Tuần 11. Quan hệ từ

Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Gò Vấp
Trường Tiểu học Lê Hoàn
Luyện từ và câu - lớp 5
Năm học 2011 - 2012
BÀI MỚI
QUAN HỆ TỪ
Nội dung bài mới :
Hoạt động 1: Tìm hiểu về các quan hệ từ trong câu.
Hoạt động 2: Hình thành khái niệm về quan hệ từ.
Hoạt động 3: Thực hành – Luyện tập
Hoạt động 1
Tìm hiểu về các quan hệ từ trong câu
I. Nhận xét:
1.Trong mỗi ví dụ dưới đây, từ in màu đỏ được dùng để làm gì?
Rừng say ngây và ấm nóng.
Ma Văn Kháng
b. Tiếng hót dìu dặt của Hoạ Mi giục các loài chim
dạo lên những khúc nhạc tưng bừng.
Võ Quảng
c. Hoa mai trổ từng chùm thưa thớt, không đơm đặc
như hoa đào. Nhưng cành mai uyển chuyển hơn
cành đào.
Theo Mùa xuân và phong tục Việt Nam
Tác dụng của từ
Ví dụ
Rừng say ngây và
ấm nóng.
b. Tiếng hót dìu dặt của

Hoạ Mi giục các loài chim

dạo lên những khúc nhạc tưng bừng.
c. Hoa mai trổ từng chùm

thưa thớt, không đơm đặc

như hoa đào. Nhưng cành

mai uyển chuyển hơn cành đào.
và
say ngây
ấm
nóng
nối
với
của
nối
Tiếng hót
dìu dặt
Hoạ
Mi
với
như
nối
không
đơm đặc
với
hoa
đào
Nhưng
2 câu ví dụ c
với nhau
nối
say ngây
ấm nóng.
Tiếng hót dìu dặt
Hoạ Mi
không đơm
đặc
hoa đào
c. Hoa mai trổ từng chùm

thưa thớt, không đơm đặc

như hoa đào. Nhưng cành

mai uyển chuyển hơn cành đào.
Từ
Ví dụ
Rừng say ngây và
ấm nóng.
b. Tiếng hót dìu dặt của Hoạ Mi giục các loài chim dạo lên những khúc nhạc tưng bừng.
c. Hoa mai trổ từng chùm thưa thớt, không đơm đặc như hoa đào. Nhưng cành mai uyển chuyển hơn cành đào.
và
biểu thị quan hệ
song song
của
biểu thị quan hệ
sở hữu
như
biểu thị quan hệ
so sánh
Nhưng
biểu thị quan hệ
tương phản
(đối lập)
Nhận xét
Ví dụ
Rừng say ngây và
ấm nóng.
b. Tiếng hót dìu dặt của Hoạ Mi giục các loài chim dạo lên những khúc nhạc tưng bừng.
c. Hoa mai trổ từng chùm thưa thớt, không đơm đặc như hoa đào. Nhưng cành mai uyển chuyển hơn cành đào.
Các từ: và, của, như, nhưng trong các ví dụ bên dùng để làm gì?
Từ: và, của, như trên dùng để nối các từ ngữ
trong một câu; từ nhưng nối hai câu với nhau.
Chúng giúp gì cho người đọc hoặc nghe?
Chúng giúp người đọc, người nghe hiểu rõ mối quan hệ giữa các từ
trong câu hoặc quan hệ về ý giữa các câu.
I. Nhận xét:
2. Quan hệ giữa các ý ở mỗi câu dưới đây ( rừng cây bị chặt phá – mặt đất thưa vắng bóng chim; mảnh vườn nhỏ bé – bầy chim vẫn về đây tụ hội ) được biểu hiện bằng những cặp từ nào?
Nếu rừng cây cứ bị chặt phá xơ xác thì mặt đất sẽ ngày càng thưa vắng bóng chim.

