Bài 10. Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ)

GV: THÁI THỊ HẠNH LY – Trường THCS Cát Hanh
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
CÙNG CÁC EM VỀ THAM DỰ
TIẾT HỌC HÔM NAY
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi: Đọc thuộc bài thơ “Xa ngắm thác núi Lư” (phần phiên âm và dịch thơ) của Lí Bạch. Nêu ý nghĩa của bài thơ?
Trả lời: Bài thơ
Phiên âm:
Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên
Dao khan bộc bố quải tiền xuyên
Phi lưu trực há tam thiên xích
Nghi thị Ngân Hà lạc cử thiên
Dịch thơ:
Nắng rọi Hương Lô khói tía bay
Xa trông dòng thác trước sông này
Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước
Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây
Ý nghĩa: Với những hình ảnh tráng lệ, huyền ảo, bài thơ đã miêu tả một cách sinh động vẻ đẹp nhìn từ xa của thác nước chảy từ đỉnh Hương Lô thuộc dãy núi Lư, qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên đằm thắm và phần nào bộc lộ tính cách mạnh mẽ, hào phóng của tác giả.
Bài 8 – Tiết 37
- Lí Bạch -
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
(Tĩnh dạ tứ)
Tiết 37:
- Lí Bạch -
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Phiếu học tập “KWL”
Tên bài học: ……………………………
Tên học sinh: ………………………….. Lớp ...... Trường ………………………
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
Lí Bạch
Là nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường.
Nhắc lại vài nét về tác giả Lí Bạch
- Được mệnh danh là “Tiên thơ”
Phần mộ của Lí Bạch ở Thanh Sơn – Đương Đồ
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
2. Tác phẩm
Lí Bạch sáng tác bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm
thanh tĩnh” trong hoàn cảnh nào?
Bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” được sáng tác lúc tác giả sống tha phương nơi đất khách quê người.
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
II. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Đọc
Nguyên tác bằng chữ Hán của Lí Bạch
Phần phiên âm được phát thảo bằng chữ thư pháp
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
- Lí Bạch -
Sàng tiền minh nguyệt quang
Nghi thị địa thượng sương
Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương
Phiên âm:
(Tĩnh dạ tứ)
Dịch nghĩa:
Ánh trăng sáng đầu giường
Ngỡ là sương trên mặt đất
Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng
Cúi đầu nhớ quê cũ
Dịch thơ:
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
- Tương Như (dịch) -
Cách đọc:
Đọc giọng chậm,
buồn, tình cảm;
ngắt nhịp 2/3
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
II. Đọc và tìm hiểu chung:
1. Đọc
2. Đề tài:
Bài thơ viết về đề tài nào?
Vọng nguyệt hoài hương
3. Thể thơ:
Ngũ ngôn tứ tuyệt
Về hình thức, bài này giống với bài nào em đã học?
Giống ở điểm nào?
Toàn bài thơ biểu đạt nội dung gì?
Từ đó, em hãy xác định phương thức biểu đạt
mà nhà thơ sử dụng?
Có người cho rằng hai câu đầu chỉ thuần túy tả cảnh còn hai câu sau
chỉ tập trung tả tình. Em có đồng ý như vậy không?
4. Bố cục:
2 phần
Hai câu đầu: Cảnh đêm thanh tĩnh
- Hai câu cuối: Tình cảm của nhà thơ
Vậy, nếu phân bố cục cho bài thơ, em sẽ phân như thế nào?
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
III. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
1. Hai câu đầu:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
(Ánh trăng sáng đầu giường
Ngỡ là sương trên mặt đất)
Cảnh được miêu tả trong khoảng thời gian nghệ thuật nào?
Em hiểu thế nào là đêm thanh tĩnh?
- Cảnh vật:
+ Thời gian: đêm thanh tĩnh
+ Hình ảnh: “minh nguyệt quang”, “địa thượng sương”
 Ánh sáng
trăng bàng bạc, mờ ảo như sương đêm
 Một đêm trăng đẹp lung linh và huyền ảo
- Nhà thơ:
+ Cảm nhận: nghi (ngỡ)
 Vẫn đang thao thức tận hưởng vẻ đẹp
của trăng
+ Tình cảm: Nhà thơ rất yêu thiên nhiên và đặc biệt có cảm xúc
Cảnh đêm thanh tĩnh được gợi tả bằng hình ảnh
tiêu biểu nào?
