Tuần 7. Từ nhiều nghĩa

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VẠN NINH
TRƯỜNG TIỂU HỌC VẠN LƯƠNG 1
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 5C
MÔN: LUYỆN TỪ VÀ CÂU TIẾT: 13

BÀI: TỪ NHIỀU NGHĨA


GV: PHÙNG THỊ TRÍ
NĂM HOC: 2013 - 2014

Luyện từ và câu
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
I.Kiểm tra bài cũ:
Từ đồng âm
Câu 1: Khoanh vào ý trả lời đúng các câu sau:
Như thế nào là từ đồng âm?
a . Là từ có nhiều âm giống nhau.
b . Là từ có tiếng chứa âm đầu giống nhau.
c . Là từ giống nhau về âm.
d . Là từ giống nhau về âm nhưng khác hẳn nhau về nghĩa.
d
Câu 2: Tìm từ đồng âm trong các câu sau:
a. Con ngựa đá con chó đá.
b. Chị Ba có nhà mặt đường, buôn bán đường, chào khách ngọt như đường.
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
Luyện từ và câu
Từ nhiều nghĩa
I - Nhận xét:
A
B
Kết luận: Các nghĩa mà các em vừa xác định cho các từ răng, mũi, tai là nghĩa gốc (nghĩa ban đầu) của mỗi từ.
Răng
a. Bộ phận ở hai bên đầu người và động vật, dùng để nghe
Mũi
b. Phần xương cứng, màu trắng, mọc trên hàm, dùng để cắn, giữ và nhai thức ăn.
Tai
c. Bộ phận nhô lên ở giữa mặt người hoặc động vật có xương sống, dùng để thở và ngửi.
1. Tìm nghĩa ở cột B thích hợp với mỗi từ ở cột A:
I. Nhận xét:
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba, ngày 22 tháng 10 năm 2013
2. Nghĩa của các từ in đậm trong khổ thơ sau có gì khác nghĩa của chúng ở bài tập 1?
Răng của chiếc cào
Làm sao nhai được?
Mũi thuyền rẽ nước
Thì ngửi cái gì?
Cái ấm không nghe
Sao tai lại mọc..
Quang Huy
Răng chiếc cào
Mũi thuyền
Thứ ba, ngày 22 tháng 10 năm 2013
Luyện từ và câu
Từ nhiều nghĩa
I. Nhận xét:
-răng của chiếc cào không dùng để nhai như răng người và động vật.
-mũi của chiếc thuyền không dùng để ngửi.
-tai của cái ấm không dùng để nghe được.
Kết luận: Những nghĩa này hình thành trên cơ sở nghĩa gốc của các từ răng, mũi, tai (BT1). Ta gọi đó là nghĩa chuyển.
I. Nhận xét:
Kết luận: Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba, ngày 22 tháng 10 năm 2013
3.Nghĩa của các từ răng, mũi, tai ở bài 1 và bài 2 có gì giống nhau?
răng đều chỉ vật nhọn, sắc, sắp đều nhau thành hàng.
mũi cùng chỉ bộ phận có đầu nhọn nhô ra phía trước.
tai cùng chỉ bộ phận mọc ở hai bên, chìa ra như cái tai.
Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển. Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau
II . Ghi nhớ:
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba, ngày 22 tháng 10 năm 2013
III. Luyện tập:
Bài 1: Trong những câu nào, các từ mắt, chân, đầu mang nghĩa gốc và trong những câu nào, chúng mang nghĩa chuyển

a) Mắt - Đôi mắt của bé mở to.
- Quả na mở mắt.
b) Chân - Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.
- Bé đau chân
c) Đầu - Khi viết, em đừng ngoẹo đầu.
- Nước suối đầu nguồn rất trong.
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
III. Luyện tập:
Bài 1:
a) Mắt
Đôi mắt của bé mở to.
Quả na mở mắt.
b) Chân
Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.
Bé đau chân.
c) Đầu
Khi viết, em đừng ngoẹo đầu.
Nước suối đầu nguồn rất trong.
nghĩa gốc
nghĩa gốc
nghĩa gốc
nghĩa chuyển
nghĩa chuyển
nghĩa chuyển
Đáp án
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
III. Luyện tập:
Bài 2:. Các từ chỉ bộ phận cơ thể người và động vật thường là từ nhiều nghĩa. Hãy tìm một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của những từ sau: lưỡi, miệng, cổ, tay, lưng.
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba, ngày 22 tháng 10 năm 2013
lưỡi: lưỡi liềm, lưỡi hái, lưỡi dao, lưỡi cày, lưỡi búa,..
miệng: miệng bát, miệng hũ, miệng bình, miệng hố,…
cổ: cổ chai, cổ lọ, cổ bình, cổ áo, cổ tay,..
tay: tay áo, tay ghế, tay quay, tay tre, …
lưng: lưng ghế, lưng đồi, lưng núi, lưng trời, lưng đê,..
Đố vui :
Trong những câu nào, từ “da” mang nghĩa gốc và trong những câu nào, chúng mang nghĩa chuyển ?
1) Bé An có nước da trắng hồng.
2) Có nhiều em bé đã bị nhiễm chất độc màu da cam.
nghĩa gốc
nghĩa chuyển
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
Luyện từ và câu
Từ nhiều nghĩa
Từ chân nào mang nghĩa gốc, từ chân nào mang nghĩa chuyển?
Nghĩa gốc
Nghĩa chuyển
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
Luyện từ và câu
Từ tai nào mang nghĩa gốc, từ tai nào mang nghĩa chuyển?
Các cháu dỏng tai nghe ông, bà kể chuyện.
Tai cái ấm này hơi bé nên khó cầm.
Nghĩa gốc
Nghĩa chuyển
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
Luyện từ và câu
IV. Củng cố, dặn dò:
Từ nhiều nghĩa
Luyện từ và câu
Thứ ba ngày 22 tháng 10 năm 2013
Thế nào là từ nhiều nghĩa?
Các nghĩa của từ nhiều nghĩa có mối mối hệ như thế nào?
Về nhà tiếp tục hoàn thành bài 2 và chuẩn bị bài: “Luyện tập về từ nhiều nghĩa”. Đọc và tìm hiểu bài ở SGK/73.
Giờ học đã hết
Chúc các em học sinh chăm ngoan và học giỏi.
XIN CHÀO TẠM BiỆT QUÝ THẦY CÔ