Bài 10. Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (Tĩnh dạ tứ)

Ki?m tra bài cũ

- D?c thu?c lịng b�i "V?ng Lu son b? b?" c?a
Lí B?ch? N�u � nghia c?a b�i tho?

Bài 10: Tiết 37 CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
(Tĩnh dạ tứ)
- Lý Bạch -
Chân dung Lí Bạch
Mộ Lý Bạch ở Thanh Sơn, huyện Đương Đồ
Câu 1: Thể thơ của bài “Tĩnh dạ tứ” giống với thể thơ bài thơ nào sau đây?
Qua Đèo Ngang
Bài ca Côn Sơn
Sông núi nước Nam
Phò giá về kinh

Câu 2: Chủ đề của bài thơ là:
A. Đăng sơn ức hữu (Lên núi nhớ bạn)
B. Vọng nguyệt hoài hương (Trông trăng nhớ quê)
C. Sơn thủy hữu tình (Non nước hữu tình)
D. Tức cảnh sinh tình (Trông cảnh sinh tình)

Câu 3: Chữ “vọng” có nghĩa là:
Ánh sáng
Cúi xuống
Trông xa
Cảm nghĩ

A. CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNH
(Tĩnh dạ tứ)
- Lý Bạch -
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả: SGK

2. Tác phẩm

- Thể loại: ngũ ngôn
Nguyệt Hạ Độc Chước (Lý Bạch)
Một mình uống rượu dưới trăng
(Ngô Văn Phú & LTX)

Trong hoa rượu đã sẵn bình
Người thân chẳng có, một mình uống thôi.
Gọi trăng nâng chén ta mời,
Một trăng, một bóng, với người là ba.
Trăng kia chẳng uống được mà,
Bóng kia lẵng nhẵng theo ta chẳng rời.
Bạn cùng nhé bóng, trăng ơi !
Chơi Xuân cho kịp kẻo hoài mất xuân.
Ta ca, trăng cũng bần thần.
Ta múa, bóng quẩn bên chân rối bời,
Tỉnh ra cùng bóng, trăng vui.
Say khướt mỗi đứa mỗi nơi,chán phè.
Vô tình kết bạn làm chi,
Ngân Hà xa tít trên kia hẹn hò.
Nguyệt Hạ Độc Chước (Lý Bạch)
Một mình uống rượu dưới trăng
(Ngô Văn Phú & LTX)

Trong hoa rượu đã sẵn bình
Người thân chẳng có, một mình uống thôi.
Gọi trăng nâng chén ta mời,
Một trăng, một bóng, với người là ba.
Trăng kia chẳng uống được mà,
Bóng kia lẵng nhẵng theo ta chẳng rời.
Bạn cùng nhé bóng, trăng ơi !
Chơi Xuân cho kịp kẻo hoài mất xuân.
Ta ca, trăng cũng bần thần.
Ta múa, bóng quẩn bên chân rối bời,
Tỉnh ra cùng bóng, trăng vui.
Say khướt mỗi đứa mỗi nơi,chán phè.
Vô tình kết bạn làm chi,
Ngân Hà xa tít trên kia hẹn hò.

Hoàng Hạc Lâu Tống
Mạnh Hạo Nhiên Chi Quảng Lăng
(Lý Bạch)

Cố nhân tây từ Hoàng Hạc lâu,
Yên hoa tam nguyệt hạ Dương Châu.
Cô phàm viễn ảnh bích không tận,
Duy kiến Trường Giang thiên tuế lâu.


Tại Lầu Hoàng Hạc, tiễn
Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng
(Ngô Tất Tố)

Bạn từ lầu Hạc lên đường,
Giữa mùa hoa khói Châu Dương xuôi dòng.
Bóng buồm đã khuất bầu không,
Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời.

Tĩnh dạ tứ

Dịch thơ:
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.


Phiên âm:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.


Dịch nghĩa:
Ánh trăng sáng đầu giường,
Ngỡ là sương trên mặt đất.
Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng,
Cúi đầu nhớ quê cũ.


