Bài 1. Cổng trường mở ra

TRƯỜNG THCS NGUYỄN THƯỢNG HIỀN
Tổ Khoa học xã hội
Môn Ngữ Văn
Giáo viên: Đặng Thị Mười
Bài 1:
CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
Lí Lan

I. Đọc – chú thích
1. Tác giả, tác phẩm
- Lí Lan, sinh năm 1957, quê ở Bình Dương.

Lý Lan sinh ra tại Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Quê mẹ ở Lái Thiêu, quê cha ở huyện Triều Dương, thành phố Sán Đầu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Tám năm đầu đời Lý Lan sống ở quê mẹ, sau khi mẹ mất thì gia đình về Chợ Lớn định cư.
Lý Lan học khoảng một năm ở trường làng, nửa năm ở trường Trung Chánh, và Tiểu học Chợ Quán, Trung học Gia Long, Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, và cao học (M.A.) Anh văn ở Đại học Wake Forest (Mỹ).
Từ năm 1980 Lý Lan bắt đầu dạy ở trường Trung học Cần Giuộc (Long An), năm 1984 chuyển về trường Trung học Hùng Vương, Thành phố Hồ Chí Minh. Năm 1991 chuyển qua trường Trung học Lê Hồng Phong, năm 1995 sang dạy ở Đại học Văn Lang đến năm 1997 thì nghỉ dạy.
Lý Lan lập gia đình với Mart Stewart, một người Mỹ và hiện định cư ở cả hai nơi, Hoa Kỳ và Việt Nam.
- Tác phẩm.

Nơi Bình Yên Chim Hót (NXB Cà Mau, Cà Mau, 1986)
Chút Lãng Mạn Trong Mưa (NXB Trẻ, TP HCM, 1987)
Hội Lồng Đèn (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1991)
Chiêm Bao Thấy Núi (NXB Trẻ, TP HCM, 1991)
Truyện (in chung với Nguyễn Thị Minh Ngọc và Nguyễn Hải Chí, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh 1992)
Những Người Lớn (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1992)
Mưa Chuồn Chuồn (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 1993)
Chân Dung Người Hoa (NXB Văn Hoá, Hà Nội, 1994)
Đất Khách, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1995)
Bí Mật Của Tôi và Thằn Lằn Đen (NXB Trẻ, TP HCM,1996)
Lệ Mai, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1998)
Thơ (in chung với Thanh Nguyên và Lưu Thị Lương, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1998)
Sài Gòn Chợ Lớn Rong Chơi Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1998)
Khi Nhà Văn Khóc, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1999)
Dặm Đường Lang Thang, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 1999)
Dị Mộng (NXB Trẻ, TP HCM, 2000)
Quán Bạn (in chung với Thanh Nguyên, Lưu Thị Lương và Chim Trắng, NXB Trẻ, TP HCM, 2001)
Một Góc Phố Tàu (NXB Văn học, Hà Nội, 2001)
Ba Người và Ba Con Vật (NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2002)
Là Mình, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2005)
Người Đàn Bà Kể Chuyện, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2006)
Miên Man Tùy Bút, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2007)
Tiểu Thuyết Đàn Bà, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2008)
Hồi Xuân, Nhà xuất bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh, 2009)


VB có nhan đề “Cổng trường mở ra”. Em còn nhớ cảm xúc của mình lần đầu tiên bước chân đến trường không?.Em có thể chia sẻ một vài cảm xúc cụ thể với các bạn cùng lớp.


1. Đọc văn bản
- Kiểu văn bản: Văn bản nhật dụng
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
- Nhân vật chính: Người mẹ
- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất
- Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: “Từ đầu ... cũng nên đi ngủ sớm”: Ý nghĩ và cảm xúc của người mẹ khi nhìn đứa con ngủ say trong đêm trước ngày khai trường.
+ Phần 2: “Mẹ lêm giường và trằn trọc …cả hàng dặm sau này” : Hồi tưởng của người mẹ về ngày khai trường đầu tiên và vai trò của nhà trường đối với con người và toàn xã hội.
+ Phần 3: còn lại. Người mẹ hình dung những điều sẽ nói với con vào ngày khai trường sáng mai.
- Tóm tắt văn bản
Bài văn nêu lên tâm trạng lo lắng không ngủ được của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho con trước ngày khai giảng vào lớp Một, đồng thời cũng nói lên kí ức về tuổi thơ sống dạy trong lòng người mẹ
II. Tìm hiểu văn bản
(1) Trong đêm trước ngày khai trường của con, tâm trạng của người mẹ và đứa con khác nhau như thế nào?
(2) Những chi tiết nào biểu hiện tâm trạng của người mẹ?
- Tâm trạng của mẹ và con khác nhau:
+ Mẹ trằn trọc không ngủ được, suy nghĩ triền miên, nhớ lại kỉ niệm xưa.
+ Con tuy háo hức nhưng thanh thản, nhẹ nhàng đi vào giấc ngủ, chỉ có mối bận tâm duy nhất là tỉnh dậy đúng giờ.
- Chi tiết biểu hiện tâm trạng người mẹ:
+ Sau khi chuẩn bị xong hết mọi thứ cho con vào ngày mai, mẹ tự dặn mình đi ngủ sớm.
+ Mẹ lên giường và trằn trọc
+ Mẹ hồi tưởng lại ấn tượng sâu đậm về ngày khai trường đầu tiên
+ Mẹ nghĩ mình sẽ nói gì với con khi ngày mai đưa con đến trường
II. Tìm hiểu văn bản
1. Tâm trạng của ngưu?i mẹ tru?cư ngày khai trưu?ng dầu tiên của con.
+ Mẹ không ngủ, thao thức suốt đêm, suy nghĩ triền miên trong khi con thanh thản ,nhẹ nhàng vô tuư.
+ Lo lắng cho con.
+Nôn nao nhớ về ngày khai tru?ng nam xua c?a mỡnh
- Trong đêm không ngủ được, mẹ làm gì cho con?
+ Mẹ đắp mền cho con
+ Buông mùng, ém góc cẩn thận cho con
+ Rồi bỗng không biết làm gì nữa
+ Hàng ngày sau khi con ngủ, mẹ dọn dẹp nhà cửa, thu dọn đồ chơi
+ Mẹ nhìn con ngủ
+ Xem lại những thứ đã chuẩn bị cho con
→ Mẹ cẩn thận, tỉ mỉ, chăm sóc con chu đáo.

