Tích hợp biến đổi khí hậu vào môn học

Cần Đước , ngày 28/5/2013
ĐƯA NỘI DUNG GIÁO DỤC ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀO CÁC MÔN HỌC VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
PHẦN MỘT
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Học viên cần biết và hiểu :
- Những kiết thức cơ bản về biến đổi khí hậu
- Mục tiêu , nội dung giáo dục BĐKH trong môn học
- Phương pháp và hình thức dạy học lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH trong môn học .
- Cách khai thác nội dung để thiết kế bài dạy có lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH vào các bài học trong môn học .
2. Học viên có khả năng :
- Rà soát nội dung , chương trình môn học , từ đó xác định được các bài có khả năng lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH trong môn học .
-Thiết kế bài dạy và dạy học theo hướng lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH.
- Tích cực thực hiện dạy học lồng ghép, tích hợp nội dung GDBĐKH trong môn học .
B.MỘT SỐ KIẾN THỨC VỀ KHÍ HẬU VÀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU .
Khái niệm về khí hậu và biến đổi khí hậu :
Thời tiết là các đặc trưng về nhiệt độ , lượng mưa, năng gió, (độ ẩm , áp suất) … xảy ra trong thời gian ngắn tại địa phương nào đó .
2. Khí hậu là giá trị trung bình nhiều năm của nhiệt độ , lượng mưa , nắng gió , .. ở một nơi nào đó một tỉnh, một nước, một vùng lãnh thổ rộng lớn.
3. Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu diễn ra trong một thời gian dài, có thể ấm lên hoặc lạnh đi , lượng mưa có thể tăng hoặc giảm , gió , các hiện tượng thời tiết … có thể mạnh lên hoặc yếu đi trong một khoảng thời gian dài .
II. Những biểu hiện của biến đổi khí hậu
Biến đổi khí hậu ( BĐKH) diễn ra trên toàn cầu.
Biểu hiện rõ nét nhất của BĐKH được thể hiện qua sự biến đổi của nhiệt độ , lượng mưa , gió, các hiện tượng thời tiết cực đoan ( nắng nóng, mưa lớn , bão ) …và dâng lên của mực nước biển.
III. Đặc điểm của biến đổi khí hậu toàn cầu
BĐKH diễn ra chậm , từ từ, khó phát hiện, khó ngăn chặc và đảo ngược .
2. BĐKH diễn ra toàn cầu có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực( KT-VH-XH) có liên quan đến đời sống và hoạt động của con người .
3. BĐKH diễn ra với cường độ ngày một tăng và hậu quả khó lường trước .
4. BĐKH có nguy cơ lớn nhất mà con người phải đối mặt với tự nhiên trong suốt lịch sử phát triển của mình .
IV. Nguyên nhân của BĐKH
Nguyên nhân tự nhiên
Chu kì hoạt động của mặt trời thể hiện thông qua sự xuất hiện các vết đen mặt trời, lam thay đổi cường độ bức xạ mặt trời
Khói bụi do HĐ của núi lửa phun trào hoặc do sự va đập của các thiên thạch vào trái đất nên gây các vụ nổ rất lớn làm KK sát bề mặt đất bị che phủ ngăn cản năng lượng bức xạ mặt trời tới trái đất khiến cho trái đất bị lạnh đi.
- Sự biến động của thành phần các chất khí trong khí quyển cũng luôn diễn ra, thường là khi thành phần hơi nước và đioxit cacbon(CO2) tăng lên làm cho nhiệt độ không khí cũng tăng lên.
b. Hoạt động của con người
Do sự gia tăng nồng độ khí nhà kính trong bầu khí quyển
Sự gia tănghàm lượng các chất khí nhà kính do tác động của con người .
V. Tác động của BĐKH đối với tự nhiên và mọi hoạt động của con người.
Các tác động chính của BĐKH là :
Làm gia tăng các thiên tai gây ngập lụt trên diện rộng .
- Làm mất đi một số loài động vật, thực vật .
Gây mất mùa, bệnh tật và dịch bệnh .
- Gây ra những thiệt hại lớn về người và của , đối tượng chịu tổn thương lớn nhất do BĐKH gây ra là nông dân nghèo , người già, phụ nữ và trẻ em .