Những chi tiết trên cho thấy ánh sáng trăng ở đây
được cảm nhận như thế nào?
Lời thơ gợi ra một cảnh đêm trăng ra sao?
Từ ngữ nào chứng tỏ có sự xuất hiện của
nhân vật trữ tình ở đây?
Tại sao nhà thơ lại “nghi” là “địa thượng sương”
khi tiếp nhận ánh sáng trăng?
Chữ “sàng” cho thấy cách thức nhà thơ
ngắm trăng như thế nào?
Giả sử nếu thay chữ “sàng” bằng chữ “án”, “trác”
(bàn) thì ý nghĩa của câu thơ sẽ thay đổi như thế nào?
Tại sao chỉ tả trăng mà lại gợi cả một đêm
thanh tĩnh?
Xuất phát từ tình cảm như thế nào mà tác giả lại
miêu tả một cảnh tượng đẹp như vậy?
mạnh với trăng
Hình ảnh Lí Bạch luôn gắn liền với trăng
Sàng tiền minh nguyệt quang
Nghi thị địa thượng sương
(Ánh trăng sáng đầu giường
Ngỡ là sương trên mặt đất)
Nêu cảm nhận của em về cảnh được tả trong hai câu thơ đầu?
- Cảnh vật:
+ Thời gian: đêm thanh tĩnh
+ Hình ảnh: “minh nguyệt quang”, “địa thượng sương”
 Ánh sáng
trăng bàng bạc, mờ ảo như sương đêm
 Một đêm trăng đẹp lung linh và huyền ảo
- Nhà thơ:
+ Cảm nhận: nghi (ngỡ)
 Vẫn đang thao thức tận hưởng vẻ đẹp
của trăng
+ Tình cảm: Nhà thơ rất yêu thiên nhiên và đặc biệt có cảm xúc
mạnh với trăng
Như vậy, ở hai câu đầu có phải là thuần túy tả cảnh hay không?
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
III. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
1. Hai câu đầu:
2. Hai câu cuối:
Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương
(Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng
Cúi đầu nhớ quê cũ)
Cảnh vẫn được duy trì ở từ ngữ nào?
- Cảnh vật:
“minh nguyệt”  vẫn là ánh sáng trăng tràn ngập
- Tình: “tư cố hương”
 Nhớ quê
- Nghệ thuật:
Cử đầu (ngẩng đầu) > < đê đầu (cúi đầu)
Vọng minh nguyệt (nhìn trăng sáng) > < Tư cố hương (nhớ quê cũ)
 Nỗi nhớ quê hương – một tình cảm luôn thường trực và sâu nặng
trong lòng nhà thơ
Cụm từ nào trong câu thơ cho thấy cái tình được bộc lộ rất rõ nét?
không gian
Cách biểu cảm ở hai câu thơ này có gì khác hai câu trước?
Em hiểu gì về hành động cử đầu, đê đầu của nhà thơ?
Nghệ thuật nào được sử dụng trong hai câu thơ cuối?
phép đối
Nghệ thuật ấy có vai trò gì trong việc thể hiện nỗi nhớ của tác giả?
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
- Lí Bạch -
Sàng tiền minh nguyệt quang
Nghi thị địa thượng sương
Cử đầu vọng minh nguyệt
Đê đầu tư cố hương
Phiên âm:
(Tĩnh dạ tứ)
Dịch thơ:
Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phủ sương
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng
Cúi đầu nhớ cố hương
- Tương Như (dịch) -
Sau khi
phân tích
bài thơ,
em hãy
so sánh
nguyên tác
với bản
dịch của
Tương Như?
Tương Như dịch
có phần hạn chế
ở câu thơ đầu:
Lí Bạch khi miêu
tả rất chú ý đến
độ sáng của trăng
còn Tương Như
chỉ mới dừng lại
ở hành động chiếu
rọi của trăng.