b. Tuy mảnh vườn ngoài ban công nhà Thu thật nhỏ bé nhưng bầy chim vẫn thường rủ nhau về đây tụ hội.
Câu
Nhận xét
Nếu rừng cây cứ bị chặt phá xơ xác thì mặt đất sẽ ngày càng thưa vắng bóng chim.
b.Tuy mảnh vườn ngoài ban công nhà Thu thật nhỏ bé nhưng bầy chim vẫn thường rủ nhau về tụ hội.
Câu a nối với nhau bằng cặp từ :
Nếu …. thì…
Câu b nối với nhau bằng cặp từ :
Tuy ….nhưng…
Nếu
thì
Tuy
nhưng
I. Nhận xét:
2. Quan hệ giữa các ý ở mỗi câu dưới đây ( rừng cây bị chặt phá – mặt đất thưa vắng bóng chim; mảnh vườn nhỏ bé – bầy chim vẫn về đây tụ hội ) được biểu hiện bằng những cặp từ nào?
Câu
Nhận xét
Chúng biểu thị mối quan hệ gì trong câu?
Nếu rừng cây cứ bị chặt phá xơ xác thì mặt đất sẽ ngày càng thưa vắng bóng chim.
b.Tuy mảnh vườn ngoài ban công nhà Thu thật nhỏ bé nhưng bầy chim vẫn thường rủ nhau về tụ hội.
Nếu … thì…
biểu thị quan hệ
điều kiện,(giả thiết)-kết quả
Tuy … nhưng…
biểu thị quan hệ
tương phản (đối lập)
I. Nhận xét:
2. Quan hệ giữa các ý ở mỗi câu dưới đây ( rừng cây bị chặt phá – mặt đất thưa vắng bóng chim; mảnh vườn nhỏ bé – bầy chim vẫn về đây tụ hội ) được biểu hiện bằng những cặp từ nào?
Trong câu, nhiều khi các từ ngữ không phải được nối với nhau bằng 1 quan hệ từ mà bằng 1 cặp quan hệ từ.
Hoạt động 2
Hình thành
khái niệm về quan hệ từ
Quan hệ
từ
Một quan
hệ từ
Cặp quan
hệ từ
và, với, hay, hoặc, nhưng, mà, thì, của, ở, tại, …
Biểu thị quan hệ tăng tiến: Không chỉ … mà…, không những … mà …
Biểu thị quan hệ tương phản: Tuy… nhưng…, mặc dù … nhưng …
Biểu thị quan hệ nguyên nhân - kết quả: Vì … nên…; Do … nên …, thì … mà…
Biểu thị quan hệ giả thuyết - kết quả, điều kiện- kết quả: Nếu … thì…; Hễ … thì …
Từ ngữ
nối
Quan hệ
từ
Từ ngữ nối
Một quan
hệ từ
Một cặp
quan
hệ từ
và, với, hay, hoặc, nhưng, mà, thì, của, ở, tại, …
Biểu thị quan hệ tăng tiến: Không chỉ … mà…, không những … mà …
Biểu thị quan hệ tương phản: Tuy… nhưng…, mặc dù … nhưng …
Biểu thị quan hệ nguyên nhân - kết quả: Vì ..nên Do.. nên, thì ..mà.
Biểu thị quan hệ giả thuyết - kết quả, điều kiện- kết quả: Nếu … thì…; Hễ … thì …
Hoạt động 3
Luyện tập
1.Tìm quan hệ từ trong mỗi câu sau và nêu rõ tác dụng của chúng:
Chim, Mây, Nước và Hoa đều cho rằng tiếng hót
kì diệu của Hoạ Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc. Võ Quảng
b.Những hạt mưa to và nặng bắt đầu rơi xuống như ai ném đá, nghe rào rào.
Nguyễn Thị Ngọc Tú
c. Bé Thu rất khoái ra ban công ngồi với ông nội, nghe ông rủ rỉ giảng về từng loài cây.
Theo Văn Long
Luyện tập
Câu
a.Chim, Mây, Nước
và Hoa đều cho
rằng tiếng hót kì
diệu của Hoạ Mi đã
làm cho tất cả
bừng tỉnh giấc.
Võ Quảng
Tác dụng của từ
và
nối
Chim, Mây,
Nước
với
Hoa
của
tiếng hót
kì diệu
nối
với
Hoạ Mi
rằng
nối
cho
với
(tiếng hót… tỉnh giấc.) bộ phận đứng sau
Luyện tập
và
Chim, Mây, Nước
Hoa
của
tiếng hót kì
diệu
Hoạ Mi
rằng
cho
tiếng hót kì diệu của Hoạ Mi đã làm cho tất cả bừng tỉnh giấc.
