Toan hay

Trong một đêm mưa bão, những con chim hoảng sợ bay vào nhà tìm chỗ trú, đập vào cánh cửa. Nghe tiếng đập cánh của những con chim, tôi biết nhưng không chú ý gì đến nữa mà ngủ thiếp đi. Sáng hôm sau tỉnh giấc, tôi thấy một xác chim bị con mèo ăn thịt chỉ còn lại những túm lông vũ. Câu chuyện chỉ có vậy, nó không để lại một ám ảnh lớn trong tuổi thơ, vì khi ấy còn nhỏ, đâu nghĩ ngợi gì nhiều. Nhưng đến khi tôi  lớn lên, khoảng chừng 27 tuổi, tôi nhớ lại và đã sáng tác bài thơ để kể câu chuyện cũ từ thời ấu thơ. Bài thơ như tiếng vọng miền tuổi thơ xa xít” Tiếng vọng của lòng nhân ái Những âm thanh từ thời thơ ấu, dẫu không để lại ấn tượng gì nhiều cho chính cậu bé Quang Thiều năm 10 tuổi nhưng lại là một nỗi ám ảnh của một Nguyễn Quang Thiều hơn 10 năm sau đó và tới tận bây giờ. Từ bài thơ Tiếng vọng, nhà thơ muốn gửi tới bạn đọc một thông điệp về lòng nhân ái.  Thói ích kỷ, tính cá nhân và ham muốn hưởng thụ của con người có thể đánh mất đi lòng nhân ái của chính con người. Một con chim đập cửa, tiếng kêu cứu của một số phận trong lúc hoạn nạn, lẽ ra anh phải dời bỏ hạnh phúc của anh, dời bỏ những điều kiện thuận lợi mà đi vào giữa đêm mưa gió ấy để cứu vớt một sinh linh bé bỏng. Con chim là một biểu tượng, nó có thể là một con người. Và chính vì người ta ngại rét, ngại gió, ngại mưa, ngại mọi thứ …  sự ích kỷ đã phủ ngập trong lòng họ khiến họ không quan tâm đến cái tai nạn, cái bất hạnh của sinh linh bé nhỏ kia hay của chính những con người ở ngay bên cạnh mình. Và hôm sau, khi anh ta thấy cái chết của sinh linh bé bỏng kia, anh ta hối hận thì mọi thứ đã là quá muộn, đã mất mát rồi. Thi thoảng, khi những cơn gió buổi chiều thổi qua những ống tre bên mái rạ, cậu vẫn nghe thấy tiếng của những con chim non. Đó không phải là tiếng hót vui truyền cành buổi sáng, tiếng hót đó như một lời trách móc, một lời oán giận, một lời cảnh báo về sự vô cảm của con người với con người trong thế giới này. Với nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, bài thơ Tiếng vọng còn như một lời sám hối, một nỗi ân hận của của chính tác giả.
 
Những con chim mãi mãi không ra đời được bởi mẹ chúng đã chết, nhưng tiếng của nó vẫn vọng mãi. Tiếng vọng ấy chỉ là một sáng tạo của tác giả. Tác giả lấy đó như biểu tượng. Như tiếng của một oan hồn gửi cho những người mà lẽ ra, nếu lòng tốt của anh ta thức dậy, lòng nhân ái của anh ta đủ lớn để anh ta dời khỏi chăn ấm đệm êm thì anh ta có thể cứu được một sinh linh thoát khỏi cái chết, cứu được một con người thoát khỏi lầm lạc, khổ đau, hoạn nạn. Và Tiếng vọng ở đây là tiếng vọng của lòng nhân ái.
 
Và "Tiếng vọng" từ một nền giáo dục…
 

          Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều

 
Vai trò giáo dục lòng nhân ái của văn chương trong nhà trường là một yêu cầu tối quan trọng. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho rằng: “Việc giảng dạy văn trong nhà trường đang mỗi ngày một xấu đi. Trước hết, SGK của chúng ta không được thay đổi nhiều với những lý thuyết khô khan. Những đứa trẻ không phải những nhà nghiên cứu, chúng là những tâm hồn và chủ nghĩa nhân văn hay cái đẹp đưa đến với chúng phải là những giáo cụ trực quan, là đời sống quanh nó, là thiên nhiên, là cây cỏ, cha mẹ ông bà, là những vật nuôi trong gia đình, chứ không phải là một lý thuyết thô thiển. Một trong những người quyết định chọn bài thơ Tiếng vọng vào giảng dạy lớp 5 là thầy Nguyễn Mạnh Hưởng. Cũng là người thầy để lại nhiều ấn tượng với nhà thơ Nguyễn Quang Thiều. Theo như lời kể của anh thì “cứ mỗi lần đến giờ văn của thầy học sinh đợi chờ để nghe, ở đó bắt đầu là một thế giới khác, một vẻ đẹp khác, một tinh thần khác, một cảm xúc khác được dâng lên trong lòng chúng tôi. Có thể chúng tôi không hiểu hết những điều gì thầy giảng nhưng sau tiết học đó trong lòng mỗi chúng tôi đã ẩn chứa một vẻ đẹp nào đó, như vừa được gieo vào. Bây giờ, dường như những giờ giảng không còn làm được điều đó nữa. Các thầy cô dạy theo một giáo trình tất cả như một, không có sáng tạo, và không bằng cảm hứng của họ, không bằng tình yêu, sự xúc động của chính họ nữa mà chỉ là những “