Tiết : SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG

Ngày soạn:
Tiết : SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG

I.Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh nắm được:
-Từ vựng của một ngôn ngữ không ngừng phát triển.
-Sự phát triển của từ vựng được diễn ra trước hết theo cách phát triển nghĩa của từ thành nhiều nghĩa trên cơ sở nghĩa gốc.Hai phương thức phát triển chủ yếu là ẩn dụ và hoán dụ.
II.Tiến trình lên lớp:
Ổn định:
KTBC: Thế nào là dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp?Cho ví dụ?
Bài mới:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung ghi bảng

Hoạt động 1
Gọi h/s đọc bài “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông”
?Từ “kinh tế”trong bài thơ có nghĩa là gì? Ngày nay có còn dùng theo nghĩa này nữa không? Qua đó em rút ra nhận xét gì về nghĩa của từ?




Gọi h/s đọc các ví dụ trong Sgk, chú ý từ in đậm
?Cho biết nghĩa của từ “xuân”, “tay” trong các ví dụ?Nghĩa nào là nghĩa gốc nghĩa nào là nghĩa chuyển?Nếu có nghĩa chuyển thì được chuyển theo phương thức nào?
Gọi h/s đọc ghi nhớ.
Hoạt động 2:
-Gọi 1 h/s làm bài tập 1





-Gọi h/s đọc bài tập 2





-Gọi h/s đọc bài tập 3



-Gọi h/s đọc bài tập 4

? h ãy lấy dẫn chứng, chứng minh?


















-Gọi h/s đọc bài tập 5
? Từ mặt trời câu thơ trên s ử biện pháp tu từ nào?
H/s đọc


-Kinh tế:kinh bang tế thế:trị nước cứu đời
-Ngày nay:hoạt động lao động sản xuất, phát triển và sử dụng của cải vật chất làm ra
=>Nghĩa của từ không phải bất biến.Nó có thể thay đổi theo thời gian.Có thể những nghĩa cũ mất đi,những nghĩa mới được hình thành
a.-xuân(1):mùa trong năm(nghĩa gốc
-xuân(2):tuổi trẻ(nghĩa chuyển)=>p/t ẩn dụ
b.-tay(1):bộ phận cơ thể người dùng để cầm nắm…(nghĩa gốc)
-tay(2):người chuyên hoạt động hay giỏi một môn một nghề nào đó(nghĩa chuyển)=>p/t hoán dụ

-H/s đọc.

-H/s lên bảng làm =>h/s khác nhận xét sửa chữa
+a.chân:nghĩa gốc
+b.chân:nghĩa chuyển theo p/t hoán dụ
+c,d:nghĩa chuyển, theo p.t ẩn dụ

-H/s đứng tại chỗ nhận xét:
+Trà trong trà atiso, hà thủ ô… được dùng theo nghĩa chuyển có nghĩa là sản phẫm thực vật được chế biến thành dạng khô,dùng pha nước uống=>p/t ẩn dụ
-Tương tự bài 2



a/Hội chứng(nghĩa gốc):tập hợp nhiều triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh.(Hội chứng viêm đường hô hấp cấp)
Nghĩa chuyển:tập hợp nhiều hiện tượng, sự kiện biểu hiện một tình trạng,một v/đ xh, cùng xuất hiện ở nhiều nơi(Hội chứng “kính thưa”, hội chứng “phong bì”…)
b/Ngân hàng:(nghĩa gốc):tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩng vực kinh doanh và quản lý các nghiệp vụ tiền tệ, tín dụng.(Ngân hàng nông nghiệp phát triển nộng thôn,…)
Nghĩa chuyển:Kho lưu trữ những thành phần,bộ phận cơ thể người để dùng khi cần thiết(ngân hàng máu,gen…)Hay tập hợp các dữ liệu liên quan tới một lĩnh vực, được tổ chức để tiện tra cứu, sử dụng(ngân hàng đề thi,dữ liệu…)
c/sốt:...
-Phép tu từ ẩn dụ,đây không thể vì nghĩa của từ mặt trời ở câu hai chỉ có tính lâm thời, không tạo nên nghĩa mới
I.Sự biến đổi và phát triển của từ ngữ.
Ghi nhớ:Sgk/56


















II.Luyện tập
Bài tập 1:
+a.chân:nghĩa gốc
+b.chân:nghĩa chuyển theo p/t hoán dụ
+c,d:nghĩa chuyển, theo p.t ẩn dụ
Bài tập 2:
-Nghĩa chuyển,theo p/t ẩn dụ

Bài tập 3:
- Dùng nghĩa chuyển,theo p/t ẩn dụ.

Bài tập 4:
a/Hội chứng(nghĩa