Tài liệu bd học sinh giỏi lí 9

Gi¸o ¸n d¹y båi d­ìng
M«n: vËt lÝ 9 (N¨m häc: 2010 - 2011)
Ngµy 05/7/10 so¹n:B1
HÖ thèng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ phÇn c¬ häc ®· häc
I. Môc tiªu:
- KiÕn thøc: HÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n ®· häc vÒ phÇn c¬ häc ®· häc.
- KÜ n¨ng: VËn dông c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n ®ã vµo gi¶ mét sè bµi tËp ®¬n gi¶n vµ n©ng cao.
- Th¸i ®é; Nghiªm tóc, tÝnh cÈn thËn, linh ho¹t, s¸ng t¹o.
II. ChuÈn bÞ:
GV: B¶ng phô.
HS: B¶ng nhãm, bót d¹.
III. TiÕn tr×nh d¹y häc:
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS

Ho¹t ®éng 1: ¤n tËp phÇn: LT C¬ häc: (70/)
GV: Nªu lÇn l­ît tõng c©u hái y/c HS suy nghÜ tr¶ lêi - GV: NhËn xÐt, bæ sung, thèng nhÊt c¸ch tr¶ lêi.
?1. ChuyÓn ®éng c¬ häc lµ g×? Cho 2vd?
-L­u ý HS: VËt cã thÓ chuyÓn ®éng hay ®øng yªn ,tuú thuéc vµo vËt chän lµm mèc.
?2.- §é lín cña vËn tèc ®Æc tr­ng cho tÝnh chÊt nµo cña chuyÓn ®éng? ViÕt c«ng thøc tÝnh vËn tèc? §¬n vÞ ®o vËn tèc lµ ®¬n vÞ g×?
?3.- ChuyÓn ®éng kh«ng ®Òu lµ g×? ViÕt c«ng thøc tÝnh vËn tèc trung b×nh cña 1 chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu?
- ChuyÓn ®éng ®Òu lµ g×? Cho vd?
?4. Lùc cã t¸c dông nh­ thÕ nµo ®èi víi vËn tèc? Nªu vd minh ho¹?
?5. Nªu c¸c ®Æc ®iÓm cña lùc vµ c¸ch biÓu diÔn lùc?
?6. ThÕ nµo lµ 2 lùc c©n b»ng? Mét vËt chÞu t¸c dông cña 2 lùc c©n b»ng sÏ thÕ nµo khi:
a) VËt ®ang ®øng yªn?
b) VËt ®ang chuyÓn ®éng?

?7. Lùc ma s¸t xuÊt hiÖn khi nµo? Nã phô thuéc vµo yÕu tè nµo?

?8. Qu¸n tÝnh cña mét vËt lµ g×? Nªu 2 vd chøng tá vËt cã qu¸n tÝnh?
?9. T¸c dông cña ¸p lùc phô thuéc vµo yÕu tè nµo? ViÕt c«ng thøc tÝnh ¸p suÊt? §¬n vÞ ®o ¸p suÊt?
9) - ... phô thuéc vµo 2 yÕu tè: §é lín cña lùc t¸c dông vµ diÖn tÝch bÒ mÆt tiÕp xóc.
- CT: P = F/S (F lµ ¸p lùc; S lµ diÖn tÝch bÞ Ðp)

?10. Mét vËt nhóng trong chÊt láng chÞu t¸c dông cña lùc ®Èy cã ph­¬ng chiÒu vµ ®é lín nh­ thÕ nµo? ViÕt c«ng thøc tÝnh lùc ®ã?

?11. Nªu §K mét vËt ch×m xuèng; l¬ l÷ng vµ nçi trong chÊt láng?

11) §K ®Ó 1 vËt nhóng trong khèi chÊt láng bÞ:
- Ch×m xuèng khi träng l­îng cña vËt lín h¬n lùc ®Èy ¸c-Si-MÐt hay träng l­îng riªng cña vËt lín h¬n träng l­îng riªng cña khèi chÊt láng.(P >FA hay d1> d2: d1lµ träng
l­îng riªng cña vËt, d2 lµ träng l­îng riªng cña chÊt láng)
?12. Trong khoa häc c«ng c¬ häc chØ dïng trong tr­êng hîp nµo? ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng c¬ häc? §¬n vÞ ®o c«ng?
?13. Nªu ®Þnh luËt vÒ c«ng?

13) Kh«ng cã mét m¸y c¬ ®¬n gi¶n nµo cho ta lîi vÒ c«ng mµ ®­îc lîi bao nhiªu lÇn vÒ lùc th× thiÖt bÊy nhiªu lÇn vÒ ®­êng ®i vµ ng­îc l¹i.
?14. C«ng suÊt cho ta biÕt g×? ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt? §¬n vÞ ®o c«ng suÊt?
Em hiÓu thÕ nµo khi nãi c«ng suÊt cña c¸i qu¹t ®iÖn bµn lµ 40W?



