Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

Chào các em học sinh về dự tiết học này.
KIỂM TRA BÀI CŨ:
Đọc thuộc lòng bài thơ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. Em có nhận xét gì về tình cảm của nhà thơ đối với quê hương được thể hiện trong bài thơ.
Đọc thuộc bài thơ, rõ ràng, lưu loát.
Tình cảm đối với quê hương của tác giả được thể hiện trong bài thơ là nỗi nhớ quê da diết trong khoảnh khắc đêm trăng.
GIỚI THIỆU BÀI
Trẻ đi, già trở lại nhà
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
( Hạ Tri Chương )
Tình cảm của nhà thơ đối với quê hương thật son sắt thủy chung. Để hiểu rõ
hơn tình cảm cao đẹp ấy, chúng ta hãy tìm hiểu bài thơ Ngẫu nhiên viết nhân
buổi mới về quê của ông.
Tiết 38:
NGÃU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
( Hạ Tri Chương )
Thực hiện: Lê Anh Chới. THCS Phan Chu Trinh, Tp Buôn Ma Thuột, Đăk Lăk


I/ ĐỌC, HIỂU CHÚ THÍCH:

1/ Tác giả, tác phẩm:
Chú thích* sgk, trang 127
Cho h/s đọc chú thích* sgk,
trang 127
2/ Hiểu nghĩa từ:
Cho h/s dùng mắt đọc lướt qua
phần giải nghĩa các từ Hán- Việt
của phần dịch nghĩa, sgk/ 125.
II/ ĐỌC, HIỂU VĂN BẢN:
1/ Đọc văn bản:
Phiên âm: ngắt nhịp 4/3, dịch
nghĩa ngắt nhịp theo dấu câu.
Đọc giọng trầm buồn, lưu loát.
2/ Hiểu văn bản:
Nêu hoàn cảnh sáng tác, cho
biết thể loại và nội dung bài thơ
Bài thơ Thát ngôn tứ tuyệt Đường luật được Hạ Tri Chương sáng tác nhân buổi mới về quê, sau 50 năn làm quan ở Tràng An.
Nội dung: thể hiện tình yêu quê hương sâu nặng của Hạ Tri Chương trong khoảnh khắc vừa đặt chân về quê cũ.
III/PHÂN TÍCH
1/ Nhan đề của bài thơ:
Em hiểu như thế nào là “ ngẫu
thư” ? Tác giả không chủ động viết
khi mới về quê nhưng tại sao lại
ngẫu nhiên viết?
- Hãy cho biết ý nghĩa nhan đề của
bài thơ.
Ngẫu thư là ngẫu nhiên viết chứ không phải tình cảm bộc lộ ngẫu nhiên. Tác giả không chủ động viết khi mới về quê. Nhưng tại sao lại ngẫu nhiên viết? Điều ấy đọc hết bài thơ mới rõ. Tình huống đầy kịch tính ở cuối bài là cái cớ để tác giả viết bài thơ này. Nhưng đàng sau cớ ấy là tấm lòng với quê hương. Chữ “ngẫu” không làm giảm ý nghĩa của tác phẩm mà nâng nó lên gấp bội.
2/ Phép đối ở hai câu đầu

Câu hỏi:
Chứng minh trong câu
đầu, tác giả dùng tiểu
đối rất chỉnh.
Nêu tác dụng của
phép đối.
Thiếu tiểu li gia lão đại hồi
Hương âm vô cải mấn mao tồi.
Dùng tiểu đối rất chỉnh:
Tính từ đối với tính từ: thiếu tiểu – lão
Động từ đối với động từ: li gia- đại hồi
Danh từ- danh từ:Hương âm- mấn mao
Tính từ đối tính từ: vô cải – tồi.
Tác dụng:
Biểu đạt tình quê sâu nặng, son sắt
của tác giả.
3/ Các phương thức biểu cảm trong hai câu đầu.

Kẻ bảng sau vào đánh dấu x vào ô mà em cho là hợp lí.
Thiếu tiểu li gia / lão đại hồi
Hương âm vô cải/ mấn mao tồi
4/ So sánh biểu hiện tình quê ở hai câu đầu
và hai câu cuối.
Câu hỏi:
Sự biểu hiện tình
quê ở hai câu đầu
và câu cuối có gì
khác nhau về
giọng điệu?
Sự khác nhau về giong điệu của hai câu đầu
và hai câu cuối:
Hai câu đầu: Bên ngoài bìnhthản nhưng bên
trong phảng phất buồn.
Hai câu cuối: ngậmngùi, chua xót, vì bạn cũ
không còn ai, trẻ ra đónlại cười hỏi: khách ở đâu
đến làng chơi? Nó là cái cớ để tác giả phải ngẫu
Nhiên viết bài thơ này.
IV/ TỔNG KẾT:
Câu hỏi:
Viết tóm tắt nội
nghệ thuật, nội
dung bài thơ.
1/ Nghệ thuật:
-Thơ thất ngun tứ tuyệt Đường luật, dùng tiểu
đối rất chỉnh.
Cách thể hiện tình cảm chân thật, sâu sắc,
hóm hỉnh, ngậm ngùi.
2/ Nội dung:
Tình yêu quê tha thiết của một người sống xa
quê lâu ngày trong khoảnh khắc vừa đặt chân
về quê cũ.
Ghi nhớ sgk/128.
V/ LUYỆN TẬP


Câu hỏi:
Hãy so sánh bản
dịch của Phan Sĩ
Vĩ và bản dịch
của Trần Trọng
San.
Hai bản dịch đều đã thể hiện được nội dung của
bài thơ, toát lên tình yêu quê tha thiết của nhà thơ.
Bản dịch của TrầnTrọng San sát với tinh thần và
ý tưởng của bài thơ hơn, bộc lộ rõ sắc thái cảnh
và tình của bài thơ hơn nên hay hơn.
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
Học thuộc phần phiên âm, phần dịch thơ, năm chắc phần phân tích nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
So sánh cách biểu hiện tình quê trong bài thơ này và cách biểu hiện tình quê trong bài Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh.
Soạn bài thơ Ngôi nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ..

Cảm ơn các em đã tham gia xây dựng tiết học này.