- Những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại biểu thị tâm trạng người mẹ?
+ Mẹ tin, mẹ không lo lắng, mẹ tin, mẹ tin, mẹ không lo.
→ Tình yêu, sự tin tưởng, hy vọng, hồi hộp của người mẹ trong buổi khai trường đầu tiên của con.
Khi nhớ lại lòng con lại rạo rực
những cảm xúc bâng khuâng, xao xuyến.. Mẹ còn nhớ sự nôn nao ,hồi hộp khi cùng bà ngoại đi tới gần ngôi trưuờng và nỗi chơi vơi hốt hoảng khi cổng trưuờng đóng lại,bà ngoại đứng bên ngoài cánh cổng nhưu đứng bên ngoài cái thế giới mà mẹ vừa buớcvào.
-Nhiều từ láy liên tiếp (Rạo rực ,bâng khuâng,xaoxuyến..)
=>Gợi cảm xúc phức tạp trong lòng mẹ :Vui,nhớ ,thuương..
- Ấn tượng khắc sâu mãi mãi trong lòng mẹ về ngày đầu tiên đi học được miêu tả bằng những từ ngữ, hình ảnh nào?
+ Rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến khi nhớ lại.
+ Mẹ còn nhớ sự nôn nao hồi hộp khi cùng bà ngoại đi tới gần ngôi trường và nỗi chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đóng lại, bà ngoại đứng ngoài cánh cổng như đứng bên ngoài cái thế giới mà mẹ vừa bước vào.
- Từ cảm xúc đó, em hiểu tình cảm nào đang diễn ra trong lòng mẹ?
+ Mẹ nhớ thương bà ngoại
+ Mẹ nhớ mái trường xưa.
- Tâm sự của ngưởi mẹ được bộc lộ bằng cách nào?
Người mẹ không trực tiếp nói với con hoặc ai cả.Người mẹ nhìn con ngủ,như tâm sự với con,nhưng thực ra là đang nói với chính mình,đang ôn lại kỉ niệm riêng.
Khắc họa tâm tư tình cảm,những điều sâu thẳm của người mẹ đối với con
Em hiểu như thế nào về hình ảnh “thế giới kì diệu” trong câu nói của người mẹ: “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”?

Gọi trường học là thế giới kì diệu vì đây sẽ là nơi:
+ Hình thành vốn tri thức nền tảng, toàn diện cho mỗi con người để sống, học tập và lao động suốt cuộc đời.
+ Hình thành nhân cách con người về mọi mặt (từ kĩ năng đến thói quen, các chuẩn mực và quan niệm, từ tình cảm đến tư tưởng).
+ Là môi trường tập thể, cùng với gia đình, đưa con người vào các hoạt động, để cùng chung sống và phát triển các mối quan hệ giáo tiếp với mọi người trong xã hội.
+ Nhà trường và tuổi học sinh sẽ là những kỉ niệm thân thương còn mãi trong suốt cuộc đời mỗi con người.
- Qua câu nói: “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”,người mẹ muốn nói với con điều gì?
+ Khẳng định vai trò to lớn của nhà trường với con người
+ Tin tưởng ở sự nghiệp giáo dục
+ Khích lệ con đến trường học tập.
+ Khuyến khích con tự lập, tự bước trên đôi chân của mình.

- Vai trò của nhà trường với cuộc đời mỗi con người như thế nào? Được thể hiện qua câu văn nào?
→Vô cùng quan trọng: “Ai cũng biết sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau,và sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch cả hàng dặm sau này”


Nêu suy nghĩ của bản thân khi nhận được sự quan tâm, chăm sóc của gia đình và được học tập, vui chơi dưới mái trường?

Sưu tầm câu ca dao, câu danh ngôn hay bài thơ nói về tấm lòng người mẹ?
“Con là mầm đất tươi xanh
Nở trong tay mẹ, mẹ ươm mẹ trồng
Hai tay mẹ bế mẹ bồng
Như con sông chảy nặng dòng phù sa
Mẹ nhìn con đẹp như hoa
Con trong tay mẹ thơm ra giữa đời
Sao tua rua đã lên rồi
Con ơi có cả đất trời bên con
Cho dù đạn réo mưa bom
Con trong tay mẹ vẫn ngon giấc nồng
Vẫn mơ tiếp giấc mơ hồng
Ru con tiếng mẹ bay vòng quanh nôi”

“Không có mặt trời thì hoa không nở, không có người mẹ thì cả anh hùng và nhà thơ đếu không có” M.Gocki

→Như những dòng nhật kí tâm tình,nhỏ nhẹ và sâu lắng,bài văn giúp ta hiểu thêm tấm lòng yêu thương, tình cảm sâu nặng của người mẹ đối với con và vai trò to lớn của nhà trường đối với mỗi cuộc sống mỗi con người.
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!