?15. ThÕ nµo lµ sù b¶o toµn c¬ n¨ng?
Nªu 2 vÝ dô vÒ sù chuyÓn ho¸ tõ d¹ng n¨ng l­îng nµy sang d¹ng n¨ng l­îng kh¸c?

HS: Suy nghÜ tr¶ lêi - Ghi nhí.
(sau khi GV ®· gãp ý, bæ sung)
1) ... lµ sù thay ®æi vÞ trÝ cña vËt nµy so víi vËt kh¸c ®­îc chän lµm mèc. Vd:...

2)- ... ®Æc tr­ng cho tÝnh chÊt nhanh hay chËm cña mét chuyÓn ®éng.
- CT:
, ®¬n vÞ: m/s; km/h; cm/s; ...
3)- ... lµ chuyÓn ®éng mµ ®é lín cña vËn tèc thay ®æi theo thêi gian.
- CT: vtb =S/t
- ... lµ chuyÓn ®éng cña mét vËt ®i ®­îc nh÷ng qu¶ng ®­êng b»ng nhau trong nh÷ng kho¶ng thêi gian bÊt k× b»ng nhau.
Vd: c¸c kim ®ång hå
4) ... lµm thay ®æi vËn tèc cña vËt.
Vd:...
5)Lùc ®­îc ®Æc tr­ng bëi 3 yÕu tè:
- §iÓm ®Æt.
- Ph­¬ng vµ chiÒu (h­íng)
- §é lín.
* C¸ch biÓu diÔn lùc b»ng vÐc t¬.
6) - ... lµ 2 lùc t¸c dông lªn cïng mét vËt cã cïng ph­¬ng, nh­ng ng­îc chiÒu vµ cïng ®é lín.
- Mét vËt chÞu t¸c dông cña 2 lùc c©n b»ng sÏ:
a) §øng yªn khi ban ®Çu vËt ®ang ®øng yªn
b) ChuyÓn ®éng ®Òu khi ban ®Çu vËt ®ang chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu.
7) - ... xuÊt hiÖn khi mét vËt chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt cña mét vËt kh¸c.
- Nã phô thuéc vµo 3 yÕu tè: Khèi l­îng vËt, tÝnh chÊt cña bÒ mÆt tiÕp xóc vµ tr¹ng th¸i chuyÓn ®éng nhanh hay chËm cña chuyÓn ®éng.
8)- ... lµ tÝnh chÊt b¶o toµn vËn tèc cña vËt ®ã.
VD:- Khi xe kh¸ch ®ang chuyÓn ®éng, ®ét ngét dõng l¹i, hµnh kh¸ch trªn xe bÞ n«(nghiªng) ng­êi vÒ phÝa tr­íc hoÆc nã ®ét ngét dõng l¹i th× hµnh kh¸ch l¹i bÞ ng· ng­êi vÒ phÝa sau.
- Ng­êi ®ang ch¹y(hoÆc ®ang ®i) ch¼ng may bÞ vÊp th× ng· nhµo vÒ phÝa tr­íc; cßn nÕu bÞ tr­ît th× ng· vÒ phÝa sau.
10) ... chÞu t¸c dông cña 1 lùc ®Èy cã:
- §iÓm ®Æt trªn vËt.
- Ph­¬ng th¼ng ®øng, chiÒu tõ d­íi lªn.
- §é lín b»ng träng l­îng cña khèi chÊt láng bÞ vËt cho¸n chç.
* CT: F = V.d (Vlµ thÓ tÝch khèi chÊt láng bÞ vËt cho¸n chç, d lµ träng l­îng riªng cña khèi chÊt láng)
11) §K ®Ó 1 vËt nhóng trong khèi chÊt láng bÞ:
- L¬ l÷ng (c©n b»ng) khi träng l­îng cña vËt b»ng víi lùc ®Èy ¸c-Si-MÐt hay träng l­îng riªng cña vËt b»ng träng l­îng riªng cña chÊt láng.(P = FA hay d1= d2)
- Nçi trªn bÒ mÆt chÊt láng khi träng l­îng cña vËt nhá h¬n lùc ®Èy ¸c-Si-Met hay träng l­îng riªng cña vËt nhá h¬n träng l­îng riªng cña chÊt láng. (P< FA hay d1< d2)
12) ... chØ dïng trong tr­êng hîp cã lùc t¸c dông vµo vËt vµ cã sù chuyÓn dêi cña vËt.
- CT: A = F.S (F: lùc t¸c dông; S: qu¶ng ®­êng di chuyÓn cña vËt.
- §¬n vÞ:J; kJ (1J = 1N.m; 1kJ = 1000J)
(NÕu vËt di chuyÓn kh«ng theo ph­¬ng cña lùc th×: A = F. S.cos
(
lµ gãc t¹o lùc t¸c dông vµ ph­¬ng chuyÓn ®éng cña vËt)
14)- C«ng suÊt lµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng cña mét ng­êi hoÆc cña mét m¸y trong mét ®¬n vÞ thêi gian.
- CT: P =
(A: c«ng thùc hiÖn; t: thêi gian thùc hiÖn)
- §¬n vÞ: W; kW ( 1W = 1J/s; 1kW = 1000W)
* C«ng suÊt cña c¸i qu¹t bµn lµ 40W nghÜa lµ trong 1s qu¹t thùc hiÖn mét c«ng b»ng 40J.
15) Trong qu¸ tr×nh c¬ häc, ®éng n¨ng vµ thÕ n¨ng cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau nh­ng c¬ n¨ng ®­îc b¶o toµn.
- Vd: + N­íc r¬i tõ ®Ønh th¸c xuèng ch©n th¸c th× cã sù chuyÓn ho¸ tõ thÕ n¨ng cña khèi n­íc sang ®éng n¨ng cña dßng n­íc.
+ Viªn ®¹n b¾n ra khái nßng sóng cã ®éng n¨ng, khi bay lªn cao vËn tèc gi¶m dÇn, ®éng n¨ng gi¶m, cho tíi khi lªn cao nhÊt (v = 0) th× ®éng n¨ng chuyÓn ho¸ hoµn toµn thµnh thÕ n¨ng.