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
IV. TỔNG KẾT:
1. Nghệ thuật:
Câu hỏi: Tìm các động từ được sử dụng trong bài thơ? Chủ ngữ của những động từ ấy là ai? Việc sử dụng những động từ đó có tác dụng gì?
Ti?t 37: C?M NGHI TRONG D�M THANH TINH (Lí B?ch)
THẢO LUẬN NHÓM:
(2 phút)
Nghi thị (sương)
Ti?t 37: C?M NGHI TRONG D�M THANH TINH (Lí B?ch)
Cử (đầu)
Vọng (minh nguyệt)
Đê (đầu)
Tư (cố hương)
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
IV. TỔNG KẾT:
1. Nghệ thuật:
- Hệ thống động từ: nghi, cử, vọng, đê, tư
- Phép đối
- Hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị
2. Nội dung:
Bài thơ thể hiện nhẹ nhàng nhưng thấm thía tình quê hương của một người sống xa nhà trong đêm thanh tĩnh.
Nghi
Ti?t 37: C?M NGHI TRONG D�M THANH TINH (Lí B?ch)
Cử
Vọng
Đê
Tư
Minh - quang
Nguyệt
Địa
Sương
Dạ
Sàng
TĨNH DẠ
TỨ
Cảnh
Nhà thơ (tình)
Tiết 37:
- Lí Bạch -
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Phiếu học tập “KWL”
Tên bài học: ……………………………
Tên học sinh: ………………………….. Lớp ...... Trường ………………………
Hãy phân tích bài thơ
“Cảm nghĩ trong đêm
thanh tĩnh” của nhà
thơ Lí Bạch.
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
IV. LUYỆN TẬP:
Có người dịch “Tĩnh dạ tứ” thành hai câu thơ sau:
Đêm thu trăng sáng như sương
Lí Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà
Dựa vào những điều đã phân tích ở trên, em hãy nhận xét về hai câu thơ dịch ấy.
Hai c�u tho d?ch n�u tuong d?i d? � v� th? hi?n du?c tình c?m c?a nh� tho nhung so v?i nguy�n t�c v?n cĩ di?m kh�c:
- Lí B?ch khơng d�ng ph�p so s�nh, "suong" ch? xu?t hi?n trong c?m nghi c?a nh� tho nhung hai c�u d?ch l?i s? d?ng ph�p so s�nh.
- B�i tho ?n ch? ng?, khơng nĩi r� l� Lí B?ch nhung hai c�u d?ch nĩi dích danh t�n nh� tho.
- B�i tho cĩ 5 d?ng t? nhung ? hai c�u d?ch ch? cịn l?i 3
- B�i tho cịn cho ta bi?t t�c gi? ng?m trang nhu th? n�o qua ch? "s�ng ti?n", cịn ? hai c�u d?ch khơng d? c?p t?i.
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
Thử dịch “Tĩnh dạ tứ” theo thể thơ lục bát?
1. Đầu giường trăng sáng chan hòa ,
Trăng lan mặt đất ngỡ là sương đêm.
Ngẩng đầu trăng toả êm đềm,
Cúi đầu da diết nhớ miền quê xưa.
2. Trước giường ngắm ánh trăng soi
Ngỡ là mặt đất sương rơi nhẹ nhàng
Ngẩng đầu thấy ánh trăng vàng
Cúi đầu thương nhớ vô vàn cố hương
CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
Tiết 37
- Lí Bạch -
Củng cố:
- Đọc lại phần phiên âm và phần dịch thơ của bài thơ
- Đọc phần “Ghi nhớ” ở sgk
Học thuộc bài thơ, bài giảng
Soạn bài: Cách lập ý của bài văn biểu cảm
+ Đọc trước các đoạn văn ví dụ
+ Trả lời các câu hỏi ở sgk
+ Lập dàn ý cho đề bài: Cảm xúc về người thân
Về nhà

KÍNH CHÚC: SỨC KHỎE, HẠNH PHÚC, THÀNH ĐẠT
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ HẾT
XIN CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM!