Tuyển tập SKKN vật lý THCS

ĐỀ TÀI
“HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TẬP ĐIỆN HỌC LỚP 9”
I. PHẦN MỞ ĐẦU:
I.1. Lý do chọn đề tài:
Môn vật lý chiếm một vị trí quan trọng trong hệ thống các môn học ở trường phổ thông, nó có nhiệm vụ cung cấp các kiến thức vật lý cơ bản phổ thông có hệ thống, góp phần phát triển năng lực tư duy khoa học, rèn luyện những kĩ năng cơ bản có tính tổng hợp.
Lớp 9 là lớp cuối cấp, trong trường THCS học sinh được học bộ môn vật lý một cách có hệ thống theo chương trình cải cách. Vật lý 9 đóng vai trò quan trọng trong suốt quá trình học bộ môn vật lý ở phổ thông. Nó có nhiệm vụ tạo điều kiện phát triển năng lực của học sinh lên một mức cao hơn và đặt ra những yêu cầu cao hơn đối với họ, đó là các yêu cầu về khả năng phân tích tổng hợp, khả năng tư duy trừu tượng, khái quát trong xử lý thông tin để hình thành khái niệm, rút ra các quy tắc, quy luật và định luật vật lý,... Bài tập vật lý có ý nghĩa rất quan trọng trong việc học tập bộ môn vật lý, qua việc giải bài tập học sinh có thế:
Củng cố các kiến thức cơ bản.
Rèn kĩ năng, kĩ xảo sử dụng ngôn ngữ vật lý, lập luận, suy luận logic các công thức vật lý, vận dụng công thức vào tính toán.
Làm chính xác hóa các định luật vật lý.
Liên hệ với thực tế đời sống, sản xuất.
Qua quá trình giảng dạy bộ môn vật lý theo chương trình đổi mới tại trường THCS Lê Quý Đôn, qua thực tế giảng dạy của bản thân, tôi thấy rằng môn vật lý 9 có số lượng bài tập tương đối phù hợp và không quá khó đối với học sinh. Song trên thực tế, việc giải quyết các bài tập còn gặp nhiều khó khăn, học sinh còn gặp nhiều vướng mắc và kết quả đạt được chưa cao, bởi việc giải bài tập bắt nguồn từ lý thuyết, ở lớp dưới số lượng bài tập định lượng ít, do vậy học sinh chỉ quen với các bài tập định tính, vì vậy mà lên lớp 9 thói quen đó còn tồn tại thể hiện trong việc giải các bài tập định lượng. Qua quá trình giảng dạy tôi nhận thấy rằng đa số các em còn lúng túng trong việc giải các bài tập định lượng, thể hiện trong quá trình giải các bài tập cụ thể, các em thường không bắt đầu từ những dữ kiện của bài toán mà áp dụng ngay công thức vào để tính toán với các con số, ngoài ra tôi thấy rằng việc giải bài tập vật lý không bắt đầu từ việc tìm ra vấn đề chứa đựng trong bài tập mà bắt đầu từ lựa chọn máy móc các công thức để tìm ra đáp số, sau khi giải xong bài tập học sinh chưa biết khái quát lại vấn đề cần giải quyết.
Thực tế cho thấy khả năng tiếp thu bài trên lớp của học sinh là tương đối tốt song kết quả của việc tự bản thân giải quyết các bài tập lại không cao. Chính vì vậy, là một giáo viên đã từng giảng dạy bộ môn vật lý 9, tôi muốn tìm hiểu để nắm bắt được những tồn tại và khó khăn cần khắc phục để từ đó điều chỉnh phương pháp giảng dạy bộ môn sao cho phù hợp với đối tượng học sinh, cũng là để giúp học sinh có phương pháp học tập đạt kết quả cao. Vì vậy tôi chọn đối tượng nghiên cứu là các em học sinh khối 9 với nội dung nghiên cứu: "Hướng dẫn học sinh giải bài tập mạch điện".
I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu:
*Mục tiêu:
Đối với môn vật lý, đòi hỏi tính tự chủ và tính sáng tạo của học sinh cao, việc giải bài tập vật lý đòi hỏi học sinh phải tóm tắt được dữ liệu của đề bài (Cho gì ? hỏi gì ? cần tìm gì ?) Trong đề bài ẩn chứa các hiện tượng, nội dung, bản chất vật lý nào? Kế hoạch giải ra sao? Chọn công thức, cách giải nào phù hợp? Trên cơ sở đó sẽ giúp học sinh củng cố lại những kiến thức đã học, hiểu sâu sắc bản chất của các hiện tượng vật lý, từ đó giúp học sinh nhớ lâu các kiến thức và biết cách vận dụng vào thực tế.
* Nhiệm vụ:
Việc dạy học vật lý không những hình thành cho học sinh những tri thức về các hiện tượng vật lý, kỹ năng và kỹ xảo nhất định mà còn phải đảm bảo tối đa sự phát triển trí tuệ, làm cho hoạt động tư duy của học sinh phát triển tích cực, độc lập, sáng tạo. Việc giúp học sinh nắm được cách giải các bài tập định lượng môn vật lý có vai trò rất quan trọng trong dạy học môn Vật lý. Thông qua hoạt động này giúp rèn luyện kỹ năng