Bài 10. Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Hình ảnh trên gợi nhớ đến bài thơ Đường nào?
Đọc thuộc lòng bài thơ (phần phiên âm và dịch thơ)?
Nêu nghệ thuật và nội dung của bài thơ?
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
Hãy đọc chú thích về tác giả - tác phẩm
Hạ Tri Chương (659 – 744), tự Quý Chân, hiệu Tứ Minh cuồng khách, quê ở Vĩnh Hưng, Việt Châu( nay thuộc huyện Tiêu Sơn, tỉnh Chiết Giang), đỗ tiến sĩ năm 695, sinh sống, học tập, làm quan trên 50 năm ở kinh đô Trường An, rất được Đường Huyền Tông vị nể. Lúc xin từ quan về quê làm đạo sĩ, vua có tặng thơ, thái tử và các quan đều đưa tiễn. Ông là bạn vong niên ( bạn chơi với nhau không kể tuổi chênh lệch ) của thi hào Lí Bạch, từng gọi Lí Bạch là “ trích tiên” (tiên bị đày). Thích uống rượu, tính tình hào phóng, ông còn để lại 20 bài thơ, trong đó hai bài Hồi hương ngẫu thư là nổi tiếng nhất. Bài được chọn để học là bài 1.
1.Tác giả- Tác phẩm :
Xem Sgk/127
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1. Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
Hạ Tri Chương
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
Phiên âm:
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?

Dịch nghĩa:
Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.
Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi : Khách ở nơi nào đến ?

Dịch thơ:
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi ?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch )
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi : “Khách từ đâu đến làng ?”
( Trần Trọng San dịch )

I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
Phiên âm:
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?

Dịch thơ:
Khi đi trẻ, lúc về già
Giọng quê vẫn thế, tóc đà khác bao.
Trẻ con nhìn lạ không chào
Hỏi rằng : Khách ở chốn nào lại chơi ?
( Phạm Sĩ Vĩ dịch )
Trẻ đi, già trở lại nhà,
Giọng quê không đổi, sương pha mái đầu.
Gặp nhau mà chẳng biết nhau,
Trẻ cười hỏi : “Khách từ đâu đến làng ?”
( Trần Trọng San dịch )

I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127

Hãy so sánh bản phiên âm với hai bản dịch thơ ?

Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1. Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
Bài thơ được viết theo thể loại
nào? ( Bản nguyên tác,
bản dịch thơ )
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1. Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
Bài thơ có nhan đề là gì ? Với
kiến thức về từ Hán Việt đã
học, em hãy giải thích các
yếu tố đó?
*Nhan đề:
-Hồi :
-Hương :
-Ngẫu :
-Thư :
Ngẫu nhiên viết nhân buổi
mới về quê.
Trở về
Làng, quê hương
Tình cờ, ngẫu nhiên
Chép, viết, ghi lại
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
II.Phân tích:
a.Hai câu đầu :
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
(Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.)
Nhận xét giọng điệu hai
câu đầu?
Phát hiện nghệ thuật, kiểu câu
của hai câu đầu?Qua đó tác
giả cho biết điều gì?
Sử dụng phép đối :
+ Thiếu >< lão
+ Tiểu >< đại
+ Li gia >< hồi
+ Vô cải >< tồi
+ Hương âm >< mấn mao
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
Quãng thời gian xa quê làm quan
đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác
nhưng giọng nói quê hương không
thay đổi.
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
II.Phân tích:
a.Hai câu đầu :
Thiếu tiểu li gia, lão đại hồi,
Hương âm vô cải, mấn mao tồi.
(Rời nhà từ lúc còn trẻ, già mới quay về,
Giọng quê không đổi, nhưng tóc mai đã rụng.)
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
+Quãng thời gian xa quê làm quan
đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác
nhưng giọng nói quê hương không
thay đổi.
Giọng quê không thay đổi có ý nghĩa gì đối với tác giả ? Qua đó hé lộ cho chúng ta biết được điều gì ?
+Hé lộ tình yêu quê hương của nhà thơ.
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
II.Phân tích:
a.Hai câu đầu :
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
+Quãng thời gian xa quê làm quan
đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác
nhưng giọng nói quê hương không
thay đổi.
+Hé lộ tình yêu quê hương của nhà thơ.
b.Hai câu sau :
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?
(Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi : Khách ở nơi nào đến ?)
Sự thay đổi qúa nhiều của tác giả đã dẫn đến điều gì, khi ông vừa mới đặt chân về quê ?
- Trẻ con không nhận ra ông
- Xem ông là khách.
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _

Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?
(Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi : Khách ở nơi nào đến ?)

