Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

- H? Chi Chuong -
Hạ Chi Chương
(659 - 744)
- Hạ Tri Chương (659 – 744); Quê: Vĩnh Hưng – Việt Châu – Chiết Giang – Trung Quốc.
- Thơ ông nhẹ nhàng bộc lộ một trái tim nhân hậu.
- Ông có trên 50 năm làm quan ở kinh đô Trường An, sau đó cáo quan về quê.
Hồi hương ngẫu thư
=> Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê.
Hồi hương ngẫu thư
1. Hồi: Trở về
2. Hương: Làng, quê hương
3. Ngẫu: Tình cờ, ngẫu nhiên
4. Thư: Chép, viết, ghi lại
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
(Hồi hương ngẫu thư)
- Hạ Chi Chương -
Phiên âm:
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?
Dịch nghĩa:
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt không quen biết,
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Dịch thơ:
Khi đi trẻ, lúc về già,
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào,
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào đến chơi?
(Phạm Sĩ Vĩ dịch, trong Thơ Đường, tập 1, NXB Văn Học, Hà Nội, 1987.)
Dịch thơ:
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi: Khách từ đâu đến làng?
(Trần Trọng San dịch, trong Thơ Đường, tập 1, Bắc Đẩu, Sài Gòn, 1966.)
- Dịch chưa sát nghĩa từ “Không chào”.
- Mất từ “cười”.
- Mất từ “nhi đồng”.
- Dịch chưa sát nghĩa từ “Sương pha mái đầu”.
Hai câu thơ đầu:
“Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.”
Thiếu tiểu li gia > < lão đại hồi
Hương âm vô cải > < mấn mao tồi
=> Đối vế
Lão đại
> <
+ Thiếu tiểu
Hồi
> <
+ Li
+ Vô cải
+ Hương âm
> <
Mấn mao
> <
Tồi
=> Đối từ loại
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi
CN
CN
VN
VN
=> Đối cú pháp
Hai câu thơ cuối:
“ Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?”
“ Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn: Khách tòng hà xứ lai?”
CÂU HỎI THẢO LUẬN:
Có ý kiến cho rằng: “Từ khách là từ “đắt nhất”, quan trọng nhất, là nhãn tự của bài thơ này”. Ý kiến của em như thế nào?
“Trở lại An Nhơn tuổi lớn rồi
Bạn chơi ngày nhỏ chẳng còn ai
Nền nhà nay dựng cơ quan mới
Chẳng lẽ thăm quê lại hỏi người.”
(Trở về An Nhơn – Chế Lan Viên)
Thể hiện tình yêu quê hương tha thiết, mãnh liệt của tác giả trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân tới quê hương.
b. Nội dung:
a. Nghệ thuật:
+ Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.
+ Nghệ thuật đối.
+ Biểu cảm thông qua tự sự, miêu tả.
Bài tập 1
C©u 1: Bµi th¬ “Håi h­¬ng ngÉu th­” ®­îc t¸c gi¶ viÕt trong
hoµn c¶nh nµo?
A. Míi rêi quª ra ®i
B. Xa nhµ xa quª ®· l©u nh­ng ch­a trë vÒ
C. Xa quª rÊt l©u nay míi trë vÒ
D. Sèng ë ngay quª nhµ.
C©u 2: T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ trong bµi th¬ lµ t©m tr¹ng nh­
thÕ nµo?
A. Vui mõng, h¸o høc khi trë vÒ quª
B. Buån th­¬ng tr­íc c¶nh quª h­¬ng nhiÒu ®æi thay
C. NgËm ngïi, hÉng hôt khi trë thµnh kh¸ch l¹ gi÷a quª
h­¬ng
D. §au ®ín, luyÕn tiÕc khi ph¶i xa chèn kinh thµnh

BÀI TẬP 2
Em hãy hóa thân vào nhà thơ Hạ Chi Chương kể về tâm trạng của ông khi trở về quê hương.
* B�i t?p 3:
*Hãy điền vào chỗ trống những từ ngữ thích hợp trong đoạn văn sau:
" Hồi hương ngẫu thư" là những .............. mà vẫn gây thảng thốt, vẫn khiến lòng ta phải day dứt nghĩ suy. ...............đã làm ........... thay đổi và ................... cũng đã đổi thay. Đó là quy luật tất yếu mà sao đọc lên ta thấy ngậm ngùi, chua xót. Người con của quê hương sau bao năm lại trở thành .......... ngay trên chính quê hương. Cho dù câu hỏi của lũ trẻ thật quá ................ mà khiến người được hỏi phải ...................rồi nữa là xót xa. Bài thơ gửi trọn ............... thiết tha sâu nặng với quê hương, nó vượt xa cái hữu hạn của một đời người, cái vô hạn của thời gian, nó tồn tại trong vô thức và vĩnh viễn.

tất nhiên
Thời gian
tác giả
quê hương
khách
hồn nhiên
ngỡ ngàng
tình yêu
BÀI TẬP 4
So sánh điểm giống và khác nhau về chủ đề và phương thức biểu đạt của hai bài thơ:
“Tĩnh dạ tứ” và “Hồi hương ngẫu thư”
Hướng dẫn về nhà:
Học: - Thuộc lòng và diễn cảm phần phiên âm và phần dịch thơ.
- Nắm được nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
2. Làm: Viết đoạn văn ngắn phát biểu cảm nghĩ của em về đoạn thơ này.
3. Chuẩn bị: Đọc và tìm hiểu bài: “Từ trái nghĩa”.