VI. Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu
1. Ứng phó với biến đổi khí hậu là các hoạt động của con người nhằm thích ứng và giảm nhẹ các tác nhân gây ra BĐKH .
a. Thích ứng với BĐKH là sự điều chỉnh hệ thống tự nhiên hoặc con người đối vơi hoàn cảnh hoặc môi trường thay đổi , nhằm mục đích giảm khả năng bị tổn thương do BĐKH và tận dụng các cơ hội do nó mang lại .

b. Giảm nhẹ BĐKH là các hoạt động nhằm giảm nhẹ mức độ hoặc cường độ phát thải từ nhà kính .
2. Những hành động thích ứng với BĐKH
- Tự bảo vệ mình trước thiên tai
- Phòng ngừa các dịch bệnh
- Rèn luyện sức khỏe bảo vệ cơ thể .
3. Những hành động giảm nhẹ với BĐKH
Bảo vệ mội trường
Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả .
Sử dụng các nguồn năng lượng sạch , các thiết bị tiết kiệm điện.
Thay đổi khẩu phần ăn hàng ngày .
Tiết kiệm năng lượng giao thông giảm nhẹ BĐKH .
Tiết kiệm giấy
Tìm hiểu và tham gia tích cực các hoạt động ứng phó với BĐKH ( Chiến dịch Giờ Trái Đất , Phong trào Hành trình xanh nhằm BVMT, tích cực tham gia tuyên truyền thảo luận các vấn đề về BĐKH ,…)
PHẦN HAI
I . Vai trò của giáo dục Tiểu học
1. HSTH là đối tượng rất trẻ , nhạy cảm dễ tiếp thu những kiến thức mới, lại được ngồi trong ghế nhà trường được GD thường xuyên và đang hình thành nhân cách.
2. HSTH là những động lực và nhân tố cơ bản lan tỏa trong XH , những hàng động của các em đều có tính động viên, khích lệ lớn đối với GĐ, XH và cộng đồng.
3. HSTH là lực lượng có thể góp một phần thực hiện và duy trì các hoạt động tuyên truyền về ứng phó với BĐKH . Những kiến thức và kĩ năng về ứng phó BĐKH mà các em được tiếp thu từ nhà trường sẽ hình thành trong tư duy , hành động của các em để ứng phó với BĐKH trong tương lai .
A. GIÁO DỤC BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ ỨNG PHÓ VỚI BĐKH TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
II. Mục tiêu của giáo dục ứng phó với BĐKH trong trường Tiểu học
Mục tiêu :
Kiến thức :
Trang bị cho HS những KT cơ bản, ban đầu về khí hậu, thời tiết, biểu hiện của BĐKH . Nguyên nhân và hậu quả của BĐKH
- Trang bị cho HS một số giải pháp cơ bản nhằm hạn chế tác động cùa BĐKH cũng như để ứng phó và thích nghi với BĐKH .
b. Kĩ năng :
Hình thành và rèn luyện cho HS những kĩ năng cơ bản để giảm nhẹ, thích ứng với BĐKH .
Biết cách ứng phó với những rủi ro, thiên tai thường gặp trong cuộc sống .
c. Thái độ :
GD cho HS ý thức trong việc ứng phó với BĐKH (Giảm nhẹ và thích ứng ).
Vận dụng các hiểu biết, kĩ năng thu được để tham gia các hoạt động tuyên truyền về ứng phó với BĐKH , tham gia các HĐ nhằm ứng phó với BĐKH phù hợp với lứa tuổi .
III. Tích hợp nội dung GD ứng phó với BĐKH trong trường Tiểu học
Quan niệm về giáo dục tích hợp .
Tích hợp có nghĩa là gộp lại , sát nhập lại thành một tổng
thể . Hiện nay, tư tưởng tích hợp được vận dụng trong
nhiều giải pháp công nghệ cũng như trong lĩnh vực KT-
VH-XH, trong đó có giáo dục.
- Nguyên tắc thống nhất tích hợp và phân hóa : Khi xây dựng các nội dung dạy học tích hợp cần phân tích xem xét các đặc thù riêng của các lĩnh vực riêng để làm rõ vai trò của các kiến thức của các môn học riêng trong mối QH với nội dung DH tích hợp.
2. Nguyên tắc giáo dục tích hợp
- Nguyên tắc người học làm trung tâm : HS là chủ thể của quá trình GD . Do đó HS phải tích cực , chủ động còn GV trong hệ thống DH tích hợp đóng vai trò người tổ chức và cố vấn , HS phải là trung trâm của các HĐ học tập .
