Tuần 15. Giữ phép lịch sự khi đặt câu hỏi

LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Giữ phép lịch sự
khi câu hỏi
KIỂM TRA BÀI CŨ
Dùng câu hỏi vào những mục đích nào?
Nhiều khi, ta có thể dùng câu hỏi để thể hiện:
- Thái độ khen, chê.
- Sự khẳng định, phủ định.
- Yêu cầu, mong muốn.
LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Giữ phép lịch sự
khi câu hỏi
I. Nhận xét:
+ Câu hỏi :
Mẹ ơi, con tuổi gì ?
+ Từ ngữ thể hiện thái độ lễ phép :
Mẹ ơi.
Mẹ ơi, con tuổi gì ?
Tuổi con là tuổi Ngựa
Ngựa không yên một chỗ
Tuổi con là tuổi đi…
XUÂN QUỲNH
1. Tìm câu hỏi trong khổ thơ dưới đây. Những từ ngữ nào trong câu hỏi thể hiện thái độ lễ phép của người con ?
(Lời gọi )
a) Với cô giáo hoặc thầy giáo em.

b) Với bạn em.
Em muốn biết sở thích của mọi người trong ăn mặc, vui chơi, giải trí. Hãy đặt câu hỏi thích hợp:
 Với thầy giáo, cô giáo
– Thưa cô, cô có thích đi du lịch không ạ?
 Với bạn em
– Lan ơi, bạn có thích xem phim hoạt hình không?
– Thầy ơi, thầy thích môn thể thao nào nhất?
– Bạn thích học vẽ hơn hay học múa hơn?
Em có nhận xét gì về các câu hỏi sau:
– Tại sao cả tháng nay chẳng thấy cậu mặc chiếc áo mới nào?
Theo em, để giữ lịch sự, cần tránh hỏi những câu hỏi có nội dung như thế nào?
– Nhà chị không có xe hay sao mà cứ sang nhà em mượn xe vậy?
– Chú ơi, sao chú cứ dùng mãi chiếc ti vi cũ này thế?
II. Ghi nhớ
Khi hỏi chuyện người khác, cần giữ phép lịch sự như thế nào?
Khi hỏi chuyện người khác, cần giữ phép lịch sự. Cụ thể là:

