Tich luy sinh hoc

Đột biến
I/ Kh¸i niÖm vÒ ®ét biÕn:
Lµ nh÷ng biÕn ®æi ph¸t sinh tõ sù thay ®æi thµnh phÇn sè l­îng hoÆc cÊu tróc cña NST ( gäi lµ ®ét biÕn NST ) hay ph¸t sinh tõ sù thay ®æi thµnh phÇn ho¸ häc, hoÆc trËt tù s¾p xÕp c¸c nuclª«tit trong gen (gäi lµ ®ét biÕn gen)
II/ Nguyªn nh©n vµ tÝnh chÊt biÓu hiÖn cña ®ét biÕn:
Nguyªn nh©n:
- M«i tr­êng bªn ngoµi:Bao gåm c¸c yÕu tè lý, ho¸ häc
+ YÕu tè lý häc: NhiÖt ®é, bøc x¹, ©m thanh ...
+ YÕu tè ho¸ häc:C¸c lo¹i ho¸ chÊt nh­: c«nxixin, ªtylmªtalsunponat(EMS) .... t¸c dông víi liÒu l­îng vµ thêi gian thÝch hîp.
- M«i tr­êng bªn trong: Lµ nh÷ng rèi lo¹n trong qu¸ tr×nh T§C néi bµodÈn ®Õn lµm thay ®æi c¬ chÕ sinh lý ho¸
2. TÝnh chÊt biªu hiÖn:
§ét biÕn ph¸t sinh mét c¸ch ®ét ngét, ngÈu nhiªn c¸ biÖtvµ kh«ng cã ®Þnh h­íng. PhÇn lín cã h¹i ®èi víi c¬ thÓ mét sè Ýt cã lîi hoÆc trung tÝnh
III/ C¬ chÕ ph¸t sinh ®ét biÕn:
§ét biÕn gen:
C¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn t¸c ®éng lµm rèi lo¹n qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña ADN, lµn ®øt ph©n tö ADN hoÆc nèi ®o¹n vµo ADN ë vÞ trÝ míi....
§ét biÕn cÊu tróc NST:
C¸c t¸c nh©n g©y ®ét biÕn lµn cho NST bÞ ®øt hoÆc lµm ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh tù nh©n ®«i cña NST trao ®æi chÐo c¸c cr«matÝt....
§ét biÕn sè l­îng NST:
Do sù ph©n ly kh«ng b×nh th­êng cña c¸c cÆp NST ë kú sau cña qu¸ tr×nh ph©n bµo.
§ét biÕn dÞ béi thÓ:
Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö mét hoÆc mét vµi cÆp NST kh«ng thÓ ph©n ly t¹o lo¹i giao tö kh«ng b×nh th­êng lµ giao tö thõa hay thiÕu mét hoÆc vµi NST. c¸c giaotö nµy tæ hîp víi giao tö b×nh th­êng trong thô tinh t¹o hîp tö ph¸t triÓn thµnh thÓ dÞ béi.
§ét biÕn ®a béi thÓ:
- Trong nguyªn ph©n: Thoi v« s¾c kh«ng h×nh thµnh nªn toµn bé c¸c ®«i NST nh©n ®«i mµ kh«ng ph©n ly dÈn ®Õn t¹o tÕ bµo 4n tõ tÕ bµo 2n.
- Trong gi¶m ph©n: Tõ tÕ bµo 2n do thoi v« s¾c kh«ng h×nh thµnh dÈn ®Õn h×nh thµnh giao tö 2n lo¹i giao tö nµy tæ hîp víi giao tö kh¸c trong thô tinh t¹o hîp tö ®a béi.
IV/ HËu qu¶ vµ ý nghÜa cña ®ét biÕn:
§ét biÕn gen:
T¹o kiÓu h×nh kh«ng b×nh th­êngmét sè Ýt lµm chÕt sinh vËtnhung lµ nguån v« tËn cña qu¸ tr×nh chän läc cã ý nghÜa ®èi víi tiÕn ho¸ vµ chän gièng
§ét biÕn cÊu tróc NST:
Th­êng g©y chÕt sinh vËt hay t¹o ra bÖnh hiÓm nghÌo
§ét biÕn sè l­îng NST:
§B dÞ béi thÓ : T¹o kiÓu h×nh kh«ng b×nh th­êng, c¸c bÖnh hiÓm nghÌo.
