoûi cuûa trẻ con, lời nào khiến nhà thơ đau lòng nhất?
?Tại sao nhà thơ vốn quê ở đó lại bị lũ trẻ xem là khách?
? Khách ở chốn nào lại chơi?
 do nhaø thô xa queâ quaù laâu
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
? Ngheä thuaät naøo ñöôïc söû duïng trong hai cau thô theå hieän taâm traïng aáy?
? Tình huống bất ngờ, câu hỏi tu từ, hình ảnh, âm thanh vui tươi, nhưng thấp thoáng giọng điệu bi hài.
? Việc bị bọn trẻ coi là khách đã tác động đến thái độ và tâm trang của nhà thơ như thế nào?
? ngạc nhiên ?buồn tủi ? ngậm ngùi ? chua xót cùng ập đến
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
? Tác giả đã kể lại sự việc lúc mới về quê ở hai câu thơ cuối, nhằm thể hiện điều gì?
Để nói về sự thay đổi của mình.
Để nói về sự thay đổi của quê hương.
Để bộc lộ nỗi ngậm ngùi, cả sự chua xót của mình trong tình cảm đối với quê hương.
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
? Tình huống bất ngờ, câu hỏi tu từ, hình ảnh, âm thanh vui tươi,nhưng tháp thoáng giọng điệu bi hài.
 Béc lé nçi ngËm ngïi, chua xãt cña t¸c gi¶ trong t×nh c¶m ®èi víi quª h­¬ng.
* Sự biểu hiện tình quê ở hai câu trên và hai câu dưới của bài thơ có gì khác nhau về giọng điệu?
Câu hỏi thảo luận
Thời gian : 2` - Thảo luận theo bàn
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
* Em coự suy nghĩ gì về tình yêu quê hương trong thời đại hiện nay?
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
- Sử dụng phép đối,tạo tình huống.
- Giọng thơ vừa hóm hỉnh vừa ngậm ngùi
- Biểu cảm thông qua tự sự
III. Tổng kết :
1. Nghệ thuật:
a. Hai câu đầu (khai - đề):
I. Tìm hiểu chung :
II. Đọc - hiểu văn bản
1 Cấu trúc văn bản.
2. Phân tích văn bản.
b. Hai câu sau (chuyển - hợp):
Tiết 38 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Thể hiện tình yêu quê hương chân thành, sâu sắc của tác giả khi vừa về đến quê nhà.
III. Tổng kết :
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung :
IV. CỦNG CỐ
1: Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?
A.Thất ngôn bát cú B.Thất ngôn tứ tuyệt
C.Ngũ ngôn tứ tuyệt D.Tự do.
2: Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ :
A.Phép đối
B.Taïo tình huoáng baát ngôø
C.Biểu cảm qua tự sự
D.Tất cả các biên pháp nghệ thuật trên.


Vui mõng, h¸o høc
khi trë vÒ quª


§au ®ín, luyÕn tiÕc
khi ph¶i rêi xa chèn
kinh thµnh


Buồn thương trước
cảnh quê hương
nhiều thay đổi

Ngậm ngùi, hụt hẫng
khi trở thành khách lạ
giữa quê hương
A
B
C
D
3. Tâm trạng của tác giả trong bài thơ là gì?
Hướng dẫn học ở nhà
Học thuộc lòng bài thơ( pha�n phieõn aõm vaứ dũch thụ)
- Chuaồn bũ tieỏt Kieồm tra Vaờn & Tieỏng Vieọt( tửứ baứi4 ủeỏn baứi 10)
Soạn bài "Nhaứ tranh bũ gioự thu phaự"
* Chuự yự:
+ Tớnh nhaõn ủaùo cuỷa ẹoó Phuỷ

Bài học đã kết thúc Xin cám ơn quý thầy cô và các con!