T v

Những yếu tố ảnh hưởng, tác động đến lối sống, đạo đức của thanh, thiếu niên hiện nay

16:6` 2/5/2009



Hiện nay ngoài một bộ phận sống buông thả, sa đoạ thì đa số thanh niên hiện nay sống có lý tưởng, hoài bão. Trong ảnh, thanh niên nô nức tham gia phong trào thanh niên tình nguyện. Ảnh tư liệu

(TCTG)- Lối sống, đạo đức là những yếu tố cơ bản, gắn liền với mọi mặt của đời sống vật chất và tinh thần của con người và các nhóm xã hội. Lối sống và đạo đức cũng là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên cốt cách dân tộc.
Với người Việt Nam, chí, nhân, trung, hiếu, nghĩa, tình… đã từng được xem là những chuẩn mực quan trọng của lối sống và đạo đức; được gìn giữ, kế thừa và phát huy qua bao thăng trầm của lịch sử. Những chuẩn mực này đã góp phần tạo nên sức sống mãnh liệt và sự trường tồn của dân tộc Việt Nam. Lối sống, đạo đức bị chi phối và biến đổi bởi hoàn cảnh lịch sử và sự phát triển kinh tế-xã hội trong từng giai đoạn lịch sử.
Hiện nay, do tác động của nền kinh tế thị trường, sự biến đổi của xã hội đã ảnh hưởng đến lối sống, đạo đức của một bộ phận thanh, thiếu niên hiện nay. Việc nghiên cứu các vấn đề về lối sống, đạo đức để xây dựng được lối sống, đạo đức trong sáng, lành mạnh, đúng đắn, văn minh, động viên mọi người nhất là thanh, thiếu niên nỗ lực phát huy khả năng và trí tuệ của mình đóng góp nhiều nhất cho sự nghiệp xây dựng một đất nước “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,văn minh” là rất cần thiết, có ý nghĩa.
1. Thế nào là lối sống, đạo đức?
Cho đến nay, lối sống được tiếp cận bằng khái niệm nhiều cách thức khác nhau và với các nội hàm và ngoại diên không tương đồng nhau. Ở Việt Nam, các nhà khoa học cũng chưa đồng nhất về định nghĩa Lối sống. Trong Tập bài giảng Văn hoá xã hội chủ nghĩa của Học viện Chính trị – Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh thì “Lối sống là một phạm trù xã hội học khái quát toàn bộ hoạt động sống của các dân tộc, các giai cấp, các nhóm xã hội, các cá nhân trong những điều kiện của một hình thái kinh tế-xã hội nhất định và biểu hiện trên các lĩnh vực của đời sống: trong lao động và hưởng thụ, trong quan hệ giữa người với người trong sinh hoạt tinh thần và văn hoá”(1).
Đề tài khoa học cấp Nhà nước KX.06-13 nêu khái quát trong Báo cáo tổng kết chương trình KX-06 (1993-1995) như sau: “Lối sống, trong một chừng mực nhất định, là cách ứng xử của những người cụ thể trước những điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của môi trường sống. Môi trường là cái khách quan quy định, là điều kiện khách quan trực tiếp tác động và ảnh hưởng đến lối sống của con người, của các nhóm xã hội và cộng đồng dân cư”(2).
Cho đến nay, chưa có cách định nghĩa chính thống về lối sống. Tuy nhiên, ở nước ta các cách tiếp cận triết học, xã hội học, văn hoá học, tâm lý học là các hướng tiếp cận chính trong nghiên cứu Lối sống.
Cũng như Lối sống, Đạo đức cũng có nhiều quan niệm khác nhau. C. Mác cho rằng đạo đức chính là lực lượng bản chất của con người trong sự phát triển của nó theo hướng ngày càng đạt tới giá trị đích thực của cái thiện. Ph.Ăngghen xác định ý thức đạo đức là sự phản ánh thực tiễn đạo đức của xã hội, là sản phẩm của tình hình kinh tế-xã hội. Nó phát triển trong sự độc lập giai cấp khi xã hội có giai cấp và đấu tranh giai cấp. Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức là “phải yêu kính nhân dân. Phải thực sự tôn trọng quyền làm chủ của nhân dân… Phải nắm vững quan điểm giai cấp, đi đúng đường lối quần chúng, thành tâm học hỏi quần chúng… Phải ngay thẳng, thật thà, không được giấu dốt, giấu khuyết điểm, sai lầm. Phải khiêm tốn, gần gũi quần chúng, không được kiêu ngạo, phải thực sự cầu thị, không được chủ quan. Phải luôn luôn chăm lo đến đời sống của quần chúng. Phải “chí công vô tư” và có tinh thần “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”(3).
Từ những lập luận trên, có thể hiểu đạo đức là một hình thái ý thức xã hội bao gồm những nguyên tắc, quy tắc và chuẩn mực xã hội, nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi cho phù hợp với lợi ích,