V9. Chủ đề: Văn bản thuyết minh

CHỦ ĐỀ TỰ CHỌN MÔN NGỮ VĂN 9

CHỦ ĐỀ BÁM SÁT

VĂN BẢN THUYẾT MINH
ĐẶC ĐIỂM VAI TRÒ VÀ NHỮNG ĐIỂM CẦN LƯU Ý.
Phần I:
A. Mục tiêu: Qua bài học này, học sinh sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng.
- Hiểu được vai trò, đặc điểm của văn thuyết minh trong đời sống con người.
- Rèn luyện kĩ năng trình bày các tri thức có tính chất khách quan, khoa học, nâng cao năng lực tư duy và biểu đạt cho học sinh.
B. Thời gian: 6 tiết.
C. Tài liệu:
- Bài đọc: Văn bản thuyết minh: Đặc điểm, vai trò và nhữg điểm cần lưu ý.
- Các bài tập:
- Bài đọc: Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh (SGK lớp 8)
Các phương pháp thuyết minh lớp 8 (SGK)

Phần II: GỢI Ý THỰC HIỆN

* Bước 1: Ôn tập về văn thuyết minh.
1. Em đã được học văn thuyết minh ở lớp 8, em hãy liệt kê các văn bản đã học .
2. Kể ra một số văn bản thuyết minh mà em đã học trong đời sống hằng ngày.
3. Các văn bản trên có những đặc điểm chung nào làm chúng trở thành một kiểu riêng?
4. Các văn bản trên đã thuyết minh về đối tượng bằng những phương thức nào?
5. các văn bản trên có đặc điểm gì? (HS cần xem lại các bài 11, 12, 13, 14, 15, 19, 20 của sách ngữ văn 8 tập 1 và tập 2).
* Bước 2: Học sinh làm các bài tập để hiểu và có kĩ năng làm văn thuyết minh. Rèn các thao tác thuyết minh để tiến tới thành thạotrong các bước chính tạo lập văn bản.
Bài tập 1: Cho các văn bản sau.
a. Ở nước ta, tiền giấy được phát hành lần đầu tiên dưới thời nhà Hồ (1400 – 1407) nhưng chỉ tồn tại trong thời gian rất ngắn. Sau khi Pháp xâm lược Việt Nam, ngân hàng Đông Dương ra đời năm 1875 và tiền giấy bắt đầu phát hành ở Nam Kỳ và Hải Phòng vào khoảng những năm 1859 – 1892. Sau khi nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà ra đời ngày 3/ 1/ 1946 chính phủ đã kí nghị định phát hành tiền giấy Việt Nam và đến ngày 31/ 11/ 1946 tờ giấy bạc đầu tiên ở nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà đã ra đời. Ngày 5/ 6 /1951 ngân hàng Quốc gia Việt Nam được thành lập và phát hành loại tiền giấy mới. Từ đó đến nay, nước ta đã trải qua bao lần đổi tiền (1959 – 1985) và một lần thống nhất tiền tệ hai miền Nam - Bắc theo loại tiền giấy mới (năm 1978).
(Theo báo Nhi đồng chăm học số 32/ 2003)
b. Tính hiện đại của lý luận văn học và phê bình văn học là một đề tài rất phong phú. Tính hiện đại đó tất yếu gắn liền với tính khoa học, tính nhân văn, tính chủ thể và nhu cầu tự do dân chủ, bình đẳng, công bằng, văn minh. Phê bình văn học trong ý nghĩa hiện đại không hề có nghĩa là "đánh người" mà là sống, là cùng chung sống và sáng tạo trong xã hội văn học, cùng làm giàu cho nền văn học dân tộc Việt nam ta.
( Trích tính hiện đại của tư duy lý luận,
phê bình văn học của Trần Đình Sỏi,
báo văn nghệ số 34 ra ngày 23/ 8/ 2003)
* Hỏi: Hai văn bản trên có phải là hai văn bản chứng minh không? Vì sao?
Bài tập 2:
a. Hãy đặt tên cho các văn bản ở bài tập 1?
b. Trong văn bản thuyết minh ở BT1, đã cung cấp tri thức gì cho bạn đọc (về các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên hay xã hội) Nêu tính cụ thể?
c. Hãy chứng minh van bản thuyết minh ở BT1: Ngôn ngữ chính xác, cô đọng, chặt chẽ, sinh động.
Bài tập 3: Viết một đoạn văn ngắn để thuyết minh một trong các đề tài sau:
a. Quyển vở soạn văn.
b. Quyển nhật kí của em.
c. Sổ tay văn học của học sinh THCS.
(Mỗi đoạn từ 12 – 15 câu)
Bài tập 4: Đọc các văn bản thuyết minh sau và cho biết người viết đã phải huy động kiến thức gì và sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?
a. Dơi là động vật ngủ đông. Vì thế ta thường bắt gặp chúng vào mùa hè. "Nhà" của dơi là