Võ Quảng
rằng
Câu
b/ Những hạt mưa to và nặng bắt đầu rơi xuống như ai ném đá, nghe rào rào.
Nguyễn Thị Ngọc Tú
c/ Bé Thu rất khoái ra ban công ngồi với ông nội, nghe ông rủ rỉ giảng về từng loài cây.
Theo Văn Long
Tác dụng của từ
với
nối
ngồi
với
ông nội
về
giảng
nối
với
từng
loài cây.
Luyện tập
và
nối
to
với
nặng
như
nối
rơi
xuống
với
ai
ném đá
và
to
nặng
như
ngồi
ông nội
với
rơi xuống
ai ném đá
về
giảng
từng loài cây.
Luyện tập
2. Tìm cặp quan hệ từ ở mỗi câu sau và cho biết chúng biểu thị quan hệ gì giữa các bộ phận của câu?
a. Vì mọi người tích cực trồng cây nên quê hương em có nhiều cánh rừng xanh mát.
b.Tuy hoàn cảnh gia đình khó khăn nhưng bạn Hoàng vẫn luôn học giỏi.
Câu
Cặp từ…biểu thị
Vì … nên …
biểu thị quan hệ
nguyên nhân - kết quả
Tuy … nhưng…
biểu thị quan hệ
tương phản (đối lập)
a. Vì mọi người tích cực trồng cây nên quê hương em có nhiều cánh rừng xanh mát.
b.Tuy hoàn cảnh gia đình khó khăn nhưng bạn Hoàng vẫn luôn học giỏi.
Vì
nên
Tuy
nhưng
Các nhóm thi đặt câu với quan hệ từ vừa học:
và, nhưng, của, như…
Thời gian 2 phút
Luyện tập
Bên của sổ, tôi học bài và làm bài.
Mái tóc của Lan rất mượt.
Môi bé đỏ như thoa son.
Bầu trời tối sầm lại nhưng không mưa.
An và Nam đều đạt danh hiệu học sinh giỏi.
Sách vở của em được bao bọc cẩn thận.
Chiếc cặp như người bạn thân của em.
Em được nghỉ học ba ngày. Nhưng mẹ cũng không cho đi chơi.
Vài ví dụ
Củng cố
Đặt câu với mỗi quan hệ từ : và, nhưng, của
Đuổi hình bắt chữ
Nam Lan đang ngồi ngắm sao trên trời.
và
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Sơn Nga đang chơi bên nhau.
và
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Tuy Mary là con gái bạn ấy lại rất khỏe.
nhưng
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Những quyển sách Hoa được xếp chồng lên nhau.
của
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Chọn chữ cái trước ý em cho là đúng nhất.
Bài 1:
Quan hệ từ là từ ngữ nối :
a/ Từ với từ
b/ Câu với câu
c/ Cả 2 câu trên đều đúng
Chọn chữ cái trước ý em cho là đúng nhất.
Bài 1:
Vị trí của quan hệ từ dùng để nối từ là :
a/ Đầu câu
b/ Giữa câu
c/ Cuối câu
Chọn chữ cái trước ý em cho là đúng nhất.
Bài 2: “ Ông lão bắt đầu kể với tôi rất tỉ mỉ về việc sau một chuyến đi săn, Lê-nin mời ông đến Mát-xcơ-va.”
Các quan hệ từ trong câu trên là:
a/ kể, về
c/ với, về
b/ với, sau
d/ về, đến
Đúng giơ Đ, sai giơ S.
Bài 3: Các quan hệ từ trong các câu sau đã dùng đúng hay sai.
a/ Thắng gầy nhưng rất khỏe.
b/ Đất có chất màu vì nuôi cây lớn.
d/ Tuy nhà xa nhưng em phải đi học sớm.
c/ Nếu chất màu của đất không có nước vận chuyển thì cây không thể lớn.
Đ
S
Đ
S
DẶN DÒ
- Học thuộc ghi nhớ trang 110.
- Làm lại bài tập 3 vào vở.
Chuẩn bị tiết sau:
Mở rộng vốn từ : Bảo vệ môi trường trang 115.
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
Kính chúc quý thầy cô
Sức khỏe - Thành công