Tuần 11. Đại từ xưng hô

Tập thể lớp 5A chào đón
các thầy cô về dự giờ thăm lớp
Thứ ngày tháng 10 năm 2009
Luyện từ và câu
Kiểm tra bài cũ
Đại từ là gì? Đặt câu có đại từ.
Đại từ là từ dùng để xưng hô, để thay thế cho danh từ, tính từ, động từ trong câu để khỏi lặp lại các từ ấy.
Đại từ xưng hô
I.Nhận xét:
1.Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi:
- Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế?
Hơ Bia giận dữ:
- Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi.
Nghe nói vậy, thóc gạo tức lăm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng.
Đoạn văn có các nhân vật: Hơ Bia, cơm, thóc, gạo
+ Đoạn văn có những nhân vật nào?
+ Các nhân vật làm gì?
Cơm và Hơ Bia đối đáp với nhau. Thóc gạo giận Hơ Bia bỏ cả vào rừng.
+ Những từ nào được in đậm trong đoạn văn?
Từ in đậm: Chị, chúng tôi, ta, chúng, các ngươi
+ Những từ đó dùng để làm gì?
dùng để thay thế cho Hơ Bia, thóc gạo, cơm
+ Những từ nào chỉ người nghe?
Từ dùng để chỉ người nghe là từ: Chị, các ngươi.
+ Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới?
Từ chỉ người hay vật được nhắc tới là từ: chúng
Từ nào người nói dùng để tự chỉ mình?
Những từ người nói dùng để tự chỉ mình: Ta, chúng tôi
: Ngày xưa có cô Hơ Biađẹpnhưng rất lười, lại không biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi:
- Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế?
Hơ Bia giận dữ:
- Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi.
Nghe nói vậy, thóc gạo tức lăm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng.
: Ngày xưa có cô Hơ Biađẹpnhưng rất lười, lại không biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi:
- Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế?
Hơ Bia giận dữ:
- Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi.
Nghe nói vậy, thóc gạo tức lăm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng.
Những từ: chị, chúng tôi, ta, chúng, các ngươi trong đoạn văn bên được gọi là đại từ xưng hô
+ Vậy em hiểu thế nào là đại từ xưng hô?
Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp:
Tôi, chúng tôi, mày, chúng mày, nó, chúng nó,...
Đại từ xưng hô
xưng là tôi, tớ, mình,..
-Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp:
Tôi, chúng tôi, mày, chúng mày, nó, chúng nó,...
2. Tìm những từ em vẫn dùng để xưng hô:
+ Với thầy, cô:
+ Với bố, mẹ:
+ Với anh, chị, em:
+ Với bạn bè:
xưng là em, con.
xưng là con
Xưng là em, anh (chi)
Những từ: em, con, anh, chị thuộc từ loại nào các em đã được học?
Danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô
Việc dùng các danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện điều gì?
- Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam ta còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính:
ông, bà, anh, chị, cháu, thầy bạn,...
Đọc lại lời của cơm và chị Hơ Bia:
+ Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế?
+ Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi.
Theo em cách xưng hô của mỗi nhân vật ở đoạn văn trên thể hiện thái độ của người nói như thế nào?
Cách xưng hô của cơm rất lịch sự, còn cách xưng hô của Hơ Bia thì thô lỗ, coi thường người khác.
Thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính.
Bên cạch các từ tôi, chúng tôi, mày chúng mày,... thì người Việt Nam còn dùng những từ như thế nào làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc tuổi tác giới tính?
- Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp:
Tôi, chúng tôi, mày, chúng mày, nó, chúng nó,...
- Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam ta còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính:
ông, bà, anh, chị, cháu, thầy bạn,...
+ Vậy khi xưng hô ta cần chí ý làm gì để thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới.
- Khi xưng hô ta cần chí ý lựa chọ từ cho lịch sự, để thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới.
II. Ghi nhớ
III. Luyện tập
* Bài tập 1
Tìm và gạch chân các đại từ xưng hô trong đoạn đối thoại sau. Nêu nhận xét về thái độ, tình cảm của nhân vật khi dùng đại từ xưng hô đó.
- Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông , một con rùa đang cố sức tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai:
- Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy sao?
- Anh đừng diễu tôi ! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn?
Thỏ ngạc nhiên:
- Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao ? Ta chấp chú em một nửa đường đó.
+ Rùa xưng là tôi, gọi thỏ là anh, thái độ của rùa: tự trọng lịch sự với thỏ.
+ Thỏ xưng là ta, gọi rùa là chú em: Thái độ của thỏ kiêu căng, coi thường rùa.
BT2
Tiết học kết thúc,
kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