Bài 1. Mẹ tôi

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinh!
Trích “Những tấm lòng cao cả”
Et mônđô-Đô A xi mi
Ngữ Văn 7


Bài 1 - Tiết 2
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
- Emondo Dơ Amixi (1846-1908)
- Quê: Xứ Liguria vùng biển tây bắc nước Ý.
Là nhà hoạt động xã hội, nhà văn giầu lòng nhân ái. Ông có một sự nghiệp văn học đồ sộ gồm nhiều thể loại.
Emondo Dơ Amixi
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
2. Tác phẩm: “Những tấm lòng cao cả” (1886)
- Văn bản “Mẹ tôi” được trích trong tập truyện trên.
- “Mẹ tôi” là trang nhật ký được En-ri-co ghi lại vào thứ 5 ngày 10 tháng 11, kể về nội dung lá thư của người cha viết, khi cậu bé mắc lỗi với người mẹ yêu quý của mình.
- “…tác phẩm là sự kết tinh của một chủ nghĩa nhân văn lấp lánh…”
Tạo nên sự bất tử cho tên tuổi của nhà văn.
a. Đọc
b. Đại ý
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
3. Kết cấu: 2 phần
- phần 1: Từ đầu đến “xúc động vô cùng”  Lời tự bạch của đứa con.
- phần 2: Phần còn lại: Nội dung đa chiều của bức thư (lá thư phản ánh tình cảm, thái độ của người cha khi phê phán con và gợi lại trong cậu tình Mẫu tử thiêng liêng).
1. Lời tự bạch của đứa con
II. Tìm hiểu văn bản
- Nêu nguyên nhân người bố viết thư: Con vô lễ với mẹ
Nêu mục đích viết thư của bố:
+ Bày tỏ thái độ, tình cảm của mình trước hành vi của con.
+ Gợi lại trong con tình mẫu tử thiêng liêng.
- Tác dụng của lá thư: “Làm cậu bé xúc động vô cùng”
 Cách mở bài ngắn gọn, súc tích mở ra cho Enrico và chúng ta một cách cảm nhận mới mang đậm chất nhân văn về nội dung của văn bản.
2. Nội dung bức thư
II. Tìm hiểu văn bản
+ Lời tâm tình của bố:
“…En-ri-co của bố ạ!... Bố rất yêu con….con là niềm hi vọng tha thiết nhất đời bố…sự hỗn láo của con như một nhát dao đâm vào tim Bố vậy…”
+ Yêu cầu của bố (thái độ):
“… Việc như thế con không bao giờ được tái phạm nữa…con phải xin lỗi mẹ…xin mẹ hôn con…thà bố không có con còn hơn con bội bạc với mẹ…. Con đừng hôn bố…”
+ Vì :
“Trước mặt cô giáo con đã thiếu lễ độ với mẹ…bố đau đớn vì con hư! tủi nhục vì bố mẹ có đứa con thiếu giáo dục…”
a. Tình cảm, thái độ và lời nhắn nhủ của bố dành cho Enrico
2. Nội dung bức thư
II. Tìm hiểu văn bản
 Càng yêu thương con, bố càng đau đớn trước hành vi ứng xử không đúng mực của cậu bé đối với mẹ. Nên ông đã có thái độ nghiêm khắc, quyết liệt yêu cầu Enrico sửa chữa lỗi lầm.
* Lời nhắn nhủ của bố:
“…En-ri-co này! Con hãy nhớ rằng, tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương yêu đó!...”
(Chữ Hiếu là Gốc của đạo làm Người)
a. Tình cảm, thái độ và lời nhắn nhủ của bố dành cho Enrico
II. Tìm hiểu văn bản
“…Bố nhớ, cách đây mấy năm, mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi, trông chừng hơi thở hổn hển của con quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con đi!...Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con…”
Đọc đoạn văn và chú ý những cụm từ được gạch chân, qua đó hãy cho biết em đã cảm nhận được những nét đẹp gì trong phẩm chất của người mẹ En-ri-co?

