Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

Giáo viên: NGUYỄN THỊ HẰNG
NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO
Môn : NG? VAN 7
TRƯỜNG THCS NGUYỄN VIẾT XUÂN
VÀ CÁC EM HỌC SINH
Lớp 7a7
Kiểm tra bài cũ
Quan sát bức tranh sau:
* Hỡnh ảnh trên gợi nhớ đến bài thơ Dường nào?
* Dọc thuộc lòng bài thơ (phần phiờn õm v� dịch thơ):
* Nêu nội dung chớnh của bài thơ?
Kiểm tra bài cũ
Quan sát bức tranh sau:
Nội dung: Bài thơ dó th? hi?n m?t cỏch nh? nh�ng m� th?m thớa tỡnh quờ huong c?a m?t ngu?i s?ng xa nh� trong dờm trang thanh tinh.
Kiểm tra bài cũ
Quan sát bức tranh sau:
Kiểm tra bài cũ
Quan sát bức tranh sau:
1. Tác giả:
- Quờ: Vinh Hung thu?c Vi?t Chõu
- B?n thõn:
+ Gi?i v? van t?, ki?n th?c uyờn bỏc, tớnh tỡnh phúng khoỏng.
+ Du?c ngu?i duong th?i g?i l� Ngụ trung t? si (B?n danh si d?t Ngụ).
- S? nghi?p:
+ D? Ti?n Si l�m d?n Bớ thu giỏm
+ ễng cũn d? l?i 20 b�i tho, trong dú b�i H?i huong ng?u thu l� n?i ti?ng nh?t.
- Cu?c d?i: Tr? t? gió quờ huong ra di d? muu tỡm cụng danh. L�m quan ? kinh dụ Tru?ng An hon 50 nam. Nam 86 tu?i m?i tr? v? quờ huong

Hạ Tri Chương
(659 - 744)
I. Tìm hiểu chung :
Tiết 37: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư
- Kỳ Nhị (nguyên tác):
Bài thơ Hồi Hương Ngẫu Thư
- Kỳ Nhất (nguyên tác):
Dịch Nghĩa
Còn trẻ ra đi, lão mới về
Tóc thưa cằn cỗi, tiếng còn quê
Trẻ con trông thấy mà không biết
Cười hỏi " Khách từ mô đến tê ? "


Năm tháng xa nhà chắc đã lâu
Bạn bè mất nửa, nửa về đâu
Hồ Gương trước cửa lung linh nước
Gió chẳng làm thay gợn sóng sầu
Dịch Nghĩa
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
Phiên âm:
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải , mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến , bất tương thức,
Tiếu vấn:Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa:
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Dịch thơ:
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơ

(PHẠM SĨ VĨ dịch, trong THƠ ĐƯỜNG, tập I
NXB Văn học, HÀ NỘI, 1987)
Tiết 37: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-

Trẻ đi ,già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi ,sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: “Khách từ đâu đến làng ?”

(TRẦN TRỌNG SAN dịch, trong THƠ ĐƯỜNG,
tập I, BẮC ĐẨU,SÀI GÒN,1966)
Tiết 37: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả:
2.Tác phẩm:
* Thể loại:
- Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
-Dịch thơ: lục bát
*Nhan đề:
-Hồi :
-Hương :
-Ngẫu :
-Thư :
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê.




( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
Bài thơ được viết theo thể gì ? (bản nguyên tác, bản dịch thơ)
Bài thơ có nhan đề là gì ? Với kiến thức về từ Hán Việt đã học, em hãy giải thích các yếu tố đó?
Trở về
Làng, quê hương
Tình cờ, ngẫu nhiên
Chép, viết, ghi lại
Bài thơ Hồi hương ngẫu thư -
kỳ nhất (nguyên tác)

2. Tác phẩm
- Saựng taực khi tác giả vửứa ủaởt chaõn về tụựi quê sau bao nam xa cách (nam744 )
1- T�ác gi?:
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
I/ Tìm hiểu chung :
? Em hiểu " ngẫu thư" (ngẫu nhiên viết) ở đây có nghĩa là gỡ?
Tỡnh cảm, cảm xúc được bộc lộ một cách ngẫu nhiên.
" Ngẫu nhiên viết" vỡ tác giả không chủ định làm thơ ngay lúc mới đặt chân tới quê hương.
Phiên âm:
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải , mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến , bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa:
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Dịch thơ:
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơ

(PHẠM SĨ VĨ dịch, trong THƠ ĐƯỜNG, tập I
NXB Văn học, HÀ NỘI, 1987)
Tiết 37: Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
II. Dọc - hiểu :

Trẻ đi , già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi:”Khách từ đâu đến làng ?“

(TRẦN TRỌNG SAN dịch, trong THƠ ĐƯỜNG,
tập I, BẮC ĐẨU,SÀI GÒN,1966)
Thảo luận : (2ph)
Hãy nhận xét bản
phiên âm với hai
bản dịch thơ ?
Phiên âm
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai
đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau
Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng?
(Trần Trọng San dịch, trong Thơ Đường, tập I
Bắc Đẩu, Sài Gòn, 1966)
- Dịch không sát nghĩa từ : "không chào"
- Mất từ: " cu?i"
Dịch thơ
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập I
NXB Văn học, Hà Nội, 1987)
---------------
------------
---------------------
------------
-------------------
-----------
---------------------------
- Dịch chưa sát nghĩa :"Sương pha mái đầu"
---------------------
---------
----------------
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản:
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
1. Hai câu đầu:
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
 Keå vaø taû veà söï thay ñoåi cuûa baûn thaân nhaø thô.
1. Hai câu đầu :
?Hai câu thơ đầu là tả hay kể? Về ai vaø về những vấn đề gì?
Sự thay đổi ấy như thế nào ? Có điều gì không thay d?i ?
 Söï thay ñoåi: voùc daùng,tuoåi taùc, maùi toùc.
 Khoâng ñoåi: gioïng noùi queâ höông
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
( Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
Hương âm vô cải, mấn mao tồi )
Khi đi trẻ, lúc về già.
Giọng quê không đổi, tóc đà khác bao
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
* Nghệ thuật:
? Phép đối (tiểu đối),
* Tác dụng:
 Taïo nhòp ñieäu caân ñoái cho thô
 Khaùi quaùt ngaén goïn quaõng ñôøi xa queâ vôùi nhöõng ñoåi thay
? Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng ở đây? Chæ ra tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó?
- Thiếu tieồu > < laừo đại; li > < hồi - Hương âm vô cải >< mấn mao tồi
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
* Nghệ thuật:
* Tác dụng:
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
? Tỡnh caỷm gaộn boự saõu naởng vaứ be�n chaởt cuỷa taực giaỷ ủoỏi vụựi queõ hửụng.
?Bằng phép đối hai câu thơ đã bộc lộ tình cảm của tác giả như thế nào?
Tiết 37: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
II. Tìm hiểu văn bản:

1.Hai câu đầu :
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
Quãng thời gian xa quê làm quan đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác nhưng giọng nói quê hương không thay đổi
Tình cảm gắn bó sâu năng và bền chặt của nhà thơ đối với quê hương .
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _

(Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ? )
Trẻ con nhỡn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
2. Hai câu sau :
 Boïn treû gặp khoâng chaøo maø hoûi.
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
2. Hai câu sau :
Có 1 tỡnh huống bất ngờ nào đã xảy ra khi tác giả vừa đặt chân về đến làng?
Tại sao lại có thể xảy ra chuyện như vậy ?
 boïn treû toát buïng vaø hieáu khaùch khi gaëp ngöôøi laï.
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
2. Hai câu sau :
Khách ở chốn nào lại chơi?
? Trong lời hoûi cuûa trẻ con, lời nào khiến nhà thơ đau lòng nhất?
?Tại sao nhà thơ vốn quê ở đó lại bị lũ trẻ xem là khách?
? Khách ở chốn nào lại chơi?
 do nhaø thô xa queâ quaù laâu
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
2. Hai câu sau :
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
? Ngheä thuaät naøo ñöôïc söû duïng trong hai cau thô theå hieän taâm traïng aáy?
? Tình huống bất ngờ, câu hỏi tu từ, hình ảnh, âm thanh vui tươi, nhưng thấp thoáng giọng điệu bi hài.
? Việc bị bọn trẻ coi là khách đã tác động đến thái độ và tâm trang của nhà thơ như thế nào?
? ngạc nhiên ?buồn tủi ? ngậm ngùi ? chua xót cùng ập đến
1. Hai câu đầu :
I. Tìm hiểu chung :
II. Tìm hiểu văn bản
2. Hai câu sau :
Tiết 37 - Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
(Hồi hương ngẫu thư) -Hạ Tri Chương-
? Tác giả đã kể lại sự việc lúc mới về quê ở hai câu thơ cuối, nhằm thể hiện điều gỡ?
Dể nói về sự thay đổi của mỡnh.
D? nói về sự thay đổi của quê hương.
Dể bộc lộ nỗi ngậm ngùi, cả sự chua xót của mỡnh trong tỡnh cảm đối với quê hương.