Ho¹t ®éng 2: BT ®Þnh tÝnh: (25/)
GV: Nªu lÇn l­ît tõng bµi y/c HS suy nghÜ tr¶ lêi.
GV: cho HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. GV nhËn xÐt , bæ sung thèng nhÊt c¸ch tr¶ lêi.
1. Ngåi trªn xe « t« ®ang ch¹y, ta thÊy 2 hµng c©y bªn ®­êng chuyÓn ®éng theo chiÒu ng­îc l¹i. Gi¶i thÝch hiÖn t­îng nµy?
2. V× sao më n¾p bÞ vÆn chÆt ng­êi ta l¹i ph¶i lãt tay b»ng v¶i hay cao su?
3. C¸c hµnh kh¸ch ngåi trªn xe « t« bæng thÊy m×nh bÞ nghiªng ng­êi sang phÝa tr¸i. Hái lóc ®ã xe ®ang ®­îc l¸i sang phÝa nµo?

4. Nªu vd chøng tá t¸c dông cña ¸p suÊt phô thuéc vµo ®é lín cña ¸p lùc vµ diÖn tÝch bÞ Ðp?
HS: Suy nghÜ, tr¶ lêi vµ XD bµi theo HD cña GV.
1) Hµng c©y bªn ®­êng chuyÓn ®éng theo chiÒu ng­îc l¹i v×: Nªó chän « t« l¶m mèc th× c©y sÏ chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi so víi « t« vµ ng­êi trªn xe « t« ®ã.
2) Lãt tay b»ng v¶i hay cao su sÏ t¨ng lùc ma s¸t lªn nót chai. Lùc ma s¸t nµy sÏ gióp ta dÔ xoay nót chai ra khái miÖng chai h¬n.
3) Khi xe ®ang chuyÓn ®éng th¼ng ®ét ngét xe l¸i quµnh sang ph¶i, ng­êi hµnh kh¸ch trªn xe cßn qu¸n tÝnh cò ch­a kÞp ®æi h­íng cïng xe nªn bÞ nghiªng sang tr¸i.
4) Muèn c¾t, th¸i mét vËt cÇn dao s¾c, l­ìi máng ®ång thêi Ên m¹nh lªn dao ®Ó t¨ng ¸p suÊt lªn c¸c ®iÓm c¾t cña vËt. Trong tr­êng hîp nµy võa t¨ng ¸p lùc l¹i võa gi¶m diÖn tÝch mÆt tiÕp xóc víi vËt bÞ c¾t nªn ¸p suÊt t¹i ®iÓm c¾t rÊt lín do ®ã vËt dÔ c¾t h¬n.

Ho¹t ®éng 3: Bµi tËp ®Þnh l­îng: (35/)
GV: Nªu ra tõng bµi tËp y/c HS th¶o luËn nhãm lµm bµi- Nªu c¸ch gi¶i.
- Cho HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.
GV: NhËn xÐt, bæ sung, thèng nhÊt c¸ch gi¶i.
1. Mét ng­êi ®i xe ®¹p xuèng mét c¸i dèc dµi 80m hÕt 20s. Xuèng hÕt dèc xe l¨n tiÕp trªn ®o¹n ®­êng n»m ngang dµi 30m trong 15s råi míi dõng l¹i h½n. TÝnh vËn tèc trung b×nh cña ng­êi ®ã trªn mçi ®o¹n ®­êng vµ trªn c¶ qu¶ng ®­êng theo ®¬n vÞ m/s vµ km/h.