1. Cần thưa gửi, xưng hô cho phù hợp với quan hệ giữa mình và người được hỏi.

2. Cần tránh những câu hỏi làm phiền lòng người khác.
III. Luyện tập.
Cách hỏi và đáp trong mỗi đoạn đối thoại dưới đây thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách của mỗi nhân vật như thế nào?
a. Ông bố dắt con đến gặp thầy giáo để xin học. Thầy Rơ-nê đã già, mái tóc ngả màu xám, da nhăn nheo, nhưng đi lại vẫn nhanh nhẹn… Thầy hỏi:
– Con tên là gì?
Ông Giô-dép liếc mắt nhìn Lu-i, có ý bảo con trả lời.
– Thưa thầy, con là Lu-i Pa-xtơ ạ.
– Con đã muốn đi học chưa hay còn thích chơi?
– Thưa thầy con muốn đi học ạ.
Cách hỏi và đáp trong mỗi đoạn đối thoại dưới đây thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách của mỗi nhân vật như thế nào?
a. Ông bố dắt con đến gặp thầy giáo để xin học. Thầy Rơ-nê đã già, mái tóc ngả màu xám, da nhăn nheo, nhưng đi lại vẫn nhanh nhẹn… Thầy hỏi:
– Con tên là gì?
Ông Giô-dép liếc mắt nhìn Lu-i, có ý bảo con trả lời.
– Thưa thầy, con là Lu-i Pa-xtơ ạ.
– Con đã muốn đi học chưa hay còn thích chơi?
– Thưa thầy con muốn đi học ạ.
Cách hỏi và đáp trong mỗi đoạn đối thoại dưới đây thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách của mỗi nhân vật như thế nào?
Cách hỏi và đáp trong mỗi đoạn đối thoại dưới đây thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách của mỗi nhân vật như thế nào?
b. Một lần I-u-ra chạm trán tên sĩ quan phát xít. Tên sĩ quan hỏi:
– Thằng nhóc tên gì?
– I-u-ra.
– Mày là đội viên hả?
– Phải.
– Sao mày không đeo khăn quàng?
– Vì không thể quàng khăn trước mặt bọn phát xít.
a. Ông bố dắt con đến gặp thầy giáo để xin học. Thầy Rơ-nê đã già, mái tóc ngả màu xám, da nhăn nheo, nhưng đi lại vẫn nhanh nhẹn… Thầy hỏi:
– Con tên là gì?
Ông Giô-dép liếc mắt nhìn Lu-i, có ý bảo con trả lời.
– Thưa thầy, con là Lu-i Pa-xtơ ạ.
– Con đã muốn đi học chưa hay còn thích chơi?
– Thưa thầy con muốn đi học ạ.
Theo ĐỨC HOÀI
Cách hỏi và đáp trong mỗi đoạn đối thoại dưới đây thể hiện quan hệ giữa các nhân vật và tính cách của mỗi nhân vật như thế nào?
b. Một lần I-u-ra chạm trán tên sĩ quan phát xít. Tên sĩ quan hỏi:
– Thằng nhóc tên gì?
– I-u-ra.
– Mày là đội viên hả?
– Phải.
– Sao mày không đeo khăn quàng?
– Vì không thể quàng khăn trước mặt bọn phát xít.
Theo VĂN 4 (1984)
Quan hệ Tính cách
a. Thầy- trò
b. Tên sĩ quan phát xít – cậu bé yêu nước.
Thầy Rơ – nê: ân cần trìu mến, yêu trò
Trò ( Lu – i Pa –xtơ): Lễ phép, ngoan ngoãn, kính trọng thầy.
b. Tên sĩ quan phát xít: Hách dịch, xấc xược.
Cậu bé: Yêu nước, căm ghét, khinh bỉ tên xâm lược.
2. So sánh các câu hỏi trong đoạn văn sau. Em thấy câu các bạn nhỏ hỏi cụ già có thích hợp hơn những câu hỏi khác không? Vì sao?
So sánh các câu hỏi trong đoạn văn sau. Em thấy câu các bạn nhỏ hỏi cụ già có thích hợp hơn những câu hỏi khác không? Vì sao?
Sau một cuộc dạo chơi, đám trẻ ra về. Tiếng nói cười ríu rít. Bỗng các em dừng lại khi thấy một cụ già đang ngồi ở vệ cỏ ven đường. Trông cụ thật mệt mỏi, cặp mắt lộ rõ vẻ u sầu.
– Chuyện gì xảy ra với ông cụ thế nhỉ ? - Một em trai hỏi.
Đám trẻ tiếp lời, bàn tán sôi nổi:
– Chắc là cụ bị ốm ?
– Hay cụ đánh mất cái gì ?
– Chúng mình thử hỏi xem đi !
Các em tới chỗ ông cụ, lễ phép hỏi :
– Thưa cụ, chúng cháu có thể giúp gì cụ không ạ?
Gạch chân dưới các câu hỏi. Câu các bạn nhỏ hỏi cụ già có thích hợp hơn những câu hỏi khác không? Vì sao?
Sau một cuộc dạo chơi, đám trẻ ra về. Tiếng nói cười ríu rít. Bỗng các em dừng lại khi thấy một cụ già đang ngồi ở vệ cỏ ven đường. Trông cụ thật mệt mỏi, cặp mắt lộ rõ vẻ u sầu.
– Chuyện gì xảy ra với ông cụ thế nhỉ ? - Một em trai hỏi.
Đám trẻ tiếp lời, bàn tán sôi nổi:
– Chắc là cụ bị ốm ?
– Hay cụ đánh mất cái gì ?
– Chúng mình thử hỏi xem đi !
Các em tới chỗ ông cụ, lễ phép hỏi :
– Thưa cụ, chúng cháu có thể giúp gì cụ không ạ?
a) Câu các bạn nhỏ hỏi cụ già……
b) Câu các bạn nhỏ tự hỏi nhau……
Câu hỏi các bạn nhỏ hỏi cụ già là:
-
-
b) Câu hỏi các bạn nhỏ tự hỏi nhau là:
-
-
Câu các bạn nhỏ hỏi cụ già….
Ghi lại các câu hỏi. Câu các bạn nhỏ hỏi cụ già có thích hợp hơn những câu hỏi khác không? Vì sao?
Câu các bạn nhỏ tự hỏi nhau……
So sánh các câu hỏi trong đoạn văn sau. Em thấy câu các bạn nhỏ hỏi cụ già có thích hợp hơn những câu hỏi khác không? Vì sao?

– Thưa cụ, chúng cháu có thể giúp gì cụ không ạ?
Câu hỏi này thích hợp hơn. Vì thể hiện sự tế nhị, cảm thông, chia sẽ.
1 – Thưa cụ, chuyện gì xảy ra với cụ thế ạ?
2 – Thưa cụ, chắc là cụ bị ốm ạ?
3 – Thưa cụ, có phải cụ đánh mất cái gì không ạ?
4 – Thưa cụ, chúng cháu có thể giúp gì cụ không ạ ?
– Thể hiện tò mò hoặc thiếu tế nhị
Trò chơi
đóng vai
Tình huống:
Em sang nhà bạn chơi khi đó em mới biết bà của bạn bị ốm, khi đó em sẽ hỏi thế nào?
Ghi nhớ:
Khi hỏi chuyện người khác, cần giữ phép lịch sự. Cụ thể là:

1. Cần thưa gửi, xưng hô cho phù hợp với quan hệ giữa mình và người được hỏi.

2. Cần tránh những câu hỏi làm phiền lòng người khác.

Củng cố - Dặn dò
CHÀO TẠM BiỆT CÁC EM !