Tổ chuc hoạt động dạy học với các thí nghiệm vật lí tự làm

ĐỀ TÀI: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG VỚI CÁC THÍ NGHIỆM VẬT LÍ TỰ LÀM Ở TRƯỜNG THCS

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
I - Cơ sở lí luận:
- Trong dạy học vật lí các thiết bị dạy học như: Bảng biểu, tranh vẽ, mô hình, thí nghiệm,… được sử dụng không chỉ minh họa kiến thức, lời giảng của giáo viên mà chủ yếu là nguồn tri thức, là phương tiện để học sinh khai thác tìm tòi, phát hiện, chiếm lĩnh tri thức.
- Nhưng thí nghiệm vật lí đóng một vai trò và vị trí rất quan trọng trong việc dạy và học môn vật lí trong trường THCS.
II - Cơ sở khoa học:
- Do tính trực quan, thí nghiệm vật lí có chức năng kích thích cho quá trình tư duy của học sinh và là phương tiện hỗ trợ cho sự phát triển tư duy và nhận thức của học sinh.
- Khi học sinh được tham gia trực tiếp vào thực hành thí nghiệm là đã tạo môi trường và điều kiện để học sinh được làm việc, rèn luyện, sáng tạo, tăng hiệu quả của quá trình học tập.
- Hiện nay, việc khai thác lựa chọn và sử dụng các thí nghiệm vật lí trong dạy học đang được phát triển theo nhiều hướng khác nhau, trong đó ta có thể quy về ba hướng chính: Khai thác và sử dụng thí nghiệm ngày càng hiện đại; Khai thác và sử dụng thí nghiệm tự làm (vật liệu rẻ tiền, dể tìm); Phối hợp thí nghiệm hiện đại và thí nghiệm tự làm.
- Việc cải cách thay SGK được tiến hành đại trà bắt đầu từ năm học 2002-2003 với mục đích là đổi mới phương pháp dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học. Song việc đổi mới nội dung phương pháp giảng dạy và quá trình tích cực hóa của học sinh trong học tập vật lí không thể tách rời với việc tổ chức thí nghiệm vật lí trong hoạt động học tập vật lí. Tronng bối cảnh trên để có các thiết bị dụng cụ thí nghiệm phù hợp, ngoài các thiết bị được trang bị trong nhà trường thì việc phát huy thiết kế các thí nghiệm tự làm (TNTL) là hết sức cần thiết.
III – Cơ sở thực tiễn:
- Do đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh THCS là rất hiếu động, các em luôn luôn có sự tìm tòi sáng tạo trong học tập nhằm tìm ra những tri thức khoa học mới cho bản thân. Bên cạnh đó việc học tập và nghiên cứu môn vật lí ở trường THCS đòi hởi phải có các dụng cụ thí nghiệm, mà hiện nay các thiết bị, dụng cụ thí nghiệm của bộ môn còn rất hạn chế không đủ đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
- Mặt khác ở các trường vùng sâu, vùng xa thì trang thiết bị phục vụ cho dạy và học lại càng gặp nhiều khó khăn.
- Chính vì ba cơ sở trên, nhất là tình hình thực tế ở địa phương nông thôn hiện nay việc thiếu dụng cụ thí nghiệm diễn ra rất thường xuyên, mà các nguyên vật liệu ở địa phương lại rất nhiều và rất phong phú ta có thể dễ dàng tìm kiếm được và có thể tạo ra một số thí nghiệm đơn giản, vừa giải quyết được tình trạng thiếu trang thiết bị như hiện nay ở vùng nông thôn, vừa giải quyết được các vấn đề sư phạm hiện nay. Điều này đã làm tôi băng khoăn suy nghĩ và tôi đã mạnh dạng thực nghiệm một số phương pháp: “Tổ chức hoạt động với các thí nghiệm vật lí tự làm ở trường trung học cơ sở” và đã đem lại một số hiệu quả đáng kể.
Đây chính là lí do tôi chọn đề tài nghiên cứu trên trong quá trình giảng dạy của mình.




































B – NỘI DUNG ĐỀ TÀI

I – ĐẶT VẤN ĐỀ:
- Những TNTL là những thí nghiệm đơn giản, có hình thức gọn nhẹ, dễ lắp ráp nên giáo viên và học sinh có thể tự chế tạo và lắp ráp mọi lúc mọi nơi.
- Mặt khác các nguyên vật liệu của TNTL dễ kiếm, rẻ tiền nên có thể triển khai rộng rải cho học sinh tham gia vào việc tự làm thí nghiệm.
- Do TNTL có những đặc điểm trên nên nó có một vai trò quan trọng và đã dáp ứng được các yêu cầu dạy – học vật lí ở trường THCS như sau:
+ Nhờ TNTL mà các khó khăn về cơ sở vật chất được giải quyết phần nào, vì vậy người dạy chủ động hơn trong việc lựa chọn phương pháp giảng dạy sao cho phù hợp với mục tiêu và nội dung của từng bài học. Đặc biệt TNTL giúp cho giáo viên và học sinh có điều kiện nghiên cứu vật lí theo phương pháp thực nghiệm và phương pháp mô hình hóa.
+ TNTL giúp học sinh có điều