Lý Bạch
(701-762)
Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?)Lí B?ch
Phiên âm:
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.
Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.
Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.

Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch
Dịch nghĩa:
Ánh trăng sáng đầu giường,
Ngỡ là sương trên mặt đất.
Ngẩng đầu ngắm vầng trăng sáng,
Cúi đầu nhớ quê cũ.


Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch

Dịch thơ:
Đầu giường ánh trăng rọi,
Ngỡ mặt đất phủ sương.
Ngẩng đầu nhìn trăng sáng,
Cúi đầu nhớ cố hương.


Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch


II. Tìm hiểu văn bản:
1.Hai câu đầu
“Sàng tiền minh nguyệt quang,
Nghi thị địa thượng sương.”
Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch
Câu 1: Hai câu đầu có phải đơn thuần chỉ là tả cảnh không?
Phải b. Không
Câu 2: Vì sao?
Có chủ thể trữ tình
Có tả người
Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch
Câu 4: Nếu thay từ sàng bằng từ án, trác thì ý câu thơ có thay đổi không? Từ đó em có nhận xét gì về cách miêu tả ở hai câu thơ trên?
Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
- “Sàng”: tác giả nằm trên giường, không ngủ được, nhìn thấy ánh trăng xuyên qua cửa sổ



Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh


II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
“Nghi”: Nhấn mạnh ánh trăng sáng quá → màu trắng giống như sương
=> Ánh trăng là đối tượng cảm nghĩ của nhà thơ trong đêm không ngủ được.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
2. Hai câu cuối
“ Cử đầu vọng minh nguyệt,
Đê đầu tư cố hương.”

Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh
(Tinh d? t?) Lí B?ch
Học sinh thảo luận nhóm:
Câu hỏi 1: Có thể xem hai câu cuối là tả tình thuần túy không? Cụm từ trực tiếp tả tình trong hai câu cuối của bài thơ? Những từ còn lại tả gì?



Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh


Học sinh thảo luận nhóm:
Câu hỏi 2: Hai câu này tác giả dùng biện pháp nghệ thuật gì? Tác dụng như thế nào trong việc khắc họa tâm trạng chủ thể trữ tình?



Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh


II. Tìm hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
2. Hai câu cuối
- Nghệ thuật:
+“Tư cố hương” trực tiếp tả tình
+ Đối lập: Cử đầu >< đê đầu,
Vọng minh nguyệt >< tư cố hương
=> Khắc họa nỗi nhớ cố hương da diết thường trực dân trào khôn cùng của tác giả.


Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh


Dựa vào bốn động từ Nghi (ngỡ là), cử (ngẩng), đê (cúi) và tư (nhớ) để chỉ ra sự thống nhất, liền mạch của suy tư, cảm xúc trong bài thơ.



Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh


III. Tổng kết
1. Nghệ thuật: Hình ảnh thơ gần gũi ngôn ngữ tự nhiên mà tinh luyện. Sử dụng biện pháp đối ở câu ba, bốn.
2. Nội dung: Nỗi lòng đối với quê da diết, sâu nặng trong tâm hồn tình cảm của người xa quê.



Tiết 37: Văn bản
C?m nghi trong d�m thanh tinh


IV. Luyện tập
Có người dịch tĩnh dạ tứ thành hai câu thơ như sau:
“Đêm thu trăng sáng như sương
Lý Bạch ngắm cảnh nhớ thương quê nhà”
Em hãy nhận xét hai câu thơ dịch trên?

IV. Luyện tập
Hai câu thơ dịch đã nêu đầy đủ ý, tình cảm của nhà thơ
Điểm khác:
+ Lý Bạch không dùng phép so sánh. “Sương” chỉ xuất hiện trong cảm nghĩ của nhà thơ
+ Bài thơ ẩn chủ ngữ.
Năm động từ chỉ còn ba bài thơ còn cho biết tác giả ngắm cảnh như thế nào.