Bài 10. Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ)

Kính chào quý thầy cô
Tiết 37: Văn bản
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch
Tìm hiểu chung:
Tác giả
Thơ Lý Bạch tràn ngập ánh trăng.
2. Tác phẩm
Đề tài Vọng nguyệt hoài hương
Thể thơ: Thơ cổ thể
Đọc - Tìm hiểu từ khó
LÍ BẠCH (701-762)
Phiên âm:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.
Tiết 37: Văn bản
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch
Dịch nghĩa:
Ánh trăng sáng đầu giường,
Ngỡ là sương trên mặt đất.
Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng,
Cúi đầu nhớ quê cũ.
Tiết 37: Văn bản
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch
Dịch thơ:
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
Tương Như dịch
Phiên âm: Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.
Dịch nghĩa: Ánh trăng sáng đầu giường,
Ngỡ là sương trên mặt đất.
Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng,
Cúi đầu nhớ quê cũ.
Dịch thơ: Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
Tương Như dịch
Tiết 37: Văn bản
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch
Phiên âm: Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.
Dịch thơ: Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.
Tương Như dịch
Tiết 37: Văn bản
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch
II. Tìm hiểu văn bản:
Hai câu đầu
“Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.”
Câu 1: Hai câu đầu có phải đơn thuần chỉ là tả cảnh không?
Phải b. Không
Câu 2: Vì sao?
Có chủ thể trữ tình
Có tả người
Câu 3: Chủ thể trữ tình xuất hiện ở hai câu đầu được thể hiện qua hình ảnh chi tiết nào?
Trăng rọi b. Đầu giường
c. Ngỡ d. Phủ sương
Câu 4: Nếu thay từ sàng bằng từ án, trác thì ý câu thơ có thay đổi không? Từ đó em có nhận xét gì về cách miêu tả ở hai câu thơ trên?
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
- “Sàng”: Hình dung tác giả đang nằm trên giường mà không ngủ được mới nhìn thấy ánh trăng xuyên qua cửa sổ

Dạ nguyệt tự thu sương (Tiêu Cương)
Nghi thị địa thượng sương (Lý Bạch)
Cùng một hình ảnh miêu tả nhưng em thấy cách miêu tả của hai tác giả có gì khác nhau?

II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
“Nghi”: Nhấn mạnh ánh trăng sáng quá chuyển thành màu trắng giống như sương
=> Ánh trăng cực sáng là đối tượng cảm nghĩ của nhà thơ trong đêm không ngủ được

Học sinh thảo luận nhóm:
Câu hỏi 1: Có thể xem hai câu cuối là tả tình thuần túy không? Cụm từ trực tiếp tả tình trong hai câu cuối của bài thơ? Những từ còn lại tả gì?

Học sinh thảo luận nhóm:
Câu hỏi 2: Hai câu này tác giả dùng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng như thế nào trong việc khắc họa tâm trạng chủ thể trữ tình?

II. Tìm hiểu văn bản:
2. Hai câu cuối
“ Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương”
“Tư cố hương” trực tiếp tả tình
- Cử đầu >< đê đầu
Vọng minh nguyệt >< tư cố hương
(Biện pháp nghệ thuật đối lập)
=> Khắc họa nỗi nhớ cố hương da diết thường trực dân trào khôn cùng của tác giả.

Tiết 37: Văn bản
Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
(Tĩnh dạ tứ) Lý Bạch
Dựa vào bốn động từ Nghi (ngỡ là), cử (ngẩng), đê (cúi) và tư (nhớ) để chỉ ra sự thống nhất, liền mạch của suy tư, cảm xúc trong bài thơ.

III. Tổng kết
- Nghệ thuật: Hình ảnh thơ gần gũi ngôn ngữ tự nhiên mà tinh luyện. Sử dụng biện pháp đối ở câu ba, bốn.
- Nội dung: Nỗi lòng đối với quê da diết, sâu nặng trong tâm hồn tình cảm của người xa quê.

IV. Luyện tập
Có người dịch tĩnh dạ tứ thành hai câu thơ như sau:
“Đêm thu trăng sáng như sương
Lý Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà”
Em hãy nhận xét hai câu thơ dịch trên?

IV. Luyện tập
Hai câu thơ dịch đã nêu đầy đủ ý, tình cảm của nhà thơ
Điểm khác:
+ Lý Bạch không dùng phép so sánh. “Sương” chỉ xuất hiện trong cảm nghĩ của nhà thơ
+ Bài thơ ẩn chủ ngữ.
Năm động từ chỉ còn ba bài thơ còn cho biết tác giả ngắm cảnh như thế nào.