Toan 5

giải 12 bài toán lớp 5 về tỉ số phần trăm
bằng giải pháp “ cụ thể hóa”
I Giới thiệu
Khi học sinh giải các bài toán liên quan đến “Tỉ số phần trăm”, đặc biệt là những bài toán khó, có tính trừu tượng cao thường gặp nhiều khó khăn, lúng túng .
Việc đưa các bài toán liên quan đến Tỉ số phần trăm (%) từ các dạng toán lạ thành các dạng toán quen thuộc bằng giải pháp đưa những dữ liệu “Cụ thể hóa” hay như có GV đặt tên là “lượng hoá” (*) giúp học sinh dễ hiểu từ đó giải nhanh chóng, chính xác hơn khi gặp những bài toán đó.
II Các dạng bài toán
Dạng 1. Tìm tỉ số phần trăm của hai số.
Tổng quát. Muốn tìm tỉ số phần trăm của A so với B
Cách giải. Tìm thương của hai số đó bằng cách lấy A : B
Nhân thương đó với 100 và viết kí hiệu % vào bên phải tích tìm được
Dạng 2. Tìm giá trị phần trăm của một số.
Tổng quát. Muốn tìm A% của B
Cách giải. Ta lấy B x A : 100 ( hoặc B : 100 x A )
Dạng 3. Tìm một số khi biết giá trị phần trăm của số đó.
Tổng quát. Muốn tìm một số khi biết A% của nó là B
Cách giải. Ta lấy B : A x 100 ( hoặc B x 100 : A )
Ví dụ : qua hai bài toán trong sách giáo khoa, các bài toán có số liệu cụ thể.
Ví dụ 1. Một mảnh đất hình chữ nhật có chiều dài 18m, chiều rộng 15m. Người ta dành 20% diện tích mảnh đát để làm nhà. Tính diện tích phần đất dùng làm nhà.
(Bài 3 trang 77, SGK Toán 5)
Phân tích. Ta có 20% =
, vì vậy nêu ta coi diện tích mảnh đất là 100 phần thì diện tích làm nhà là 20 phần như thế : từ % cụ thể hóa thành phân số ( số pần được chia ra ) ==> tính được diện tích phần đất làm nhà.
Bài giải.
Diện tích mảnh đất là:
18 x 15 = 270 ( m2)
Diện tích phần đất làm nhà là:
270 : 100 x 20 = 54 (m2)
Đáp số: 54 m2
Ví dụ 2. Số học sinh khá giỏi của trường Vạn Thịnh là 552 em, chiếm 92 % số học sinh toàn trường. Hỏi trường Vạn Thịnh có bao nhiêu học sinh?
Phân tích. Đây là dạng toán tìm một số khi biết giá trị phần trăm của số đó
Ta có: 92% =
.
Bài này đã chia học sinh của trường là 100 phần, thì học sinh khá giỏi là 92 phần

Bài giải.
Một phần số học sinh toàn trường là:
552 : 92 = 6 ( học sinh )
Số học sinh của trường Vạn thịnh là:
6 x 100 = 600 ( học sinh )
Đáp số: 600 học sinh
Đối với các bài toán trên mối quan hệ trong các bài toán ( các dữ kiện ) được nêu ra một cách tường minh thì học sinh lựa chon các phép tính khá dễ dàng. Tuy nhiên trong thực tế, không phải các dữ kiện trong một bài toán cũng thể hiện rõ ràng như vậy mà chúng ẩn sau những tình huống thực tế của bài toán.
Vì vậy giải pháp “ cụ thể hóa” các số liệu đã cho để đưa các bài toán đó