Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

Chào mừng quý thầy cô
Về dự giờ môn Ngữ Văn lớp 7A2
Giáo viên: Nguyễn Thị Tú
Kiểm tra miệng:
Đọc thuộc lòng phần dịch thơ bài “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” của Lí Bạch. Nêu ý nghĩa của bài thơ? ( 8 điểm )

Bài thơ “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” thuộc thể thơ gì? ( 2 điểm )
ĐÁP ÁN :
Đọc thuộc lòng bài thơ và diễn cảm. (5 điểm)

* Ý nghĩa của bài thơ: Bài thơ thể hiện nỗi lòng đối với quê hương da diết, sâu nặng trong tâm hồn, tình cảm của người xa quê. (3điểm)
2. Thể thơ:
- Nguyên tác: Thất ngôn tứ tuyệt
- Hai bản dịch : Thể thơ lục bát.
(2điểm)
Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
(Hạ Tri Chương)
Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1. Đọc:
- Hai câu đầu: Đọc với giọng kể và tả bình thường pha lẫn xúc động để bộc lộ tình cảm của một người xa nhà , xa quê sau nhiều năm nay mới trở về.
- Hai câu sau: Đọc với giọng ngậm ngùi, đau xót thể hiện tâm trạng của tác giả khi bị coi là khách lạ ngay trên chính quê hương của mình.
* Phiên âm:
Hồi hương ngẫu thư
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
* Dịch nghĩa:
Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê
Cười hỏi: Khách ở nơi nào đến?
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Khi đi trẻ, lúc về già,
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng: Khách ở chốn nào lại chơi?
(Phạm Sĩ Vĩ - dịch)
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi : “Khách từ đâu đến làng?”
(Trần Trọng San - dịch)
* Dịch thơ:
Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1. Đọc:
2. Tìm hiểu chú thích
a) Tác giả:
Hạ Tri Chương (659 - 744), là nhà thơ lớn của Trung Quốc đời Đường. Ông là bạn vong niên của thi hào Lí Bạch.
a) Tác giả:
b) Tác phẩm:
- Văn bản là một trong hai bài “Hồi hương ngẫu thư” rất nổi tiếng của Hạ Tri Chương.Bài được chọn học là bài 1.
c) Thể thơ:
- Nguyên tác: Thất ngôn tứ tuyệt
- Hai bản dịch : Thể thơ lục bát.

Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
- Ngẫu: tình cờ, ngẫu nhiên
Vậy qua tiêu đề của bài thơ, có thể thấy sự biểu hiện của tình quê hương ở bài thơ này có gì độc đáo?
Em hiểu gì về yếu tố “ngẫu” trong từ “ngẫu thư” ?
1.Tiêu đề của bài thơ
- Thư: viết
- Ngẫu thư: ngẫu nhiên viết
- Ngẫu nhiên viết chứ không phải tình cảm bộc lộ một cách ngẫu nhiên.
Đằng sau duyên cớ ngẫu nhiên ấy đã giúp người đọc cảm nhận được điều gì ?
 Với tiêu đề của bài thơ đã giúp người đọc cảm nhận được tình yêu quê hương bền chặt của tác giả chợt nhói lên trong tình huống ngẫu nhiên, bất ngờ.
Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
* So sánh tình huống thể hiện tình yêu quê hương trong bài thơ này với bài Tĩnh dạ tứ?
+ Giống nhau:
Nỗi nhớ quê luôn có trong tâm hồn nhà thơ, ánh trăng lung linh là tình huống gợi nhớ, là cái cớ để Lí Bạch bộc lộ tình quê.
HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ
- Hạ Tri Chương chọn tình huống bất ngờ, thú vị: nhà thơ nhớ quê, về thăm quê sau bao năm xa cách , không ngờ chẳng ai nhận ra, lại bị trẻ nhỏ gọi là “khách”. Chính tình huống bất ngờ làm xuất hiện cảm hứng để nhà thơ bộc lộ tình yêu quê hương sâu nặng trong lòng mình.
Cả hai bài thơ đều viết về chủ đề Tình yêu quê hương
+ Khác nhau:
Ở cách thể hiện.
TĨNH DẠ TỨ
Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1.Tiêu đề của bài thơ
2. Hai câu thơ đầu
2. Hai câu thơ đầu
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.