Thảo luận : (2ph)
Vì sao từ “khách” được nhiều nhà
nghiên cứu cho rằng là từ đắt nhất,
quan trọng nhất (nhãn tự) của bài thơ ?
- Làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương
- Tạo duyên cớ để tác giả viết bài thơ, ngay khi tác giả mới đặt chân.
- Tạo nên kịch tính, mang phong vị bi hài.
Bởi vì :
2:00
1:59
1:58
1:57
1:56
1:55
1:54
1:53
1:52
1:51
1:50
1:49
1:48
1:47
1:46
1:45
1:44
1:43
1:42
1:41
1:40
1:39
1:38
1:37
1:36
1:35
1:34
1:33
1:32
1:31
1:30
1:29
1:28
1:27
1:26
1:25
1:24
1:23
1:22
1:21
1:20
1:19
1:18
1:17
1:16
1:15
1:14
1:13
1:12
1:11
1:10
1:09
1:08
1:07
1:06
1:05
1:04
1:03
1:02
1:01
1:00
59
58
57
56
55
54
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Hết giờ
I.Tìm hiểu chung:
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
II.Phân tích:
a.Hai câu đầu :
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
+Quãng thời gian xa quê làm quan
đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác
nhưng giọng nói quê hương không
thay đổi.
+Hé lộ tình yêu quê hương của nhà thơ.
b.Hai câu sau :
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
II.Phân tích:
a.Hai câu đầu :
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
+Quãng thời gian xa quê làm quan
đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác
nhưng giọng nói quê hương không
thay đổi.
+Hé lộ tình yêu quê hương của nhà thơ.
b.Hai câu sau :
Nhi đồng tương kiến, bất tương thức,
Tiếu vấn : Khách tòng hà xứ lai ?
(Trẻ con gặp mặt, không quen biết,
Cười hỏi : Khách ở nơi nào đến ?)
Vậy sự xuất hiện của trẻ con với
tiếng cười hỏi, đã tác động đến tác
giả như thế nào?
Qua đó, thể hiện tâm trạng gì của
tác giả ?
Sự ngỡ ngàng xót xa, đau khổ của tác giả khi bị coi là khách lạ ngay chính trên mảnh đất quê hương .
 Tình yêu quê sâu sắc.
Ý nghĩa văn bản : Tình quê hương là
Một trong những tình cảm lâu bền và
thiêng Liêng nhất của con người.
Văn bản nêu lên ý nghĩa gì?
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

I.Tìm hiểu chung:
( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
1.Tác giả- Tác phẩm : Xem Sgk /127
II.Phân tích:
a.Hai câu đầu :
-Phép tiểu đối, phương thức kể, tả.
+Quãng thời gian xa quê làm quan
đã làm thay đổi vóc người, tuổi tác
nhưng giọng nói quê hương không
thay đổi.
+Hé lộ tình yêu quê hương của nhà thơ.
b.Hai câu sau :
Sự ngỡ ngàng xót xa, đau khổ của tác giả khi bị coi là khách lạ ngay chính trên mảnh đất quê hương .
 Tình yêu quê sâu sắc.
Ý nghĩa văn bản : Tình quê hương là
Một trong những tình cảm lâu bền và
thiêng Liêng nhất của con người.
III.Tổng kết:
1.Nội dung:
2.Nghệ thuật:
* Ghi nhớ : Sgk/ 128
Vậy bài thơ chúng ta vừa
phân tích viết về chủ đề gì ?
Tình yêu quê hương được
biểu hiện như thế nào ở trong bài thơ Hồi hương
ngẫu thư ?
2.Thể loại :
-Nguyên tác: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
-Dịch thơ: lục bát
Đi tìm bức ảnh bí mật
1
2
4
5
3
6
Hạ Tri Chương (659 – 774)
Luyện tập củng cố
Chỉ ra sự giống và khác nhau về chủ đề và cách thể hiện tình cảm của bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” và “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”.
+ Giống nhau:
- Cùng viết về đề tài quê hương và thể hiện tình yêu, sự gắn bó với quê hương của tác giả.
- Đều dùng phương thức biểu cảm để thể hiện.
+ Khác nhau:
- Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh: Đang phải sống xa quê hương, ngắm trăng, tác giả nhớ về quê của mình. Biểu lộ cảm xúc trực tiếp.
- Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê: Tâm trạng ngậm ngùi, xót xa của tác giả ngay khi trở về quê nhà vì bị coi là khách. Biểu lộ cảm xúc gián tiếp.
Tiết 38: HỒI HƯƠNG NGẪU THƯ

( Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê )
_ Hạ Tri Chương _
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc lòng bài thơ
Phiên âm.
Dịch nghĩa.
Dịch thơ.
Ghi nhớ.
Phân tích tâm trạng của nhà thơ.
Chuẩn bị bài mới : “Từ trái nghĩa”
+Tìm hiểu khái niệm, ví dụ, xem các bài tập.
+ Việc sử dụng từ trái nghĩa như thế nào ?
Giờ học kết thúc
Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo
Cảm ơn các em học sinh
Bài Hồi hương ngẫu thư được
viết theo thể thơ gì ?
Thất ngôn tứ tuyệt
Đường luật
Từ nào được xem là nhãn tự của bài thơ ?
Khách
Yếu tố nào dẫn đến sự thay đổi ở tác giả và chính quê hương ông ?
Thời
gian
Cho biết nghệ thuật thể hiện ở hai câu đầu ?
Phép đối
Từ Hán Việt nào khẳng định tác giả vẫn là người con của quê hương ?
Hương âm
Tình yêu quê hương được viết một cách.......................,trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
Ngẫu nhiên