§B ®a béi thÓ: G©y chÕt ë §V nh­ng ë TV ®­îc øng dông vµo s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra gièng c©y trång do ®Æc ®iÓm c¸c c¬ quan sinh d­ìng lín kh¸c th­êng thêi gian sinh tr­ëng, kÐo dµi ,chèng chÞu tètvíi ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr­êng cho n¨ng suÊt cao.

Th­êng biÕn
Kh¸i niÖm:
Nh÷ng biÕn ®æi kiÓu h×nh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¬ thÓ, kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn kiÓu gen v× vËy kh«ng di truyÒn cho thÕ hÖ sau.
Nguyªn nh©n:
Th­êng biÕn ph¸t sinh do t¸c ®éng trùc tiÕp cña ®iÒu kiÖn m«i tr­êng
TÝnh chÊt biÓu hiÖn:
Th­êng biÕn mang tÝnh chÊt ®ång lo¹t ®Þnh h­íng do ®ã cã thÓ dù ®o¸n ®­îc th­êng biÕn x¶y ra trong mét m«i tr­êng x¸c ®Þnh nµo ®ã.
VD: Sù thay ®æi h×nh d¹ng l¸ rau m¸c tuú theo ®é ngËp n­íc.
L¸ trong kh«ng khÝ cã d¹ng mñi m¸c .
L¸ næi trªn mÆt n­íc cã d¹ng phiÕn trßn , nhá.
L¸ ngËp trong n­íc cã d¹ng h×nh d·i mÒm máng.
ý nghÜa:
Th­êng biÕn mang tÝnh chÊt thÝch nghi c¸ thÓ nh»m gióp c¬ thÓ tiÕp tôc tån t¹i khi m«i tr­êng biÕn ®æi

Mức phản ứng - ý nghĩa sản xuất
- Møc ph¶n øng:
Lµ giíi h¹n th­êng biÕn cña mét kiÓu gÎn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kh¸c nhau. Trong mét gen mæi gen cã méy m­c ph¶n øng riªng
VD: ë Bß söa
+ L­îng söa cña mét gièng bß chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña ®iÒu kiÖn thøc ¨n vµ ch¨m sãc tøc lµ cã ph¶n øng réng.
+ TØ lÖ b¬ söa c¶u méy gièng bß Ýt thay ®æi tøc lµ cã ph¶n øng hÑp.
- ý nghÜa:
+ Mæi gièng ®­îc ®Æc tr­ng cña mét kiÓu gen nhÊt ®Þnh cã møc ph¶n øng nhËt ®Þnh víi c¸c ®iÒu kiÑn vµ kû thuËt ch¨n sãc.
ThÓ hiÖn:
M«i tr­êng
KiÓu gen KiÓu h×nh
(Gièng) Kû thuËt s¶n xuÊt (N¨ng suÊt)
+ Mæi gièng cã mét giíi h¹n n¨ng suÊt nhÊt ®Þnh. Kû thuËt s¶n xuÊt quy ®Þnh n¨ng suÊt cô thÓ trong giíi h¹n ®ã.
+ N¨ng suÊt lµ kÕt qu¶ t¸c ®éng cña gièng vµ kû thuËt: cã gièng tèt nh­ng ch¨m sãc kh«ng ®óng ky thuËt th× vÈn kh«ng ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña gièng. Ng­îc l¹i khi ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu s¶n xuÊtth× gièng cñng kh«ng cho kh¶ n¨ng tèi ®a do kiÓu gen quy ®Þnh.
* BiÕn dÞ liªn tôc: Lµ lo¹i biÕn dÞ mµ t­¬ng øng víi mét sè vÞ trØtung gian bÊt kún»m giöa 2 trÞ sè giíi h¹n nµo ®ã.
