Bài 10. Giảm phân

Trang bìa
Trang bìa:
SINH HỌC 9 Bài 10. Giảm phân MỤC TIÊU
: Bài 10. GIẢM PHÂN/ MỤC TIÊU
- Nêu được những diễn biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân I và giảm phân II. - Nêu được những điểm khác nhau cơ bản trong từng kì của giảm phân I và giảm phân II. - Thấy được những sự kiện quan trọng có liên quan tới các cặp NST tương đồng. - Phân biệt được quá trình giảm phân và quá trình nguyên phân. - Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh. - Rèn luyện kĩ năng thảo luận nhóm. ĐẶT VẤN ĐỀ
Đặt vấn đề:
I. KHÁI NIỆM VỀ GIẢM PHÂN
: KHÁI NIỆM VỀ QUÁ TRÌNH GIẢM PHÂN
I. KHÁI NIỆM VỀ GIẢM PHÂN Giảm phân là sự phân chia tế bào sinh dục mang bộ NST lưỡng bội (2n NST) ở thời kì chín, qua 2 lần phân bào liên tiếp, tạo ra 4 tế bào con đều mang bộ NST đơn bội (n NST), nghĩa là số lượng NST ở tế bào con giảm đi một nửa so với tế bào mẹ. II. GIẢM PHÂN I
Nhiệm vụ hoạt động: Hoạt động 1. NHỮNG DIỄN BIẾN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN I
Xem các đoạn phim về các kì của quá trình giảm phân I, hoạt động nhóm, điền nội dung thích hợp vào bảng 10.1 Bảng 10.1. Những diễn biến cơ bản của NST ở các kì của giảm phân I Các kì Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Những diễn biến cơ bản của NST Kì trung gian: II. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I
Xem đoạn phim, trình bày những diễn biến cơ bản ở kì trung gian của giảm phân I? NST ở dạng sợi mảnh để các gen trên đó thực hiện các hoạt động chức năng của mình. Các NST tự nhân đôi thành 2 crômatit dính với nhau ở tâm động và tạo thành NST kép. Trung tử cũng tự nhân đôi. Kì đầu: II. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I
Xem đoạn phim, trình bày những sự kiện cơ bản xảy ra ở kì đầu của giảm phân I ? Sự tiếp hợp của cặp NST kép tương đồng xảy ra như thế nào ? Các NST đóng xoắn, co ngắn và hiện rõ dần. Các NST kép trong cặp tương đồng tiếp hợp dọc theo chiều dài và có thể xảy ra trao đổi chéo các đoạn tương đồng, sau đó tách nhau ra. Trung tử tách nhau ra tiến về 2 cực của tế bào, giữa chúng hình thành thoi phân bào. Màng nhân và nhân con tiêu biến. Kì giữa : II. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I
Xem đoạn phim, trình bày những diễn biến cơ bản của NST ở kì giữa của giảm phân I ? Các NST đóng xoắn và co ngắn cực đại có hình dạng và kích thước đặc trưng. 2n NST kép xếp thành 2 hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. Kì sau : II. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I
Xem đoạn phim, trình bày những diễn biến cơ bản của NST ở kì sau của giảm phân I và so sánh với kì sau của nguyên phân ? Các NST kép trong cặp cặp NST tương đồng phân li độc lập với nhau về 2 cực của tế bào. Kì cuối : II. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I
Xem đoạn phim, trình bày những diễn biến cơ bản ở kì cuối của giảm phân I ? Thoi phân bào tiêu biến, tế bào chất phân chia và hình thành vách ngăn chia tế bào mẹ thành 2 tế bào con bộ có n NST kép. Màng nhân lại hình thành. Có một kì trung gian rất ngắn giữa 2 lần phân bào và không có sự nhân đôi NST diễn ra ở đây. Tiểu kết 1: Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I
II. Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I Các kì Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Những diễn biến cơ bản của NST - Các NST kép đóng xoắn và co ngắn. - Các NST kép trong cặp tưong đồng tiếp hợp theo chiều dọc và có thể xảy ra TĐC các đoạn tương đồng. - Các cặp NST kép co xoắn cực đại và xếp song song thành hai hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. - Các NST kép trong cặp tương đồng phân li độc lập với nhau về hai cực của tế bào. - Các cặp NST kép nằm gọn trong hai nhân mới được tạo thành (bộ NST đơn bội kép). III.GIẢM PHÂN II
Nhiệm vụ hoạt động: HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
Xem các đoạn phim về các kì của quá trình giảm phân II, hoạt động nhóm, điền nội dung thích hợp vào bảng 10. 2 ? Bảng 10.2 : Những diễn biến cơ bản của NST ở các kì của giảm phân II Các kì Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Những diễn biến cơ bản của NST Kì đầu : HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
- Trung thể nhân đôi, hai trung tử tách nhau ra tiến về 2 cực của tế bào, giữa chúng hình thành thoi phân bào. Màng nhân tiêu biến. - Các NST kép co ngắn và đính vào các sợi tơ của thoi phân bào. Kì giữa : HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
Các NST kép co xoắn cực đại và xếp thành một hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. Kì sau: HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
Mỗi NST kép tách nhau ra ở tâm động tạo thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của tế bào nhờ sự co rút của các sợi tơ của thoi phân bào. Kì cuối: HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
Tế bào chất phân chia kéo theo sự phân chia của các bào quan. Hình thành vách ngăn chia mỗi tế bào mẹ thành 2 tế bào con. Ở mỗi tế bào con màng nhân lại xuất hiện, hình thành nhân mới chứa bộ n NST đơn. Kết quả giảm phân: HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
Trình bày kết quả của quá trình giảm phân? Kết quả của quá trình giảm phân là từ một tế bào mẹ với 2n NST, qua 2 lần phân bào liên tiếp, tạo ra 4 tế bào con đều có n NST. Các tế bào con này là cơ sở để hình thành giao tử. Tiểu kết 2: HOẠT ĐỘNG 2. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II
III. NHỮNG DIỄN BIẾN CƠ BẢN CỦA NST TRONG GIẢM PHÂN II. Các kì Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Những diễn biến cơ bản của NST - Các NST kép co ngắn lại và đính với sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động. - Các NST kép co xoắn cực đại và xếp thành một hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. - Mỗi NST kép tách nhau ở tâm động thành hai NST đơn, phân li về hai cực của tế bào. - Các NST đơn nằm gọn trong nhân mới được tạo thành với số lượng NST là bộ đơn bội (n NST). CỦNG CỐ - BÀI TẬP
Phim giảm phân đầy đủ:
Câu hỏi củng cố: CỦNG CỐ
1. Sự tiếp hợp và bắt chéo của các NST kép tương đồng xảy ra ở giai đoạn nào của quá trình giảm phân ? (Kì đầu của giảm phân I) 2. Thực chất sự giảm số lượng NST xảy ra ở giai đoạn nào của quá trình giảm phân ? (Sự giảm số lượng NST xảy ra ở giảm phân I) 3. Thế nào là quá trình giảm phân ? (Giảm phân là sự phân chia tế bào sinh dục ở thời kì chín, qua hai lần phân bào liên tiếp, từ một tế bào ban đầu sinh ra bốn tế bào con có bộ NST đơn bội ) Bài tập 1: BÀI TẬP 1
Các kì Kì đầu Kì giữa Kì sau Kì cuối Những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân Lần phân bào I Lần phân bào II - Các cặp NST xoắn, co ngắn. - Các NST kép trong cặp tương đồng tiếp hợp. - Các NST co xoắn cực đại và xếp thành hai hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. - Các NST kép trong cặp tương đồng phân li độc lập với nhau về hai cực của tế bào. - Các cặp NST kép nằm gọn trong hai nhân mới được tạo thành (bộ NST đơn bội kép). - Các NST kép co ngắn lại và đính vào sợi tơ của thoi vô sắc ở tâm động. - Các NST kép co xoắn cực đại, xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. - Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành hai NST đơn, phân li về hai cực của tế bào. - Các NST đơn nằm gọn trong nhân mới được tạo thành với số lượng NST là bộ đơn bội. * Hoàn thiện bảng sau: Bài tập 2: BÀI TẬP 2
* Tại sao những diễn biến của NST trong kì sau của giảm phân I là cơ chế tạo nên sự khác nhau về nguồn gốc NST trong bộ đơn bội (nNST) ở các tế bào con được tạo thành qua giảm phân ? Ở kì sau của giảm phân I, các NST kép trong cặp tương đồng (1 có nguồn gốc từ bố, 1 có nguồn gốc từ mẹ) phân li độc lập với nhau về 2 cực của tế bào, là cơ chế tạo nên sự khác nhau về nguồn gốc NST trong bộ đơn bội (nNST) ở các tế bào con được tạo thành qua giảm phân. Bài tập3: BÀI TẬP 3
* So sánh quá trình giảm phân và nguyên phân ? - Giống nhau: + Trong quá trình phân bào có hình thành thoi phân bào. + Trải qua các kì: kì đầu, kì giữa, kì sau và kì cuối. - Khác nhau: + Nguyên phân xảy ra ở tế bào sinh dưỡng còn giảm phân xảy ra ở tế bào sinh dục. + Nguyên phân chỉ có một lần phân bào còn giảm phân gồm 2 lần phân bào liên tiếp. + Kì đầu của giảm phân I có sự tiếp hợp của các cặp NST kép tương đồng và có thể xảy ra trao đổi đoạn tương đồng. Kì đầu của nguyên phân không có hiện tượng này. + Kì giữa của nguyên phân các NST kép xếp thành một hàng trên mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. Ở kì giữa của giảm phân I, các NST kép xếp thành 2 hàng. + Kì sau của nguyên phân, các NST đơn trong từng NST kép tách nhau ra ở tâm động phân li về 2 cực của tế bào. Ở kì sau của giảm phân I, các NST kép tách nhau ra ở từng cặp tương đồng phân li độc lập về 2 cực của tế bào. + Kì cuối của nguyên phân, hình thành 2 tế bào con có bộ lưỡng bội 2nNST. Ở kì cuối giảm phân, hình thành 2 tế bào con chứa bộ đơn bội nNST kép. + Kết quả của nguyên phân, từ một tế bào mẹ hình thành 2 tế bào con có 2nNST giống nhau và giống tế bào mẹ. Kết quả của giảm phân, từ một tế bào mẹ 2n NST hình thành 4 tế bào con có bộ NST giảm đi một nửa. Bài tập 4: BÀI TẬP 4
Ruồi giấm có 2n = 8. Một tế bào của ruồi giấm đang ở kì sau của giảm phân II. Tế bào đó có bao nhiêu NST đơn trong các trường hợp sau đây ?
a) 2
b) 4
c) 8
d) 16