II. Tìm hiểu văn bản
2. Nội dung bức thư
b. Hình tượng người mẹ
- Yêu thương con sâu sắc.
- Giàu đức hi sinh và hết lòng tận tụy vì con.
- Dịu dàng và hiền hậu.
II. Tìm hiểu văn bản
Đọc đoạn văn và cho biết:
“…Hãy nghĩ kỹ điều này, Enrico ạ: Trong đời, con có thể trải qua những ngày buồn thảm nhưng ngày buồn thảm nhất tất sẽ là ngày mà con mất mẹ.
Khi đã khôn lớn, trưởng thành, khi các cuộc đấu tranh đã tôi luyện con người thành dũng cảm có thể có lúc con sẽ mong ước thiết tha được nghe lại tiếng nói của mẹ, được mẹ dang tay ra đón vào lòng. Dù có lớn khôn, khỏe mạnh thế nào đi chăng nữa, con sẽ vẫn thấy mình là một đứa trẻ tội nghiệp, yếu đuối và không được chở che. Con sẽ cay đắng nhớ lại những lúc làm cho mẹ đau lòng… Con không thể sống thanh thản, nếu đã làm cho mẹ buồn phiền. Dù có hối hận, có cầu xin linh hồn mẹ tha thứ tất cả cũng chỉ vô ích mà thôi. Lương tâm con sẽ không một phút nào yên tĩnh. Hình ảnh dịu dàng và hiền hậu của mẹ sẽ làm tâm hồn con như bị khổ hình…”
Đoạn văn trên cho ta cảm nhận được gì về ảnh hưởng của người mẹ đối với cuộc sống tinh thần của Enrico nói riêng và chúng ta nói chung? Hình ảnh bà mẹ Ý trong chuyện gợi cho em liên tưởng gì đến mẹ của mình?
II. Tìm hiểu văn bản
2. Nội dung bức thư
b. Hình tượng người mẹ
- Yêu thương con sâu sắc.
- Giàu đức hi sinh và hết lòng tận tụy vì con.
- Dịu dàng và hiền hậu.
 Mẹ là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho con suốt cả cuộc đời. (Nên con sẽ phải day dứt cả đời nếu lỡ một lần làm lòng mẹ đau đớn)
(Những phẩm chất chung cao cả,vĩ đại của các bà mẹ xứng đáng với sự tôn thờ và lòng kính trọng của chúng ta)
II. Tìm hiểu văn bản
Theo em, ý nào dưới đây đúng cho câu hỏi: Tại sao người bố không trực tiếp bày tỏ suy nghĩ, thái độ của mình với con mà lại viết thư? Cách bày tỏ ấy có tác dụng gì đối với cậu bé?
Vì bố ở xa không về tâm sự trực tiếp được.

Nhằm cảnh cáo con về hành động thiếu lễ độ với mẹ trước cô giáo.

C. Vừa bày tỏ được thái độ nghiêm khắc, tình phụ tử sâu sắc vừa thể hiện cách giáo dục con tinh tế kín đáo của bố mà không làm tổn thương đến lòng tự trọng của cậu bé.
II. Tìm hiểu văn bản
3. Tác dụng của hình thức thể hiện văn bản
a. Tác dụng của hình thức trình bày văn bản (viết thư)
(Đây là một trong 9 bức thư của bố mẹ gửi cho Enrico - 6 lá của bố, 3 lá của mẹ)
- Bộc lộ sâu sắc, tinh tế suy nghĩ, tình cảm của người viết.
- Có hiệu quả giáo dục cao.
- Hợp với hình tượng trung tâm của văn bản: Người mẹ
- Thể hiện sâu sắc tình cảm và thái độ trân trọng của bố dành cho mẹ
- Tăng tính khách quan cho lời tâm tình của bố, cho sự việc và hình tượng mẹ được nói đến.
b. Nhan đề của bức thư (Dụng ý nghệ thuật)
II. Tìm hiểu văn bản


Thảo luận nhóm
Văn bản là một bức thư của người bố gửi cho con,nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề là “Mẹ tôi”?(“Mẹ” lại vắng mặt trong câu chuyện )
II. Tìm hiểu văn bản
Bên cạnh người mẹ tuyệt vời, Enrico còn có một người cha như thế nào?
Điều đó cho ta thấy gì về gia đình của cậu bé?
Cuộc sống ấy có ý nghĩa gì đối với tuổi thơ?
Theo em, tác giả đã sử dụng những bút pháp nghệ thuật nào để viết nên một văn bản hay đến vậy?
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Hình thức diễn đạt độc đáo, giàu tính biểu cảm.
- Sử dụng từ ngữ linh hoạt, giàu sức gợi…
- Giọng văn tha thiết nhưng nghiêm nghị giúp bộc lộ thái độ Yêu - Ghét rõ ràng của bố.
“Mẹ tôi” là bài ca tuyệt đẹp, ca ngợi vẻ đẹp cao cả giàu đức hi sinh của người mẹ, vẻ đẹp mẫu mực của người cha và cho ta bài học sâu sắc về đạo làm con.
(Cha mẹ luôn yêu thương, hết lòng vì con ↔ các con hiếu thảo, nên người. Đó là hạnh phúc của mọi gia đình).
* Ghi nhớ: (SGK - Tr.12)
2. Nội dung
IV. Luyện tập
1. Bài tập 1
Chọn đoạn rút ra từ mục ghi nhớ.
2. Bài tập 2
Em biết những câu ca dao, bài hát nào ngợi ca tấm lòng cha mẹ dành cho con cái, con cái dành cho cha mẹ? Hãy hát một bài mà em thích về người mẹ (học sinh tự thể hiện)
V. Hướng dẫn học và soạn bài
1. Bài tập về nhà
Làm bài tập số 2 (SGK - Tr.12)
Làm một bài thơ 5 chữ về người mẹ
2. Đọc trước từ ghép