2. Mét ng­êi cã khèi l­îng 45kg. DiÖn tÝch tiÕp xóc cña mçi bµn ch©n lµ 150cm2. TÝnh ¸p suÊt cña ng­êi ®ã t¸c dông lªn mÆt ®Êt khi:
a) §øng c¶ hai ch©n.
b) Co mét ch©n.
HS: Th¶o luËn nhãm lµm bµi, x©y dùng vµ ch÷a bµi theo HD cña GV.
1) VËn tèc TB cña ng­êi ®ã khi xuèng dèc:
vtb1 = S1:t1
vtb1 = 80:20 = 4 (m/s)

vtb1 = 14,4 km/h
VËn tèc TB cña ng­êi ®ã khi ®i trªn ®o¹n ®­êng n»m ngang.
vtb2 = S2:t2
vtb2 = 30:15 = 2 (m/s)

vtb2 = 7,2 km/h
VËn tèc TB cña ng­êi ®ã ®i trªn c¶ qu¶ng ®­êng.
vtb = (S1+S2):(t1+t2)
vtb=120:35

3,4(m/s)

vtb = 12,24 km/h
2) Ng­êi cã khèi l­îng 45kg nªn ¸p lùc
F = träng l­îng P =10m =10.45=450N
a) Khi ®øng c¶ 2 ch©n ¸p suÊt cña ng­êi ®ã t¸c dông lªn mÆt ®Êt lµ:
P1= F:S
P1= 450:(2.150.10-4)

P1= 1,5.104N/m2
b) Khi co mét ch©n, diÖn tÝch bÞ Ðp gi¶m ®i 1/2 lÇn nªn ¸p suÊt t¨ng lªn 2 lÇn. Do ®ã: P2 = 2P1= 2.1,5.104N/m2 =3.10-4N/m2

Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn häc ë nhµ: (5/)
- Häc bµi trong SGK kÕt hîp víi vë ghi, thuéc lÝ thuyÕt, xem l¹i c¸c bµi tËp ®· ch÷a.
- ¤n tËp tiÕp phÇn nhiÖt vµ ®iÖn häc , buæi sau thÇy sÏ h­íng dÉn c¸c em «n tËp tiÕp.

Ngµy 10/7/10 so¹n:B2
HÖ thèng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ phÇn nhiÖt, ®iÖn ®· häc
I. Môc tiªu:
- KiÕn thøc: HÖ thèng ho¸ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n ®· häc vÒ phÇn nhiÖt, ®iÖn ®· häc.
- KÜ n¨ng: VËn dông c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n ®ã vµo gi¶ mét sè bµi tËp ®¬n gi¶n vµ n©ng cao.
- Th¸i ®é; Nghiªm tóc, tÝnh cÈn thËn, linh ho¹t, s¸ng t¹o.
II. ChuÈn bÞ:
GV: B¶ng phô.
HS: B¶ng nhãm, bót d¹.
III. TiÕn tr×nh d¹y häc:
Ho¹t ®éng cña GV
Ho¹t ®éng cña HS

Ho¹t ®éng 1: ¤n tËp: LT NhiÖt häc:( 60/)
GV: Nªu lÇn l­ît tõng c©u hái y/c HS suy nghÜ tr¶ lêi. GV: nhËn xÐt, bæ sung, thèng nhÊt c¸ch tr¶ lêi.
?1. C¸c chÊt ®­îc cÊu t¹o nh­ thÕ nµo?


?2. Nguyªn tö hay ph©n tö chuyÓn ®éng hay ®øng yªn?



?3. HiÖn t­îng khuÕch t¸n lµ g×? HiÖn t­îng nµy cã thÓ x¶y ra víi nh÷ng chÊt nµo? Cho vd.

?4. Néi n¨ng cña mét vËt lµ g×? Cã mÊy c¸ch lµm thay ®æi néi n¨ng cña mét vËt?


?5. NhiÖt n¨ng lµ g×? §o b»ng ®¬n vÞ nµo?
?6. Cã mÊy c¸ch truyÒn nhiÖt? Nªu ®Æc ®iÓm cña tõng c¸ch?

- §Æc ®iÓm:
* §èi l­u lµ sù truyÒn néi n¨ng bëi c¸c dßng chÊt láng hoÆc chÊt khÝ(®©y lµ h×nh thøc truyÒn nhiÖt chñ yÕu trong chÊt láng vµ chÊt khÝ)
* Bøc x¹ nhiÖt lµ h×nh thøc truyÒn néi n¨ng b»ng c¸ch ph¸t ra nh÷ng tia nhiÖt ®i th¼ng.
Bøc x¹ nhiÖt kh¸c víi dÉn nhiÖt vµ ®èi