- Nguyên tắc đặc trưng văn hóa của GD tích hợp : Nguyên tắc này chỉ rõ mối quan hệ GD với MT văn hóa. Vì vậy đòi hỏi việc tổ chức quá trình GD và DH phải tính đến đặc trưng VHXH, bên ngoài và bên trong của người học.


3. Phương pháp giáo dục tích hợp


Các phương thức tích hợp
Các nội dung GD ứng phó BĐKH có thể được tích hợp vào các
môn học ở các mức độ khác nhau tùy theo đặc trưng kiến thức môn
học . Hiện nay, các phương thức tích hợp thường dùng đó là :
* Tích hợp toàn phần : Được thực hiện khi hầu hết các KT của môn
học , hoặc ND của một bài học cụ thể , có ND về BĐKH .
* Tích hợp bộ phận : Được thực hiện khi có một phần kiến thức của
bài học có ND về BĐKH
* Hình thức liên hệ : Trong trường hợp này, GV phải khai thác KT
môn học , tìm ra mối liên quan giữa chúng với các ND tích hợp cần
đưa vào liên hệ chúng với các nội dung về BĐKH .
b. Các hình thức tổ chức dạy học tích hợp
* Hình thức thứ nhất : Thông qua các bài học bộ môn trên lớp .
Với hình thức này , GV thực hiện phương thức tích hợp với các hoạt động sau :
Nghiên cứu CT,SGK để xây dựng mục tiêu dạy học, trong đó có các mục tiêu GD BĐKH .
Xác định các nội dung giáo dục BĐKH cụ thể cần tích hợp. Căn cứ vào mối liên hệ giữa KT môn học và các ND tích hợp năng lượng , GD bảo vệ MT, … từ đó GV lựa chọn tư liệu, phương án tích hợp phù hợp với kiến thức bài học .
Lựa chọn các PPDH và P. tiện phù hợp , cần chú ý sử dụng các PPDH tích cực và P.tiện DH có hiệu quả để tăng cường tính trực quan và gây sự hứng thú học tập của HS.
Xây dựng tiến trình DH cụ thể ( Chú ý đến HĐ của HS )
* Hình thức thứ hai : Tổ chức tham quan ngoại khóa tích hợp nội dung môn học và giáo dục BĐKH
Với HĐ này mức độ tích hợp kiến thức, kĩ năng các môn học với nội dung giáo dục BĐKH sẽ đạt cao nhất . HS học cách vận dụng KT các môn học trong tình huống gần cuộc sống hơn, huy động KT từ nhiều môn học.
IV. Một số nội dung cơ bản về GDBĐKH có thể lực chọn để tích hợp vào các môn học .
Sự khác nhau giữa thời tiết và khí hậu
Biến đổi khí hậu là gì? Nguyên nhân gây ra BĐKH.
Nhiệt độ TB trái đất đang tăng lên.
Thực hiện lối sống thân thiện với môi trường .
Sử dụng năng lượng TK và HQ ở gia đình ở trường học, nơi công cộng.
Thay đổi khẩu phần ăn .
Hạn chế rác thải Sử dụng các phương tiện GT hợp lí .
Dạy bơi cho HS .
V. Một số yêu cầu khi thiết kế bài dạy có tích hợp nội dung giáo dục ứng phó với BĐKH vào các môn học .
Để dạy tốt các bài học ở các môn có tích hợp nội dung giáo
dục ứng phó với BĐKH cần làm tốt khâu thiết kế bài dạy,
khi thiết kế bài dạy cần lưu ý một số điểm sau :
Bổ sung mục tiêu :
Bổ sung vào mục tiêu bài học những yêu cầu cần đạt về
KT-KN-TĐ về nội dung giáo dục BĐKH sẽ tích hợp
( ghi ở MT của từng hoạt động )
2. Chuẩn bị thiết bị dạy học : Xác định những đồ dùng,
phương tiện cần bổ sung cho nội dung tích hợp ( Khai
thác những gì ở các ĐD DH có sẳn)
3. Xác định nội dung giáo dục BĐKH và địa chỉ có thể tích hợp một cách hiệu quả ở các HĐ dạy học chủ yếu.
- Xác định nội dung GD phù hợp có khả năng tích hợp
- Xác định mức độ và thời điểm tích hợp để đạt hiệu quả cao nhất .