Qua hai câu thơ đầu, tác giả đã kể về sự việc gì?
Lời kể của tác giả về quãng đời xa quê từ lúc còn trẻ đến khi về già.

Qua lời kể đó, tác giả tự nhận xét về điều gì?
Lời tự nhận xét: đi suốt cả cuộc đời vẫn mang nỗi nhớ quê canh cánh bên lòng, giọng nói không hề thay đổi dù tóc mai đã rụng.

Em có nhận xét gì về giọng điệu của hai câu thơ đầu?
Giọng kể và tả bình thường pha lẫn xúc động.

Thảo luận nhóm (5 phút)
* Chứng minh trong hai câu thơ đầu tác giả có sử dụng phép đối trong câu ( hay còn gọi là tiểu đối ). Nêu tác dụng của việc dùng phép đối ấy?

Câu 1:
+ Thiếu tiểu ( tuổi trẻ) >< lão đại ( tuổi già)
+ li gia ( rời gia đình) >< hồi ( trở về)
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.

Câu 2:
+ hương âm ( giọng quê ) >< mấn mao ( tóc mai )
+ vô cải ( không đổi ) >< tồi ( rụng )
Tác dụng: làm nổi bật sự thay đổi về vóc dáng. Hé lộ tình yêu quê hương.
Tác dụng: làm nổi bật tình cảm gắn bó với quê hương.
Thiếu tiểu
lão đại
li gia
hồi
mấn mao
Hương âm
tồi
vô cải
3. Hai câu thơ sau
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?

Tình huống bất ngờ xảy ra ở hai câu thơ sau là gì?
Tình huống bất ngờ: Trẻ con tưởng ông là khách lạ.
Trẻ con xuất hiện cùng tiếng cười, câu hỏi hồn nhiên, ngây thơ và hiếu khách của các em , có làm cho tác giả vui không?
Cảm giác xót xa, thấm thía khi bỗng nhiên trở thành
khách lạ ngay chính trên quê hương của mình.
Vì sao lúc này chỉ có trẻ con xuất hiện ?
Tuy có tiếng cười của trẻ con, nhưng giọng thơ thể
hiện sự ngậm ngùi, đau xót.

Em có nhận xét gì về giọng điệu của hai câu thơ cuối?
Tiết : 37
NGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1.Tiêu đề của bài thơ
2. Hai câu thơ đầu
4. Nghệ thuật
3. Hai câu thơ sau
Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào để tạo nên sự độc đáo của bài thơ?
Sử dụng các yếu tố tự sự ( kể chuyện )
- Cấu tứ độc đáo
- Sử dụng biện pháp tiểu đối hiệu quả (ở hai câu thơ đầu)
- Giọng điệu bi – hài trong hai câu thơ cuối.
5. Ý nghĩa văn bản
Trình bày 1 phút !
Cảm nhận của em khi học xong bài thơ này?
Tình yêu quê hương là một trong những tình
cảm lâu bền và thiêng liêng nhất của mỗi con
người.

* Bài thơ được tác giả viết trong hoàn cảnh nào?
A. Mới rời quê ra đi
B. Xa nhà xa quê đã lâu
C. Xa quê rất lâu nay mới trở về
D. Sống ở ngay quê nhà
* Tâm trạng của tác giả trong bài thơ là:
A. Vui mừng, háo hức khi trở về quê
B. Ngậm ngùi, hẫng hụt khi trở thành khách lạ giữa
quê hương
B. Buồn thương trước cảnh quê hương nhiều thay đổi
D. Đau đớn, luyến tiếc khi phải rời xa chốn kinh thành
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
+ Đối với bài học ở tiết này :
Nắm lại nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của bài thơ
- Học thuộc lòng một trong hai bản dịch thơ
- Phân tích tâm trạng của tác giả trong bài thơ
- Căn cứ vào bản dịch nghĩa của bài thơ và những điều cảm nhận được qua bài học, hãy so sánh hai bản dịch thơ của Phạm Sĩ Vĩ và Trần Trọng San.
+ Đối với bài học ở tiết tiếp theo :
- Chuẩn bị bài “Từ trái nghĩa”
Xem trước các nội dung:
- Thế nào là từ trái nghĩa
- Cách sử dụng từ trái nghĩa
Chúc quý thầy cô và các em
một ngày với nhiều niềm vui và hạnh phúc !