VD: Nh÷ng sai kh¸c vÒ khèi l­îng vµ c¸c h¹t thuéc mét thø ®Ëu, sè h¹t trªn b«ng.
Phân biệt thường biến với đột biến
Lo¹i biÕn dÞ
§iÓm
so s¸nh
Th­êng biÕn
§ét biÕn

Kh¸i niÖm BiÕn ®æi kiÓu h×nh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸ thÓ BiÕn ®æi x¶y ra trong cÊu tróc vËt chÊt di truyÒn.

Nguyªn nh©n Do t¸c ®éng trùc tiÕp cña m«i tr­êng. - Do m«i tr­êng ngoµi: C¸c yÕu tè lý, ho¸ (nhiÖt ®é, tia phãng x¹, chÊt ho¸ häc...)

§Æc ®iÓm XuÊt hiÖn ®ång lo¹t theo h­íng x¸c ®Þnh. XuÊt hiÖn ®ét ngét ngÈu nhiªn riªng lÎ vµ kh«ng ®Þnh h­íng.

ý nghÜa - Cã ý nghÜa thÝch nghi c¸ thÓ trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng bÊt lîi.
- Kh«ng di truyÒn nªn kh«ng ph¶i lµ nguån nguyªn liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸. - PhÇn lín cã h¹i cho sinh vËt. Mét sè Ýt cã lîi vµ trunh tÝnh.
- Di truyÒn nªn lµ nguån nguyªn liÖu cho chän gièng vµ tiÕn ho¸
Cho vÝ dô th­êng biÕn:
Mét sè loµi thó (Thá, Chån, C¸o...) ë xø l¹nh mïa ®«ngcã bé l«ng tr¾ng, dµy lÈn víi mµu tuyÕt. Mïa hÌ l«ng th­a thít mïa vµng.
Vì sao thân các loại cỏ thường rỗng.
Dïng cïng mét vËt liÖu ®Ó lµm a hai c¸i cét cã cïng chiÒu dµi, th× cét èng trßn rçng ch¾c h¬n cét ®Æc rÊt nhiÒu ®Æc biÖt khi chèng ®ë lùc ngang.
Th©n cá rçng ch¾c ch¾n h¬n nhiÒuth©n cá ®Æc, bëi le träng l­îng b¶n th©n cá rçng nhÑ lai kh«ng dÓ gÊp g¶ycßn th©n cá ®Æc do träng l­îng b¶n th©n l«nns ph¶i tèn kÐm nhiÒu n¨ng l­îng ®Ó chèng ®ë cho b¶n th©n nã. tõ ®ã ta thÊy th©n rçng võa KT l¹i tiÕt kiÖm Q. Do vËy th©n cá ®a phÇn lµ rçng. Th©n cá kh«ng chØ ®¬n thuÇn chèng ®ë cho chÝnh b¶n th©n nãmµ cßn v­¬n cao ®Ó nhËn ¸nh s¸ngcÇn thiÕt cho sù sinh tån cña nã
Di truyền học quần thể
Kh¸i niÖm vÒ quÇn thÓ:
Lµ mét nhãm c¸ thÓ cïng loµi, cïng sèng trong mét kho¶ng kh«ng gian x¸c ®Þnh, ë mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.
VÒ mÆt di truyÒn häc ng­êi ta ph©n biÖt quÇn thÓ tù phèi vµ quÇn thÓ giao phèi.
QuÇn thÓ tù phèi vµ quÇn thÓ giao phèi:
QuÇn thÓ tù phèi :
HiÖn t­îng dÈn ®Õn c¸c thÓ dÞ hîp cña quÇn thÓ ngµy cµng gi¶m, c¸c thÓ ®ång hîp ngµy cµng t¨ng.
QuÇn thÓ giao phèi:
Tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ giao phèi.§Þnh luËt Hardy-Weinberg
Néi dung ®Þnh luËt Hardy-Weinberg:
Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, th× trong lßng cña quÇn thÓ giao phèitÇn sè t­¬ng ®èi cña c¸c alencïng mét gen cã khuynh h­íng æn ®Þnh tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c.
