Tài liệu bồi dưỡng Học sinh giỏi Tiểu học

Tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi năm học 2007- 2008
Môn tiếng việt
Phần I: Luyện từ và câu
Chuyên đề về từ
I. Yêu cầu:
Trong phần này giáo viên phải cung cấp cho học sinh những kiến thức về cấu tạo của từ, một số kiến thức về từ vựng Tiếng Việt như từ đơn, từ ghép, từ láy, cụm từ….
- Có kỹ năng phân biệt các kiểu từ ghép, từ láy, các kiểu từ láy, từ đồng nghĩa, từ đồng âm, từ trái nghĩa, từ nhiều nghĩa, đại từ ..
- Hiểu được nghĩa của một số chủ đề trong chương trình như: Tổ quốc; Nhân dân; Hoà bình; Hữu nghị- Hợp tác; Thiên nhiên; Bảo vệ môi trường, Hạnh phúc; Công dân; Trật tự- An ninh; Truyền thống; Nam nữ; Trẻ em; Quyền và bổn phận. Đặt biệt học sinh hiểu được nghĩa của một số từ Hán Việt có trong chương trình.
- Hiểu đúng nghĩa của các thành ngữ, tục ngữ, quán ngữ trong chương trình.
II. Một số dạng bài tập tham khảo
* Dạng 1: Xác định ranh giới từ( nhận diện từ)
Đối với dạng bài này giáo viên hướng dẫn cho học sinh các thao tác, các phép thử để nhận diện ranh giới các từ:
Ví dụ: Ta có thể chêm xen từ " và" vào giữa các tiếng mà nghĩa không thay đổi, nếu kết hợp giữa các tiếng lỏng lẻo thì là là hai từ đơn; còn kết hợp giữa các tiếng chặt chẽ thì đó là từ ghép.
Bài tập 1: Cho đoạn văn, đoạn thơ sau:
a, Trên thung sâu vắng lặng
Những đài hoa thanh tân
Uống dạt dào mạch đất
Kết đọng một mùa xuân
Rồi quả vàng chiu chít
Như trời sao quây quần.
( Rừng mơ- Trần Lê Văn)
b. Việt Nam đẹp khắp trăm miền
Bốn mùa một sắc trời riêng đất này
Xóm làng, đồng ruộng, rừng cây
Non cao, gió dựng sông đầy nắng chang
Sum sê xoài biết cam vàng
Dừa nghiêng, cau thẳng, hàng hàng nắng soi.
( Việt Nam- Lê Anh Xuân )
c. Khóm cây, luống cảnh trao đổi hương thơm và tia sáng. Trong tán lá mấy cây sung, chích choè huyên náo, chim sẻ tung hoành, gõ kiến leo dọc thân cây dẻ mổ lách cách trên vỏ.
d. Biển luôn luôn thay đổi tuỳ theo sắc mây trời. Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch. Trời rải mây trắng nhạt biển mơ màng dịu hơi sương. Trời âm u mây mưa, biển xám xịt nặng nề. Trời ầm ầm giông gió, biển đục ngầu giận dữ. Như con người biết buồn vui, biển tẻ nhạt lạnh lùng, lúc sôi nổi hả hê, lúc đăm chiêu gắt gỏng.
e. Xe chúng tôi đang leo chênh vênh trên dốc của con đường xuyên tỉnh Hoàng Liên Sơn. Những đám mây trắng nhỏ sà xuống cửa kính ô tô tạo nên một cảm giác bồng bềnh huyền ảo. Chúng tôi đang đi bên những thác nước tựa mây trời, những rừng cây âm âm, những bông hoa chuối đỏ rực lên ngọn lửa.
- Tìm từ đơn, từ ghép,