- Tránh đưa nội dung tích hợp một cách áp đặt .
- Bố trí thời gian cho phần tích hợp một cách hợp lí .
- Tăng cường tích hợp dưới hình thức trò chơi , thi đố vui và các hoạt động ngoài lớp học .
Cần lựa chọn những HĐ trong bài học có nội dung liên quan có thể tích hợp nội dung GDBVMT và giáo dục BĐKH
Việc các nội dung tích hợp giáo dục BĐKH không làm nặng thêm , không làm thay đổi nội dung bài học
Nội dung KT về BĐKH được lồng ghép vào HĐ trong bài học phải nhẹ nhàng , đơn giản , phù hợp với lứa tuổi từng lớp .
KT lồng ghép phải gần gũi và gắn với thực tiễn CS học tập sinh hoạt hàng ngày của HS.
Kết hợp hài hòa giữa KT về GDBVMT và kiến thức về BĐKH khi tích hợp
VI. Một số điểm cần lưu ý khi tích hợp nội dung giáo dục BĐKh trong các môn học
VII. Tích hợp giáo dục ứng phó BĐKH vào các môn học
Môn Tự nhiên và xã hội lớp 1,2,3
2. Môn Khoa học lớp 4, 5
3. Môn Lịch sử & Địa lí lớp 4, 5
4. Môn Mĩ thuật
5. Hoạt động GD ngoài giờ lên lớp

1. Môn Tự nhiên và xã hội
Minh họa về bài soạn
Môn TN và XH - Lớp 3
Bài 25 : Một số hoạt động ở trường ( TT )
I. Mục tiêu :
II. Chuẩn bị ĐDDH
III.Các hoạt động chủ yếu
Hoạt động 1:
* Mục tiêu : Biết được một số hoạt động ngoài giờ lên lớp của HSTH
Biết một số việc cần làm khi tham gia vào hoạt động đó .
* Cách tiến hành :
Bước 1 : Hướng dẫn HS quan sát các hình trang 48,49 trong SGK . Sau đó
nêu câu hỏi và trả lời theo cặp .
Bước 2: Làm việc theo cặp
Quan sát tranh và trả lời câu hỏi ( 1 em hỏi , 1 em trả lời )
+ Bạn cho biết hình 1 thể hiện hoạt động gì ?
+ Hoạt động này diễn ra ở đâu ?
……
Cả lớp theo dõi nhận xét, bổ sung
GV giúp HS hoàn thiện phần trả lời
GV kết luận : HĐNGLL của HS Tiểu học bao gồm :
+ Vui chơi giải trí , văn nghệ
+ Tổng vệ sinh , trồng cây , tưới cây
+ Giúp đỡ gia đình thương binh , liệt sĩ ,….

Liên hệ giáo dục BĐKH : Tham gia thu gom rác , phân loại rác góp phần BVMT
Trồng cây xanh, bảo vệ chăm sóc cây vì cây xanh là nguồn cung cấp ô xy cho bầu khí quyển và là nơi hấp thụ khí cacbonic giúp cho việc giảm thiểu khí nhà kính .
Hoạt động 2 : Thảo luận nhóm
Hoạt động 3: Củng cố - Dặn dò
TÓM LẠI :
Tùy theo nội dung bài, GV cần lựa chọn hình thức tích hợp mức độ toàn phần , mức độ bộ phận hoặc mức độ liên hệ . Nhưng đa số các bài trong các môn học đều có nội dung GD tích hợp mức độ bộ phận hoặc mức độ liên hệ .
Nội dung tích hợp GD không ghi ở mục tiêu của bài học ; Hoạt động nào có nội dung cần tích hợp thì ghi cụ thể nội dung GD ở hoạt động đó , không được ghi bằng tiêu đề như GDBVMT, SDNLTK&HQ hoặc GDBĐKH ,...
Đối với môn TN& XH lớp 1,2,3 GV có thể ghi Nội dung tích hợp GD về BĐKH ở phần mục tiêu của hoạt động
MT bài học cần đảm bảo theo chuẩn KT-KN và ghi rõ KT,KN,TĐ( GD) . GV có thể thể hiện bằng 3 gạch đầu dòng.