ý nghÜa cña ®Þnh luËt:
Lµ c¬ së ®Ó gi¶i thÝch v× sao trong tù nhiªn cã nh÷ng quÇn thÓ ®­îc duy tr× æn ®Þnh qua mét thêi gian l©u dµi.
Dùa vµo quy luËt Hardy- Weinbrg tõ tØ lÖ c¸c kiÓu h×nhcña quÇn thÓ cã thÓ suy ra c¸c tØ lÖ kiÓu gen vµ tÇn sè t­¬ng ®èi cña c¸c alen cã thÓ suy ra tØ lÖ kiÓu gen, kiÓu trong quÇn thÓ.
§Þnh luËt Hardy- Weinberg chØ cã ý nghÜa t­¬ng ®èi do trong tù nhiªn ®ét biÕn vµ chän läc tù nhiªn th­ßng xuyªn x¶y ra lµm cho tÇn sè t­¬ng ®èi cña alen bÞ biÕn ®æi.
B¶y kú quan thÕ giíi.
Kim Tù th¸p Ai CËp
V­ên treo Babilon
T­îng thÇn Giít (thÇn guipele thÇn tho¹i La M·)
§Òn thê AlªmÝt.
L¨ng mé Haricanar¬t
Ng­êi khæng lå §¶o rèt.
§Ìn biÓn phar¬t ë Alªchxan®¬ria.
Việt Nam có những di sản unesco công nhân.
QuÇn thÓ di s¶n cè ®« HuÕ
VÞnh H¹ Long
§« thÞ cæ Héi An
Khu di thÝch th¸nh ®Þa Mü S¬n
Phong Nha KÎ Bµng
Di truyền học người
C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn di truyÒn ë ng­êi:
Cã ba ph­¬ng ph¸p: + Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ
+ .................................cøu trÎ ®ång sinh
+..................................tÕ bµo
Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ph¶ hÖ:
Néi dung: Nghiªn cøu sù di truyÒn cña mét tÝnh tr¹ng nhÊt ®Þnh trªn nh÷ng ng­êi thuéc cïng mét dßng häqua nhiÒu thÕ hÖ ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh tr¹ng tréi hay lÆndo mét hay nhiÒu gen chi phèicã liªn kÕt giíi tÝnh kh«ng.
HiÖu qu¶: X¸c ®Þnh ®­îc mét sè tÝnh tr¹ng tréi vµ tÝnh tr¹ng lÆn ë ng­êi.
VD: Da ®en, tãc qu¨n, m«i dµy, l«ng mi dµi, mòi cong lµ tÝnh tr¹ng tréi; da tr¾ng, tãc th¼ng, l«ng mi ng¾n, mñi th¼ng lµ nh÷ng tÝnh tr¹ng lÆn.
X¸c ®Þnh ®­îc tÝnh chÊt di truyÒn cña mét sè bÖnh tËt; TËt x­¬ng ng¾n, tay 6 ngãn, ngãn tay ng¾ndi truyÒn do ®ét biÕn gen tréi.
BÖnh b¹ch t¹ng, ®iÕc di truyÒn, c©m ®iÕc bÈm sinhdo ®ét biÕn gen lÆn.
C¸c bÖnh m¸u khã ®«ng, mï mµu....di truyÒn.
C¸c n¨ng khiÕu cã c¬ së di truyÒn ®a gen vµ chÞu ¶nh h­ëngnhiÒu cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ x· héi.
Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu trÎ ®ång sinh:
TrÎ ®ång sinh cïng trøng:
+ Néi dung: Mét trøng thô tinh thµnh hîp tö, hîp tö ph©n c¾t 2 hoÆc nhiÒu tÕ bµo riªng rÎ. §ång sinh cïng trøng cã cïng giíi tÝnh cïng kiÓu gen.
