Tuần 7. Từ nhiều nghĩa

1
Chào mừng các thầy cô giáo
về dự hội giảng lớp 5/2
Trường TH Sông Mây
GV: ĐINH THỊ DIỆP CÚC
2
Khởi động
Thứ ba ngày 12 tháng 10 năm 2010
Luyện từ và câu:
Tìm từ đồng âm trong câu ca dao sau:
Bà già ra chợ Cầu Đông
Xem một quẻ bói lấy chồng lợi chăng?
Thầy bói gieo quẻ nói rằng:
“Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn”

Bà già ra chợ Cầu Đông
Xem một quẻ bói lấy chồng lợi chăng?
Thầy bói gieo quẻ nói rằng:
“Lợi thì có lợi nhưng răng chẳng còn”

3
Dùng từ đồng âm để chơi chữ có tác dụng gì?
Dùng từ đồng âm để chơi chữ có tác dụng tạo ra những câu nói có nhiều nghĩa, gây những bất ngờ thú vị cho người đọc, người nghe.
Đặt câu trong đó có sử dụng từ đồng âm và nêu lên từ đồng âm đó?
4
Từ nhiều nghĩa
Thứ ba ngày 12 tháng 10 năm 2010
Luyện từ và câu:
5
I. Nhận xét:
A
B
a) Bộ phận ở hai bên đầu người và động vật
dùng để nghe.
b) Phần xương cứng màu trắng, mọc trên
hàm, dùng để cắn, giữ và nhai thức ăn.
c) Bộ phận nhô lên ở giữa mặt người hoặc
động vật có xương sống,dùng để thở và ngửi.
Răng
Mũi
Tai
1.Tìm nghĩa ở cột B thích hợp với mỗi từ ở cột A:
Thứ ba ngày 12 tháng 10 năm 2010
Luyện từ và câu:
Từ nhiều nghĩa
6
Thứ ba ngày 12 tháng 10 năm 2010
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Nghĩa gốc là nghĩa ban đầu của mỗi từ .
Em hiểu thế nào là nghĩa gốc của từ ?
7
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
2. Tìm nghĩa của các từ răng, mũi, tai trong khổ thơ này có gì khác nghĩa của chúng ở bài tập 1 ?
Răng
Mũi
của chiếc cào
Làm sao nhai được ?
thuyền rẽ nước
Thì ngửi cái gì ?
Cái ấm không nghe
Sao lại mọc ?...
QUANG HUY
tai
8
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI
VỀ NỘI DUNG BÀI TẬP 2
9
Th? ba, ng�y 12 thỏng 10 nam 2010
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Răng
của chiếc cào
Làm sao nhai được ?
Chỉ răng của chiếc cào không dùng để nhai, cắn xé thức ăn được. Chỉ là một dụng cụ trong lao động.
Chiếc cào sắt
Chiếc cào gỗ
răng cào
10
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
thuyền rẽ nước
Thì ngửi cái gì ?
Phần nhô ra của con thuyền.
Mũi của cái thuyền không
thể ngửi được .
Mũi thuyền
Mũi
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
11
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Cái ấm không nghe
Sao tai lại mọc ?...
Tai của cái ấm ở hai bên móc quai dùng để cầm, xách.
Tai ấm
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
12
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Nghĩa của từ tai trong “ tai ấm ”. Là nghĩa chuyển.
Nghĩa của từ mũi trong“Mũi thuyền rẽ nước”.
Là nghĩa chuyển.
Nghĩa của từ răng trong
“răng của chiếc cào”. Là nghĩa chuyển.
- Răng
- Mũi
- Tai
13
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Em hiểu thế nào là nghĩa chuyển ?
Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên
cơ sở nghĩa gốc của từ.
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
14
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Nghĩa của các từ :
răng, mũi, tai, ở bài tập 1 và bài tập 2 có gì
giống nhau?
Thảo luận nhóm bàn
về nội dung bài tập 3
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
15
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
Nghĩa của các từ :
Răng
Nghĩa giống nhau ở chỗ : Đều chỉ vật sắc, nhọn sắp đều nhau thành hàng.
răng, mũi, tai,
ở bài tập 1 và bài tập 2
có gì giống nhau ?
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
16
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
3. Nghĩa của các từ răng, mũi, tai ở bài tập 1 và bài tập 2 có gì giống nhau ?
Mũi
Nghĩa giống nhau ở chỗ : Cùng chỉ một bộ phận có đầu nhọn nhô ra phía trước.
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
17
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Từ nhiều nghĩa
3. Nghĩa của các từ răng, mũi, tai ở bài tập 1 và bài tập 2 có gì giống nhau ?
Tai
Nghĩa giống nhau ở chỗ : Cùng chỉ một bộ phận mọc ra ở hai bên, chìa ra như cái tai.
Thứ ba, ngày 12 tháng 10 năm 2010
18
II. Ghi nhớ
Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển.
Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.
19
Ví dụ
- Từ đồng âm: là những từ giống nhau về âm nhưng nghĩa hoàn toàn khác nhau.
- Từ nhiều nghĩa: các nghĩa của từ bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.
Trong các từ in đậm dưới đây từ nào là từ đồng âm? Từ nào là từ nhiều nghĩa?
Cổ
a) Em Mai cổ cao ba ngấn thật đẹp.
b) Cổ tay bé Hương vừa trắng lại vừa tròn.
c) Bà kể cho em nghe câu chuyện cổ tích rất hay.
20
III. Luyện tập
1. Đọc các câu dưới đây. Gạch (-)dưới các từ mắt, chân, đầu mang nghĩa gốc;gạch (=)dưới các từ mắt, chân, đầu mang nghĩa chuyển:
a) Mắt
Đôi mắt của bé mở to.
Quả na mở mắt.
b) Chân
Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân
Bé đau chân.
c) Đầu
Khi viết, em đừng ngoẹo đầu.
Nước suối đầu nguồn rất trong.
21
22
23
2. Các từ chỉ bộ phận cơ thể người và động vật thường là từ nhiều nghĩa. Hãy tìm một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của những từ sau:
lưỡi dao, lưỡi lê, lưỡi kiếm, lưỡi liềm,lưỡi hái, lưỡi cày, lưỡi búa, lưỡi rìu…
Lưỡi :
Miệng:
Cổ :
miệng ly, miệng chén, miệng bình,miệng túi, miệng hố, miệng núi lửa…
cổ áo,cổ tay, cổ chai, cổ lọ, cổ bình…
III. Luy?n t?p
24
Từ nhiều nghĩa
Thứ ba ngày 12 tháng 10 năm 2010
Luyện từ và câu:
Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển.
Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.
25
chúc các thầy cô mạnh khoẻ
chúc các em chăm ngoan học giỏi!