- Tình huống bất ngờ
-Giọng điệu bi hài, hóm hỉnh.
Sự ngỡ ngàng xót xa, đau khổ của tác giả khi bị coi là khách lạ ngay chính trên mảnh đất quê hương .
Tiết 37: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
II. Tìm hiểu văn bản:
1.Hai câu đầu :
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
Quãng thời gian xa quê làm quan đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác nhưng giọng nói quê hương không thay đổi
Tình cảm gắn bó sâu năng và bền chặt của nhà thơ đối với quê hương .
2.Hai câu sau :
- Tình huống bất ngờ
-Giọng điệu bi hài, hóm hỉnh.
Sự ngỡ ngàng xót xa, đau khổ của tác giả khi bị coi là khách lạ ngay chính trên mảnh đất quê hương .
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _

III. Tổng kết
- Sử dụng phép đối,tạo tình huống.
- Giọng thơ vừa hóm hỉnh vừa ngậm ngùi
- Biểu cảm thông qua tự sự
B�i tho thể hiện tình yêu quê hương chân th?c m� sâu sắc của m?t ngu?i s?ng xa qu� l�u ng�y,trong kho?nh kh?c v?a m?i d?t ch�n v? qu� cu.
Tình quê hương l� m?t trong nh?ng tình c?m l�u b?n v� thi�ng li�ng nh?t c?a con ngu?i.
1. Nghệ thuật:
2. Nội dung :
3. � nghia van b?n :
Tiết 37: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _

Hạ Tri Chương
- ở quê nghĩ về quê
->Tình quê lại thể hiện ngay lúc vừa mới đặt chân tới quê nhà, chính trên quê hương.
Lí Bạch
Ở xa quê nhớ về quê
->Tình cảm quê hương thể hiện qua nỗi sầu xa xứ.
Kết quả thảo luận :
Hãy so sánh tình yêu quê hương
của Lí Bạch (Tĩnh Dạ Tứ) và Hạ
Tri Chương ( Hồi hương ngẫu thư)
Thảo luận : (2ph)
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc lòng bài thơ (phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ), ghi nhớ.
Phân tích tâm trạng của nhà thơ.
Chuẩn bị bài mới : “Từ trái nghĩa”
+Tìm hiểu khái niệm, ví dụ, xem các bài tập.
+ Việc sử dụng từ trái nghĩa như thế nào ?
Đi tìm bức ảnh bí mật
1
2
4
5
3
6
Hạ Tri Chương (659 – 774)
Hồi Hương Ngẫu Thư (Thơ phổ nhạc)

Thơ phóng tác: Vương Ngọc Long
(Ý thơ Hạ Tri Chương)
Nhạc: Mai Đức Vinh

Ra đi thuở hãy còn thơ
Tuổi già mới được ngày mơ trở về
Thưa rằng chẳng mất giọng quê
Tóc sương điểm bạc lòng tê tái sầu
Người quen cảnh cũ còn đâu
Bạn xưa chẳng nhận ra nhau...nghẹn ngào
Trẻ con lạ lẫm lao xao
Hỏi cười “ Khách lạ phương nào đến đây ? “
Đời như gió thoảng mây bay
Xa quê nào biết tháng ngày trôi qua
Chơi vơi lá rụng sân nhà
Đìu hiu vườn cũ nhạt nhòa lệ rơi
Long đong góc bể chân trời
Bạn bè đếm được mấy người còn đây
Thoảng nghe con nước thở dài
Lung linh Hồ Kính nhà ai gợn sầu
Mặc đời lắm cảnh bể dâu
Gió Xuân chẳng đổi thay màu sóng xưa
Bài Hồi hương ngẫu thư được
viết theo thể thơ gì ?
Thất ngôn tứ tuyệt
Đường luật
Từ nào được xem là nhãn tự của bài thơ ?
Khách
Yếu tố nào dẫn đến sự thay đổi ở tác giả và chính quê hương ông ?
Thời
gian
Cho biết nghệ thuật thể hiện ở hai câu đầu ?
Phép đối
Từ Hán Việt nào khẳng định tác giả vẫn là người con của quê hương ?
Hương âm
Tình yêu quê hương được viết một cách.......................,trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
ngẫu nhiên