Nu«i trÎ ®ång sinh cïng mét m«i tr­êngvµ nu«i ë nh÷ng m«i tr­êng kh¸c nhau. Tõ ®ã so s¸nh sù ph¸t triÓn cña trÎ ®Ó kÕt luËn vai trß cña gen ¶nh h­ëng cña m«i tr­êng.
+ HiÖu qña:X¸c ®Þnh ®­îc tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm di truyÒn ë trÎ ®ång sinh cïng trøng nh­: 100% cã cïng nhãm m¸u, chiÒu cao Ýt biÕn ®æi h¬n khèi l­îng c¬ thÓ.
Mµu m¾t d¹ng tãc rÊt gièng vµ dÓ m¾c cïng mét lo¹i bÖnh. C¸c ®Æc ®iÓm t©m lý, tuæi thä chÞu ¶nh h­ìng cña m«i t­êng sèng.
TrÎ ®ång sinh kh¸c trøng
Lµ nh÷ng trÎ sinh ra tõ 2 hay nhiÒu trøng rông cïng mét lóc vµ cïng thô tinh ë mét thêi ®iÓm nªn cã thÓ cïng hay kh¸c giíi tÝnh.
Cã thÓ cã nhãm m¸u mµu da mµu tãc kh¸c nhau.. ChiÒu caovµ thÓ tr¹ngbiÕn ®æi nhiÒu h¬n trÎ ®ång sinh cïng trøng.
Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tÕ bµo:
Néi dung: Nghiªn cøu bé NST, cÊu tróc NST quan s¸t ®èi chøng ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng bÖnh di truyÒn liªn quan ®Õn biÕn ®æi NST.
HiÖu qu¶: Ph¸t hiÖn nhiÒu bÖnh tËt di truyÒnliªn quan víi c¸c ®ét biÕn NST nh­:
MÊt ®o¹n: NST ë cÆp 21; 22 g©y bÖnh b¹ch cÇu ¸c tÝnh
Cã 3 NST: 13; 15 bÖnh søt m«i, thõa ngãn tay, chÕt yÓu
Cã 3 NST: 16; 18 ngãn trá dµi h¬n ngãn gi÷a, tai thÊp hµm bÐ.
Dấu hiệu đặc trưng của sự sống.
C¸c tæ chøc sèng lµ hÖ thèng më biÓu hiÖn sù th­êng xuyªnT§C víi mt, dÈn ®Õn th­êng xuyªn tù ®æi míi thµnh phÇn.
Nh÷ng dÊu hiÖu kh¸c cña sù sèng nh­ sinh tr­ëng, c¶m øng, vËn ®éng....®Òu liªn quan T§C.
Kh¶ n¨ng tù sao chÐp (tù nh©n ®«i) cña ADN lµ c¬ së ph©n tö cña di truyÒn vµ sinh s¶n gióp sù sèng kh«ng ngõng sinh s«i n¶y në.
Kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh ®Ó duy tr× vµ gi÷ ®­îc æn ®Þnh vÒ thµnh phÇn chÊt. Nhê ®ã gióp chóng thÝch øng víi sù thay ®æi cña mt.
Trong tÕ bµo vµ c¬ thÓ vai trß ®iÒu chØnh thuéc c¸c hÖ enzim, hoocmon vµ suy cho cïng thuéc c¸c gen trªn ADN.
Qu¸ tr×nh tÝch luû th«ng tin di truyÒn t¹o c¬ së ph©n tö cña sù tiÕn ho¸. Do nhiÒu yÕu tè ADN cã thÓ bÞ biÕn ®æi vÒ chi tiÕt vµ nh÷ng biÕn ®æi nµy ®­îc tÝch luû, sao chÐp l¹i gióp ADN ngµy cµng phøc t¹p vµ ®a d¹ng h¬n.
Tãm l¹i: C¸c vËt thÓ sèng lµ nh÷ng hÖ thèng më c¬ së vËt chÊt chñ yÕu lµ c¸c ®¹i ph©n tö pr«tªin, axitnucleic cã kh¶ n¨ng tù ®æi míi tù sao chÐp, tù ®iÒu chØnh vµ tÝch luû th«ng tin di truyÒn.